3 min
Bente de Leeuw en Mart van Esterik, promovendi Europees en nationaal milieurecht bij het Utrecht Centre for Water, Oceans and Sustainability Law aan de Universiteit Utrecht, stellen dat we water moeten delen met de natuur. Zonder die balans brengen we onze eigen toekomst in gevaar.
Er is geen officiële juridische definitie van duurzaam watergebruik in Nederland en Europa. Maar wat zegt de wet wel? Het waterbeleid in Europa is vastgelegd in de Kaderrichtlijn Water. Deze richtlijn benadrukt dat water geen gewone handelswaar is, maar een erfgoed dat beschermd, verdedigd en behandeld moet worden. Het doel van de Kaderrichtlijn Water is het bevorderen van duurzaam gebruik van water, gebaseerd op de bescherming van waterbronnen op lange termijn. Ook zorgt de Kaderrichtlijn Water ervoor dat er voldoende oppervlakte- en grondwater van goede kwaliteit beschikbaar is voor een duurzaam, evenwichtig en eerlijk gebruik van water. Wat duurzaam gebruik van water precies betekent, is echter niet gedefinieerd.
Toekomst van water
Een invloedrijke en internationaal erkende definitie van duurzame ontwikkeling luidt: ‘het voorzien in de behoeften van de huidige generatie zonder daarmee voor toekomstige generaties de mogelijkheid in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien.’ Een definitie van duurzaam watergebruik zou daarom kunnen zijn: ‘het voorzien in de waterbehoeften van de huidige generaties zonder de mogelijkheid voor toekomstige generaties in gevaar te brengen om ook in hun eigen waterbehoeften te voorzien.’
Illegaal water
Dat duurzaam watergebruik ook betrekking heeft op de natuur, blijkt uit de jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie. Het natuurgebied Doñana in Spanje, Europa’s belangrijkste wetland, kampt al jaren met extreme droogte. Dit komt niet alleen door een gebrek aan regenval, maar ook door aardbeienboeren die illegaal water onttrekken. Daarnaast werd er veel water gebruikt om een toeristenfaciliteiten en golfterreinen te onderhouden. Het Hof oordeelde dat de Spaanse overheid onvoldoende had gedaan om het beschermde gebied Doñana te beschermen tegen deze verstoringen.
Ook in Nederland onttrekken we, ondanks reeds bestaande verdroging, (soms vergunningvrij) water uit natuurgebieden. Dit blijkt uit het rapport ‘Doen wat moet én kan’ van de Ecologische Autoriteit. Dit kan mogelijk leiden tot schending van het Europese natuurbeschermingsrecht.
Uit het Europese milieurecht blijkt dat duurzaam watergebruik ook niet-menselijke belangen moet meewegen: wij moeten ons water delen met andere, niet-menselijke wezens. Wanneer ons overmatige watergebruik leidt tot droogte in natuurgebieden, brengen we niet alleen de natuur, dieren en planten in gevaar, maar riskeren we ook het verliezen van de belangrijke ecosysteemdiensten waar wij en alle generaties na ons afhankelijk van zijn. We moeten onze vraag naar water terugdringen en zorgvuldiger omgaan met het water dat we toch gebruiken. Dit kan bijvoorbeeld door minder te douchen of door golfbanen of aardbeien niet meer te besproeien met drinkwater. Ook moeten we bij onze consumptie rekening houden met ons waterverbruik, maar in het bijzonder ook de waterbehoeften van de natuur.
Volgens ons is duurzaam watergebruik dus het voorzien in de waterbehoeften van de huidige generaties van al het menselijke en niet-menselijke leven, ook vanwege de intrinsieke waarde van de natuur, zonder daarmee de mogelijkheden voor toekomstige generaties van al het menselijke en niet-menselijke leven om ook in hun eigen waterbehoeften te voorzien, in gevaar te brengen.
Dit artikel afdrukken
Toekomst van water
Een invloedrijke en internationaal erkende definitie van duurzame ontwikkeling luidt: ‘het voorzien in de behoeften van de huidige generatie zonder daarmee voor toekomstige generaties de mogelijkheid in gevaar te brengen om ook in hun behoeften te voorzien.’ Een definitie van duurzaam watergebruik zou daarom kunnen zijn: ‘het voorzien in de waterbehoeften van de huidige generaties zonder de mogelijkheid voor toekomstige generaties in gevaar te brengen om ook in hun eigen waterbehoeften te voorzien.’
Daarom moeten we het water delen met de natuurEen dergelijke definitie is wat ons betreft te beperkt en antropocentrisch. Ten eerste hebben andere levende wezens zoals planten en dieren water nodig voor hun eigen welzijn en levenskwaliteit. Omdat planten en dieren een intrinsieke waarde hebben, wat ook wordt erkend door de wet, moeten hun belangen worden meegenomen in de definitie van duurzaam watergebruik. Ten tweede is de mens zelf afhankelijk van de natuur. De natuur levert de mensheid vele ecosysteemdiensten, zoals het reguleren van lucht, water en klimaat, bestuiving en de bescherming tegen natuurlijke gevaren. Het internationale natuurbeschermingsrecht moedigt aan om deze ecosysteemdiensten te herstellen, behouden en verbeteren. Zo zijn veel natuurgebieden in Nederland ook drinkwaterwingebieden, zoals de Veluwe. Voor deze ecosysteemdiensten is water nodig. Daarom moeten we het water delen met de natuur. Deze gedachte komt ook terug in de Kaderrichtlijn Water, die als doel heeft om zowel aquatische als terrestrische ecosystemen te beschermen op basis van hun waterbehoeften.
Illegaal water
Dat duurzaam watergebruik ook betrekking heeft op de natuur, blijkt uit de jurisprudentie van het Europese Hof van Justitie. Het natuurgebied Doñana in Spanje, Europa’s belangrijkste wetland, kampt al jaren met extreme droogte. Dit komt niet alleen door een gebrek aan regenval, maar ook door aardbeienboeren die illegaal water onttrekken. Daarnaast werd er veel water gebruikt om een toeristenfaciliteiten en golfterreinen te onderhouden. Het Hof oordeelde dat de Spaanse overheid onvoldoende had gedaan om het beschermde gebied Doñana te beschermen tegen deze verstoringen.
Ook in Nederland onttrekken we, ondanks reeds bestaande verdroging, (soms vergunningvrij) water uit natuurgebieden. Dit blijkt uit het rapport ‘Doen wat moet én kan’ van de Ecologische Autoriteit. Dit kan mogelijk leiden tot schending van het Europese natuurbeschermingsrecht.
Ook in Nederland onttrekken we, ondanks reeds bestaande verdroging, (soms vergunningvrij) water uit natuurgebiedenNatuur als medegebruiker
Uit het Europese milieurecht blijkt dat duurzaam watergebruik ook niet-menselijke belangen moet meewegen: wij moeten ons water delen met andere, niet-menselijke wezens. Wanneer ons overmatige watergebruik leidt tot droogte in natuurgebieden, brengen we niet alleen de natuur, dieren en planten in gevaar, maar riskeren we ook het verliezen van de belangrijke ecosysteemdiensten waar wij en alle generaties na ons afhankelijk van zijn. We moeten onze vraag naar water terugdringen en zorgvuldiger omgaan met het water dat we toch gebruiken. Dit kan bijvoorbeeld door minder te douchen of door golfbanen of aardbeien niet meer te besproeien met drinkwater. Ook moeten we bij onze consumptie rekening houden met ons waterverbruik, maar in het bijzonder ook de waterbehoeften van de natuur.
Volgens ons is duurzaam watergebruik dus het voorzien in de waterbehoeften van de huidige generaties van al het menselijke en niet-menselijke leven, ook vanwege de intrinsieke waarde van de natuur, zonder daarmee de mogelijkheden voor toekomstige generaties van al het menselijke en niet-menselijke leven om ook in hun eigen waterbehoeften te voorzien, in gevaar te brengen.
In Wat is ...? gaan we met bekende en minder bekende mensen op zoek naar wat hen motiveert om te ontdekken of we elkaar van daaruit weer kunnen vinden. Waarom we dit doen lees je in De ontdekking van de ander. Bekijk ook de introductie tot de duurzaam watergebruik reeks of het overzicht van de serie Wat is duurzaam watergebruik?
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
_480_289_84_s_c1.jpg)
hoe zien jullie de verdere uitwerking van de consequenties van dit?
minder watergebruik en vernatting door minder afvoer maakt akkerbouw/tuinbouw moeilijker. deze grond wordt dan weidegrond met veehouderij als die in de landbouw blijft. of moet terug naar de natuur, wat maakt dat elders meer landbouw komt wat ook tegen dezelfde dingen aanloopt. het blijft een keuze uit de minst kwade, waar ik het gevoel heb dat jullie alle kwaad uit willen bannen (wat niet kan). het totaalplaatje moet in zicht blijven wil je niet meer kapot maken dan je lokaal "bereikt". of kijken jullie weg van die verantwoordelijkheid?
simpele keuze: minder watergebruik maakt dat je meer veehouderij wil of elders meer landbouw
Ik zou graag eens willen kijken naar de feiten achter deze discussie. Met andere woorden, hoe zit het nou eigenlijk met het watergebruik in Nederland, waarvan Mart van Esterik - Bente de Leeuw stellen dat 'Dit kan mogelijk leiden tot schending van het Europese natuurbeschermingsrecht.'
geheel vanuit eigen beweging aangevuld met 'Dit kan bijvoorbeeld door minder te douchen of door golfbanen of aardbeien niet meer te besproeien met drinkwater.'
Dit is de waterverdeling van Nederland, zowel grond- als oppervlaktewater.
Tja, de mens eist teveel (leef-, milieu-, natuur-)ruimte op. Ook met weinig douchen, geen golfbanen en zonder drinkwater op de aardbeien. En wat nu? Hopen dat we (zoals sommigen beweren) over enkele decennia de bevolkingspiek gehad hebben en de natuur nog voldoende veerkracht heeft om te herstellen?
Ik luister met rode oortjes naar het gesprek tussen Niek en Mart en Bente.
Hier clashen wereldbeelden. Mart en Bent stellen zich juridisch op een formeel standpunt, maar inhoudelijk zou ik hun houding post humanistisch noemen. Niek reageert daarentegen als een humanist.
Wie heeft gelijk? Dat is voor mij een filosofische vraag. Dat betekent: er is geen antwoord. Je moet het er over hebben en dan kom je er wel of niet uit.
Je kunt ook besluiten dat het geen filosofische vraag is. En dat doen zowel Niek als Mart en Bente door te spreken van totalitarisme. Ze maken een ethische keuze die tegenover die van de andere staat.
Dan weer terug naar de praktijk: dit gesprek en het artikel van Mart en Bente maakt duidelijk dat post-humanisme al in de wet zit. Zijn jullie dat me eens, Mart van Esterik - Bente de Leeuw?
Beste Mart en Bente,
Ik constateer dat jullie nu inderdaad in het midden laten of de uitgangspunten van de rechtsteksten waar jullie je op baseren wel deugdelijk zijn. Laat dat voortaan dan direct weten. Dan is het wat mij betreft in orde, al vind ik het wel een eng-monodisciplinaire benadering.
Mijn stelling dat recht en democratie in balans moeten zijn noemen jullie ‘een zeer gevaarlijke mening’, want ‘extreme vormen van democratie kunnen (..) neigen naar absolutisme en totalitarisme’. Maar extreme vormen van democratie vind ik natuurlijk niet in balans. Dat geldt echter ook voor situaties waarin niet democratisch gecontroleerde organisaties zich met vérgaande gevolgen voor anderen kunnen beroepen op wetten en verdragen waarvan de uitgangspunten ondeugdelijk zijn. ‘(D)an moet de overheid haar huiswerk maar beter doen’, zeggen jullie. Dat heb ik juristen vaker horen zeggen, maar ik vind dat ze daarmee de handen in onschuld wassen bij een problematische situatie waarin juristen ook een eigen belang hebben.