Lees ook
Overtuigde veganisten eten geen honing omdat daar dieren voor gehouden en geëxploiteerd worden. Ook het kweken van insecten voor kippenvoer wijzen ze af, hoe dol kippen ook zijn op larven. Maar oesters en mosselen lijken ze wel te kunnen eten. Dit wordt in het Engels 'bivalve veganism' genoemd, of nog korter 'bivalveganism'. "Ik was zo blij dat ik oesters weer een plekje in mijn leven kon geven," zegt de oesters-etende veganist Alex Karol in The Guardian. "Maar ik heb wel het gevoel dat veel mensen denken dat ik de regel zelf heb verzonnen, en dat het niet echt bestaat.”

Lijden
Karol heeft het niet verzonnen. In 1975 publiceerde de filosoof Peter Singer zijn boek Animal Liberation, waarin hij pleit voor een meer ethische behandeling van dieren. Zijn argument komt erop neer dat "wezens met gevoel" niet onnodig mogen lijden. En daar zit de crux, want wat is 'lijden'? Dat is gekoppeld aan het besef van pijn. Oesters en mosselen hebben geen centraal zenuwstelsel of hersenen, wat betekent dat ze waarschijnlijk geen pijn voelen.

Pijn is in eerste instantie een 'nociceptieve reactie', legt Lynne Sneddon uit. Zij is hoogleraar aan de Universiteit van Göteborg en bestudeert het gedrag van waterdieren. Nociceptie betekent dat zenuwen reageren op een schadelijke prikkel, zoals warmte, door bijvoorbeeld het blootgestelde deel reflexmatig terug te trekken. Zo sluiten oesters en mosselen bijvoorbeeld hun schelp bij dreiging.

Bij sommige organismen gaat nociceptie over in sensorische pijn, die in lijden resulteert. Maar oesters en mosselen hebben geen centraal zenuwstelsel of hersenen die zintuiglijke – sensorische – pijn kunnen 'verwerken'. De logische consequentie hiervan is dat het doden en consumeren van oesters geen lijden veroorzaakt. En dus, zegt Singer in The Guardian, "denk ik dat de ethische redenen om veganist te zijn niet gelden voor het eten van sommige tweekleppigen. Dus ik denk dat mensen die veganist zijn en graag wat tweekleppigen willen eten... daar het volste recht toe hebben."

Ieders eigen besluit
Sneddon wijst erop dat het onderwerp pijn bij dieren "nergens zo hevig wordt bediscussieerd als bij waterdieren." Bij octopussen is waargenomen dat ze gewonde tentakels wiegen en dat dat gedrag afneemt wanneer ze pijnstillers krijgen. Kreeften moeten eerst - diervriendelijk - dood voor ze de pan in gaan. Voor vissen staan verdoofde slacht en vissenwelzijn hoog op de agenda van dierenwelzijnsorganisaties. Maar bij tweekleppigen wordt nog nauwelijks pijnonderzoek gedaan. "De wetenschap is er nog niet uit. Er is op dit moment niet genoeg bewijs om mensen te kunnen adviseren," zegt Sneddon. "Maar als je je zorgen maakt dat het waarschijnlijk is dat deze dieren op de een of andere manier lijden, dan zou ik je aanraden om ze niet te eten," besluit ze.
Dit artikel afdrukken