Wat is voedselverspilling?

Voedselverspilling is een wereldwijd probleem. Hoe meer eten er geproduceerd en geconsumeerd wordt, hoe meer er verspild wordt. Dagelijks gooien supermarkten, huishoudens en restaurants aanzienlijke hoeveelheden eten weg. Maar ook al eerder, op de boerderij en tijdens de distributie en transport gaat voedsel bedoeld voor menselijke consumptie verloren.

Je hebt vermijdbare en onvermijdbare voedselverspilling. Vermijdbaar voedselverlies is voedsel dat nog gegeten had kunnen worden. Onvermijdbaar voedselverlies gaat over voeding die niet te consumeren is, zoals schillen, botten en pitten.

In dit artikel zullen we een aantal punten over dit onderwerp belichten, we vertellen je meer over wat is voedselverspilling, voedselverspilling in Nederland, voedselverspilling in de keten en hoe je voedselverspilling kunt tegengaan. Bovendien zijn aan deze tag verschillende Foodlog-artikelen met deze tag gekoppeld die betrekking hebben op voedselverspilling.

Voedselverspilling Nederland

Elke 3 jaar meet het Voedingscentrum de voedselverspilling door huishoudens in Nederland, door middel van een afvalsorteeranalyse. In 2022 gooiden Nederlanders thuis gemiddeld 33,4 kilo eten per persoon weg. Aan drinken verdween er gemiddeld 64,4 liter per persoon door de gootsteen. Brood, groente, fruit, aardappelen en zuivel worden het meest verspild.

In opdracht van het ministerie van LNV schetst de WUR in de Monitor Voedselverspilling een globaal beeld van hoe het ervoor staat met grondstofgebruik in de Nederlandse voedselketen. Hierin wordt gerekend op basis van afval- en veevoerstatistieken. Uit de Monitor Voedselverspilling update 2009-2020 blijkt het volgende: de totale omvang van voedselverspilling in Nederland in 2020 was 2.811 kiloton, of 161 kilogram per hoofd van de bevolking. Dit is een groter volume dan de voorgaande meting in 2019 (88-136 kilogram). Dit komt doordat de definitie van voedselverspilling is aangepast; sinds 2022 gebruiken we in Nederland de geharmoniseerde Europese definitie van voedselverspilling.

Voedselverspilling in de keten

Voedselverspilling treft elk stadium van de voedselketen. Vanaf het moment dat voedsel wordt geproduceerd, tot het op ons bord (wel of niet) belandt.

Voedselverspilling op de boerderij

- door overproductie
- kwaliteitseisen: producten moeten vaak aan strenge kwaliteitseisen voldoen. Als producten bijvoorbeeld niet aan bepaalde cosmetische normen voldoen, worden ze niet afgenomen, zelfs als ze gewoon eetbaar zijn
- oogstverliezen: tijdens het oogsten kan een deel van het gewas verloren gaan door beschadiging of onjuiste technieken.

Voedselverspilling tijdens distributie en transport

- logistieke verliezen: door temperatuursschommelingen, onjuiste opslag of schade die producten kunnen oplopen tijdens het transport
- overschotten: distributeurs en groothandelaren houden soms meer voorraad aan dan nodig. Dat kan leiden tot bederf en verspilling.

Voedselverspilling supermarkt

- houdbaarheidsdatum: Ten minste houdbaar tot en ten minste te gebruiken tot. Zodra de houdbaarheidsdatum verstreken is, moeten supermarkten het product uit de schappen halen. Ook al is het product nog veilig om te eten. Initiatieven als ‘verspil-me-niet’-zakjes met producten die dichtbij de houdbaarheidsdatum zitten en Too Good To Go helpen om deze verspilling terug te dringen
- cosmetische normen: producten die niet aan cosmetische normen voldoen, worden soms weggegooid. Zelfs als ze van goede kwaliteit zijn
- overaanbod: supermarkten houden soms te veel voorraad aan. Dat kan leiden tot overvoorraad en verspilling

Voedselverspilling thuis

- consumentengedrag: hoe consumenten omgaan met zaken als houdbaarheidsdata, voorraad, broodkapjes, voedselresten en portiegroottes. In 2022 gooiden Nederlanders thuis gemiddeld 33,4 kilo eten per persoon weg
- bereiding: tijdens het voorbereiden en koken kunnen delen van het voedsel verloren gaan, denk aan het schillen van groenten, het weggooien van overgebleven porties en dergelijke.

Voedselverspilling in restaurants, catering, kantine (out of home)

Onverkochte gerechten: deze worden vaak weggegooid, ook al zijn ze nog goed
- voedselbereiding: schillen, restjes, overgebleven porties; ook hier kan tijdens de bereiding van producten voedsel verloren gaan.
- portiegroottes: te grote porties resulteert in eten dat op de borden blijft liggen.

Voedselverspilling tegengaan

Gelukkig zijn er tal van initiatieven en praktische stappen die individuen, bedrijven en beleidsmakers kunnen nemen om voedselverspilling tegen te gaan. Van bewustwording en educatie tot innovatieve oplossingen voor het benutten van voedselresten. Dat kan door er nieuwe producten van te maken, maar ook door het te verwerken tot veevoer. Bij huishoudens is onder meer door campagnes als de jaarlijkse Verspillingsvrije Week in september al veel vooruitgang geboekt. Ook initiatieven als To Good To Go helpen aan de bewustwording en om verspilling tegen te gaan.

Enkele consumententips:
- Kijk, ruik en proef of producten nog lekker zijn, ook al is de Tenminste Houdbaar Tot (THT)-datum al verstreken.
- Op zeer bederfelijke producten staat een Te Gebruiken Tot-datum. Deze kun je tot die dag nog veilig eten. Lukt dat niet, dan kun je het product wellicht nog invriezen.
- Check de bewaarwijzer van het Voedingscentrum voor de beste bewaarplek voor je voedsel.
- Koop diepvriesproducten. Groente en fruit uit de vriezer is minstens zo gezond en langer houdbaar.
- Bewaar restjes en eet deze bijvoorbeeld als lunch de volgende dag.
- Verse kruiden zijn in te vriezen.
- Brood is een van de meest verspilde producten. Van oud brood kun je tosti’s maken of wentelteefjes, of vries je brood in en haal alleen de boterhammen eruit die je die dag nodig hebt.

Welke voedselproducten kun je lang bewaren en dus rustig in je voorraadkast hebben staan? Dat lees je hier.

De Ladder van Moerman

De Ladder van Moerman is een model voor het hoogwaardig gebruik van voedsel en grondstoffen, met als voornaamste doel het minimaliseren van verspilling. Het model streeft naar een duurzame benadering, waarbij het voorkomen van verspilling als de meest wenselijke situatie wordt beschouwd. Indien dit niet haalbaar is, worden alternatieve stappen geïdentificeerd om de impact op het milieu en de samenleving te verminderen. Na voorkomen komen veevoer of hoogwaardige materialen als opties, gevolgd door vergisting. Recycling, composteren of verbranden van voedsel zijn de minst wenselijke opties.

Wat is voedselverspilling

Voedselverspilling kan optreden bij de productie, verwerking, opslag, het transport en de consumptie van voedsel. Het is zowel in Nederland als wereldwijd een groeiend probleem met dagelijkse verspilling van aanzienlijke hoeveelheden voedsel. In Nederland bedroeg de voedselverspilling in 2020 zo’n 161 kilogram per persoon, met oorzaken variërend van overproductie op de boerderij tot consumentengedrag thuis. Gelukkig zijn er initiatieven en tips, zoals bewustwording, educatie en het invriezen van producten, om voedselverspilling tegen te gaan. Blijf Foodlog lezen voor meer informatie en de actualiteit rondom dit onderwerp.