2 min
De Volkskrant kopte gistermiddag 'De stikstofuitstoot van de landbouw daalt niet, maar stijgt licht – en dat verhoogt de druk op het kabinet'. De Nederlandse landbouwsector zou er maar niet in slagen om de stikstofuitstoot substantieel te verlagen. Klopt dat? Feitelijke metingen zeggen van niet.
In 2023 was voor het eerst in jaren een lichte stijging van de uitstoot te zien. Dat blijkt uit voorlopige cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek. Dat zegt de Volkskrant en dat laten de CBS-cijfers ook daadwerkelijk zien. Maar de cijfers sporen niet met feitelijke metingen.
Het CBS rapporteert de voorlopige officiële emissiecijfers. De verschillen tussen 2023 en 2022 laten een toename van 0,3 miljoen kilogram ammoniak zien, van 121,5 naar 121,7 miljoen kilogram. Een kwart procent dus, niet heel veel maar ook geen daling meer zoals in de jaren 2017-2022. Dat is vervelend want Nederland heeft juridisch een verdergaande daling nodig.
Volgens het Nederlandse rekeninstituut zijn de toegenomen emissies afkomstig uit het wegverkeer, huishoudens en de landbouw. De grootste stijging zou van de landbouw komen (0,2 miljoen kilogram) .
Het MAN-meetwerk (de afkorting staat voor Metingen Ammoniak in Natuurgebieden) van het RIVM meet de maandelijkse druk van de concentratie ammoniak boven ruim honderd natuurgebieden. Het RIVM heeft deze gegevens recent vrijgegeven, zodat ik ermee kan rekenen. Ik heb de afgelopen maanden een lineaire regressieanalyse uitgevoerd op de MAN-data vanaf 2005 en concludeer wat Nico Gerrits op Foodlog al heel lang geleden liet zien en kon onderbouwen: de ammoniakconcentraties correleren met het weer, in het bijzonder de regenval.
Mijn model kijkt of de invloed van het aantal varkens, kippen en koeien, en/of neerslag en temperatuur statistisch significant samenhangen met de MAN-concentratie in een jaar. Het correleert slechts met neerslag en temperatuur. In de onderstaande grafiek zie je de gemiddelde MAN-meting en het resultaat van dit eenvoudige lineaire regressiemodel.
Net zomin als de grafieken die het CBS laat zien, is ook dit plaatje natuurlijk geen keihard wetenschappelijk bewijs van de feitelijke situatie. Voor meer onderbouwing hebben we ook nog de metingen van de natte depositie, de ammoniak die met regenval omlaag komt. Die was in 2023 hoog omdat vorig jaar een erg nat jaar was. Hoe langer ik me bezighoud met ammoniak en stikstof in het algemeen, hoe meer ik ben gaan geloven dat de metingen van natte depositie waarschijnlijk het meest betrouwbare feitelijke inzicht geven in het dalen of stijgen van ammoniakemissies boven Nederland. Dat is weliswaar een overtuiging, maar wel eentje die gebaseerd is op enkele honderden artikelen en rapporten en een tiental eigen modellen op basis van de beschikbare data. Van het RIVM heb ik recent de natte depositiedata voor alle meetstations vanaf het jaar 1978 tot en met 2023 gekregen. Ik heb deze metingen gedeeld door de neerslag (in mm regen) op de betreffende stations (de puntjes in de grafiek, 100 in totaal), waardoor een jaarconcentratie is verkregen. Hieronder zie je het resultaat dat een duidelijk verder dalende trend van de ammoniakconcentratie (weergegeven als ammonium, NH4) laat zien.
Waarom rapporteert het CBS dan toch een 0,25% stijging?
Rekenregels maken stijging van daling
Om te beginnen zijn het voorlopige cijfers van het CBS. We moeten tot begin volgend jaar wachten op de definitieve cijfers over 2023. De oorzaak zit echter in de modellen waarmee de emissie wordt berekend. De ruis in de modellen is groot. Er zijn goede redenen om aan te nemen dat ze een aantal rekenregels hanteren die gebaseerd zijn op onjuiste theoretische aannames, toonde ik hier al eerder aan. Daarom baseer ik me liever op de feitelijke metingen.
Op basis van de MAN-metingen en het regenwaternetwerk valt slechts te concluderen dat de ammoniakemissies in 2023 zijn afgenomen. De rekenregels in het model maken een stijging van waarden die gemeten een daling laten zien. Dat is een goede reden om de voortgaande dalende trend op basis van empirische data van 100 meetstations in een grafiek te laten zien. Een rectificatie van de stellige kop in de Volkskrant is op zijn plaats.
Dit artikel afdrukken
Het CBS rapporteert de voorlopige officiële emissiecijfers. De verschillen tussen 2023 en 2022 laten een toename van 0,3 miljoen kilogram ammoniak zien, van 121,5 naar 121,7 miljoen kilogram. Een kwart procent dus, niet heel veel maar ook geen daling meer zoals in de jaren 2017-2022. Dat is vervelend want Nederland heeft juridisch een verdergaande daling nodig.
Volgens het Nederlandse rekeninstituut zijn de toegenomen emissies afkomstig uit het wegverkeer, huishoudens en de landbouw. De grootste stijging zou van de landbouw komen (0,2 miljoen kilogram) .
Het MAN-meetwerk (de afkorting staat voor Metingen Ammoniak in Natuurgebieden) van het RIVM meet de maandelijkse druk van de concentratie ammoniak boven ruim honderd natuurgebieden. Het RIVM heeft deze gegevens recent vrijgegeven, zodat ik ermee kan rekenen. Ik heb de afgelopen maanden een lineaire regressieanalyse uitgevoerd op de MAN-data vanaf 2005 en concludeer wat Nico Gerrits op Foodlog al heel lang geleden liet zien en kon onderbouwen: de ammoniakconcentraties correleren met het weer, in het bijzonder de regenval.
Mijn model kijkt of de invloed van het aantal varkens, kippen en koeien, en/of neerslag en temperatuur statistisch significant samenhangen met de MAN-concentratie in een jaar. Het correleert slechts met neerslag en temperatuur. In de onderstaande grafiek zie je de gemiddelde MAN-meting en het resultaat van dit eenvoudige lineaire regressiemodel.
Net zomin als de grafieken die het CBS laat zien, is ook dit plaatje natuurlijk geen keihard wetenschappelijk bewijs van de feitelijke situatie. Voor meer onderbouwing hebben we ook nog de metingen van de natte depositie, de ammoniak die met regenval omlaag komt. Die was in 2023 hoog omdat vorig jaar een erg nat jaar was. Hoe langer ik me bezighoud met ammoniak en stikstof in het algemeen, hoe meer ik ben gaan geloven dat de metingen van natte depositie waarschijnlijk het meest betrouwbare feitelijke inzicht geven in het dalen of stijgen van ammoniakemissies boven Nederland. Dat is weliswaar een overtuiging, maar wel eentje die gebaseerd is op enkele honderden artikelen en rapporten en een tiental eigen modellen op basis van de beschikbare data. Van het RIVM heb ik recent de natte depositiedata voor alle meetstations vanaf het jaar 1978 tot en met 2023 gekregen. Ik heb deze metingen gedeeld door de neerslag (in mm regen) op de betreffende stations (de puntjes in de grafiek, 100 in totaal), waardoor een jaarconcentratie is verkregen. Hieronder zie je het resultaat dat een duidelijk verder dalende trend van de ammoniakconcentratie (weergegeven als ammonium, NH4) laat zien.
Waarom rapporteert het CBS dan toch een 0,25% stijging?
Rekenregels maken stijging van daling
Om te beginnen zijn het voorlopige cijfers van het CBS. We moeten tot begin volgend jaar wachten op de definitieve cijfers over 2023. De oorzaak zit echter in de modellen waarmee de emissie wordt berekend. De ruis in de modellen is groot. Er zijn goede redenen om aan te nemen dat ze een aantal rekenregels hanteren die gebaseerd zijn op onjuiste theoretische aannames, toonde ik hier al eerder aan. Daarom baseer ik me liever op de feitelijke metingen.
Op basis van de MAN-metingen en het regenwaternetwerk valt slechts te concluderen dat de ammoniakemissies in 2023 zijn afgenomen. De rekenregels in het model maken een stijging van waarden die gemeten een daling laten zien. Dat is een goede reden om de voortgaande dalende trend op basis van empirische data van 100 meetstations in een grafiek te laten zien. Een rectificatie van de stellige kop in de Volkskrant is op zijn plaats.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Naast natte en droge depositie heb je ook nog de tussenvormen mist en dauw. Welk absorbsievermogen van ammoniak hebben mist en dauw?
En bij welk luchtvochtigheidspercentage begint droge depositie? Wouter #12 maakt het wel duidelijk, zo eenvoudig is het niet.
Ik zal wetenschappelijk mijn bijdrage alvast ondermijnen:
- Er is normaal spraken van verdamping (minimaal 25%) en daar reken ik (maar ook het RIVM) niet mee. Ik heb hier met de insiders een discussie over.
- Er is verschil tussen miezerregen (verdampt snel), hevige regen, en stortregen. Ook de duur doet wat. De vraag wanneer en hoeveel water uiteindelijk naar diepere grondlagen zakken. Ook hier heb ik niks over gevonden (en zit niks in OPS).
Wat ik wil zeggen, het is allemaal niet zo eenvoudig.
Maar laten we het houden bij de analyse die Wouter hierboven heeft. Het is in zijn eenvoud misschien wel de meest interessante die hij heeft gemaakt (omdat het zo vreselijk concreet is), al deed hij het gisteren in een noodtempo en hadden we er gisteravond en vannacht nog contact over om het vandaag online te kunnen hebben. De vraag voor nu is: overtuigt de feitelijke regenwater-analyse van de daling?
René, de reconstructie van Meeus vind ik inderdaad wel heel erg veel eer voor Hanekamp en Briggs. Om het anders te zeggen: Meeus framet de boeven en lijkt totaal niet geïnteresseerd in het echte probleem omdat hij heeft besloten dat de kwestie er eentje is van een strijd tussen Goed en Kwaad. Hijzelf vertegenwoordigt Goed. Journalisten hoeven geen partij te kiezen. Ze moeten goed kijken en laten zien wat ze ontdekken.
#5 U beschrijft dus dat journalistiek activistisch is naast de wetenschap.
Over onderzoek en euri's waar Erisman over klaagt; ik kan me nog een recent ($$veel$$) onderzoek herinneren op een eilandje genaamd Schier, de resultaten van dat experiment zijn ook door de auteur van onderhavig artikel beschreven en onderbouwen noch depositie, noch emissie beleid.
Maar de betreffende onderzoeker aldaar is één van de activistische wetenschappers en heeft geen boodschap aan de uitkomsten van 'Schier'; niet reageren is dan de beste strategie onder het mom dat je wordt weggejaagd door 'Trumpaanhangers'. En vervolgens doet de onderzoeker wel mee aan een artikel om critici in een Trumhoekje te plaatsen.
De aandacht verleggen naar emissiebeleid zonder eerst de rotzooi op te ruimen is ook een goede strategie om je eigen titels in de benen te houden en bij nieuwsuur te kunnen blijven aanschuiven.
Enige kennis van wat er werkelijk in de PAS uitspraak staat, waarom en hoe 0,05 en 0,005 tot op de dag van vandaag de onzin regeren is er niet, je hoort in het hokje FDF of FVD en je bent een stikstof ontkenner als je de juiste feiten op tafel gooit.
Zo vult Tom-Jan Meeuw zijn artikel om voor NRC lezers aantrekkelijk en 'betrouwbaar' over te komen.
Een artikel over vergunningverlening in de bouw en dat de bouw geen NB-vergunning nodig heeft zal deze schrijven niet kunnen maken zonder het over boeren te hebben.
De onjuiste interpretatie van de PAS-uitspraak en een NIET onderbouwde ondergrens mooi zo laten is als activistische journalist vele malen mooier dan opschrijven dat er voor niet significantie projecten géén vergunning nodig is.
@Wouter, weer een scherpe analyse en eigenlijk een schande dat je dit in eigen uren moet doen waar bijvoorbeeld een TNO/UvA 100K voor een baggerrapport krijgt.