Aanstaande vaders voor de daad: kijk uit met alcohol!

Al meer dan vijftig jaar waarschuwen wetenschappers voor de risico's van alcohol tijdens de zwangerschap. Onderzoeken hebben inmiddels heel overtuigend aangetoond dat zelfs een wekelijkse consumptie van alcohol door de aanstaande moeder invloed kan hebben op de hersenontwikkeling, cognitieve functies en het gedrag van het kind. Traditionele publieke campagnes benadrukken dan ook steevast dat er geen veilige hoeveelheid alcohol bestaat voor zwangere vrouwen.

Vader, de vergeten factor
Historisch gezien was het onderzoek naar voortplanting sterk gericht op vrouwen. Michael Golding, een ontwikkelingsfysioloog aan de Texas A&M University, benadrukt dat er te weinig aandacht is besteed aan de invloed van de man. Volgens hem zijn verhalen bekend van vrouwen die nooit dronken tijdens hun zwangerschap, maar toch kinderen kregen met het foetaal alcoholsyndroom (FASD). Hun partners zouden chronische alcoholgebruikers zijn geweest.

Verrassend genoeg waren sommige afwijkingen, zoals veranderingen in kaak- en oogstructuren, meer uitgesproken wanneer alleen de vader alcohol had gedronken

Nieuw licht op vaders en alcohol
Recent onderzoek wijst erop dat de verhalen van deze moeders mogelijk juist waren. Studies hebben aangetoond dat baby's van vaders die voor de conceptie alcohol consumeerden, een verhoogd risico hebben op verschillende gezondheidsproblemen. Een Chinees onderzoek uit 2021 met meer dan een half miljoen koppels ontdekte bijvoorbeeld dat de kans op geboorteafwijkingen, zoals een gespleten gehemelte en aangeboren hartziekten, groter was als de vader voor de conceptie alcohol dronk.

De cijfers liegen niet
Hoewel de absolute aantallen relatief laag blijven, is het risico duidelijk verhoogd. In de genoemde studie werden bijvoorbeeld 105 gevallen van gespleten gehemelte gevonden onder de 164.151 baby's waarvan de vaders alcohol dronken, een 1,5 keer hogere kans dan bij baby's waarvan de vaders niet dronken. De onderzoekers concludeerden dat toekomstige vaders zouden moeten worden aangemoedigd om hun alcoholgebruik te verminderen om de risico's voor de foetus te verkleinen.

Experimenten met muizen
Golding en zijn team hebben muizenstudies uitgevoerd om de effecten van alcoholconsumptie door vaders te onderzoeken. Deze experimenten toonden aan dat de fysieke afwijkingen geassocieerd met FASD meer uitgesproken waren als zowel de moeder als de vader alcohol consumeerden voor de conceptie. Verrassend genoeg waren sommige afwijkingen, zoals veranderingen in kaak- en oogstructuren, meer uitgesproken wanneer alleen de vader alcohol had gedronken.

Epigenetische veranderingen
De impact van alcoholgebruik door vaders lijkt te worden verklaard door epigenetische veranderingen, waarbij de expressie van genen wordt gewijzigd zonder de DNA-sequentie zelf te veranderen. Alcoholgebruik kan bijvoorbeeld de normale DNA-methylering in sperma verstoren, wat kan leiden tot veranderingen in hoe genen worden uitgedrukt in het embryo.

Wat betekent dit voor aanstaande vaders?
Hoewel we nog niet precies weten hoeveel alcohol 'veilig' is voor een vader, suggereren onderzoekers als Golding dat het verstandig is om alcoholgebruik zoveel mogelijk te beperken. Een "zeer, zeer occasioneel drankje" zou waarschijnlijk geen kwaad kunnen, maar voor wie op zeker wil spelen, is het beter om volledig te stoppen.

Verantwoordelijkheid beide ouders
De gezondheid van aanstaande vaders speelt een rol speelt in de ontwikkeling van het kind. Zowel mannen als vrouwen hebben de verantwoordelijkheid om bij te dragen aan de gezondheid van hun toekomstige kinderen. Daar mogen we vanuit gaan. Zoals Golding stelt: "Er rust een enorme last op vrouwen, maar de gezondheid van de man is ook belangrijk voor de foetale ontwikkeling. Beide partijen moeten hun verantwoordelijkheid nemen om de gezondheid van de baby te ondersteunen en te waarborgen."

Deze waarschuwingen gelden voor mannen in een relatie met een vrouw die samen een kinderwens hebben. Wie wild is en per ongeluk een kind verwerkt, moet zich realiseren dat alcoholgebruik bij dergelijk gedrag óók consequenties kan hebben.