Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselveiligheid lijkt zich vergaloppeerd te hebben bij de toekenning van fosfaatrechten aan melkveehouders. Door ook rechten toe te kennen aan vleeskoeienhouders, zijn meer fosfaatrechten toegekend dan met Brussel overeengekomen was. Het ministerie blijkt al enige tijd bezig te zijn de onterecht toegekende rechten terug te halen. Deze week kwam de affaire naar buiten.
In december 2017 kreeg Nederland van de Europese Commissie toestemming om het fosfaatrechtenstelsel in te voeren. Volgens de staatssteun-beschikking kon Nederland aan ruim 17.800 melkveebedrijven fosfaatrechten toekennen; zo zou ons land onder het sectorplafond van 84,9 miljoen kilo fosfaat blijven.
Vrijwel de hele sector haalde opgelucht adem. Het fosfaatreductieplan en de versnelde inkrimping van de melkveestapel hadden het gewenste resultaat opgeleverd. Maar 3 maanden na de invoering lijkt het al mis te zijn, schrijft Geesje Rotgers deze week in V-focus. Er zijn aan ruim 22.000 bedrijven fosfaatrechten toegekend en het fosfaatplafond blijkt overschreden. Er is geen ruimte meer voor knelgevallen of onvoorziene omstandigheden; alle buffers zijn verbruikt.
Onrust in het veld
Het ministerie van Landbouw heeft fosfaatrechten toegekend aan vleesvee. Daar gaat Brussel niet mee akkoord want, zegt Rotgers, "vleesvee valt niet onder de definitie van 'dairy farms' en 'dairy cows', dus is hier sprake van ongeoorloofde staatssteun."
De Tom Poezen van het ministerie moesten een list verzinnen. Die bleek snel gevonden: de vleesveehouders krijgen een zogeheten 'herbeschikking'. Daarin staat dat de hen toegekende fosfaatrechten deels of helemaal vervallen. Als ze gebruik willen maken van de zogeheten vrijstellingsregeling, moeten ze hun eventuele fosfaatrechten sowieso inleveren.
Commotie alom nu.
Melkveehouders zijn boos omdat vleesveehouders onnodig en onterecht fosfaatrechten toegekend hebben gekregen, terwijl zij ze hard nodig hadden. Vleesveehouders maken zich zorgen omdat ze hun fosfaatrechten veelal hebben verkocht, maar niet meer kunnen leveren. Kopers houden hen aan de levering, terwijl er geen fosfaatrechten meer te krijgen zijn. Er rest dus niets anders dan een schadevergoeding, wat legere stallen voor de kopers en nog wat extra krimp voor de melkveehouderij in het algemeen.
In het oktobernummer van het Tijdschrift voor Agrarisch Recht krijgen gedupeerde boeren het advies bezwaar tegen de herbeschikking aan te tekenen bij RVO/LNV en in beroep te gaan als ze nog een zaak hebben lopen.
Begrotingsdebat
Gisteren gebeurde in het debat over de landbouwbegroting iets bijzonders. Minister Schouten gaf met zoveel woorden toe dat ze hoopte door het intrekken van de fosfaatrechten weer onder het fosfaatplafond te komen. Schept dat ruimte voor de knelgevallen? Nee, benadrukte Schouten: "De fosfaatruimte die ontstaat bij het terughalen van de fosfaatrechten uit de vleesveehouderij kan niet besteed worden aan melkveebedrijven die al dan niet in de knel zitten." Het lijkt de directe aanleiding te zijn voor de ophef ('mestblunder') vandaag in de algemene pers en wanhoop bij individuele gevallen.
Voor Rotgers is de kous nog lang niet af. Ze vertelde ons dat ze sinds afgelopen zomer verschillende keren heeft gevraagd om de cijfers en verdeling waarop het ministerie zich baseerde om de door Brussel toegestane ruimte voor fosfaatrechten toe te kennen. Tot nu toe nog zonder resultaat. "De onderbouwing van deze cijfers maakt onderdeel uit van de staatssteunprocedure. Zoals gebruikelijk worden stukken die in onderhandelingen met de Europese Commissie zijn gewisseld niet openbaar gemaakt", kreeg ze van het ministerie van Schouten te horen. Maar Rotgers is niet voor één gat te vangen. In eerste instantie gaat ze puzzelen met de wel beschikbare cijfers en gegevens van 'dairy farms' en 'dairy cows'. En desnoods doet ze een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur om de feiten boven tafel te krijgen. Want hoe kan de Nederlandse overheid zó in de fout zijn gegaan? Rotgers is vastbesloten het antwoord op die vraag boven tafel te krijgen.
Dit artikel afdrukken
Vrijwel de hele sector haalde opgelucht adem. Het fosfaatreductieplan en de versnelde inkrimping van de melkveestapel hadden het gewenste resultaat opgeleverd. Maar 3 maanden na de invoering lijkt het al mis te zijn, schrijft Geesje Rotgers deze week in V-focus. Er zijn aan ruim 22.000 bedrijven fosfaatrechten toegekend en het fosfaatplafond blijkt overschreden. Er is geen ruimte meer voor knelgevallen of onvoorziene omstandigheden; alle buffers zijn verbruikt.
Onrust in het veld
Het ministerie van Landbouw heeft fosfaatrechten toegekend aan vleesvee. Daar gaat Brussel niet mee akkoord want, zegt Rotgers, "vleesvee valt niet onder de definitie van 'dairy farms' en 'dairy cows', dus is hier sprake van ongeoorloofde staatssteun."
De Tom Poezen van het ministerie moesten een list verzinnen. Die bleek snel gevonden: de vleesveehouders krijgen een zogeheten 'herbeschikking'. Daarin staat dat de hen toegekende fosfaatrechten deels of helemaal vervallen. Als ze gebruik willen maken van de zogeheten vrijstellingsregeling, moeten ze hun eventuele fosfaatrechten sowieso inleveren.
Commotie alom nu.
Melkveehouders zijn boos omdat vleesveehouders onnodig en onterecht fosfaatrechten toegekend hebben gekregen, terwijl zij ze hard nodig hadden. Vleesveehouders maken zich zorgen omdat ze hun fosfaatrechten veelal hebben verkocht, maar niet meer kunnen leveren. Kopers houden hen aan de levering, terwijl er geen fosfaatrechten meer te krijgen zijn. Er rest dus niets anders dan een schadevergoeding, wat legere stallen voor de kopers en nog wat extra krimp voor de melkveehouderij in het algemeen.
In het oktobernummer van het Tijdschrift voor Agrarisch Recht krijgen gedupeerde boeren het advies bezwaar tegen de herbeschikking aan te tekenen bij RVO/LNV en in beroep te gaan als ze nog een zaak hebben lopen.
Begrotingsdebat
Gisteren gebeurde in het debat over de landbouwbegroting iets bijzonders. Minister Schouten gaf met zoveel woorden toe dat ze hoopte door het intrekken van de fosfaatrechten weer onder het fosfaatplafond te komen. Schept dat ruimte voor de knelgevallen? Nee, benadrukte Schouten: "De fosfaatruimte die ontstaat bij het terughalen van de fosfaatrechten uit de vleesveehouderij kan niet besteed worden aan melkveebedrijven die al dan niet in de knel zitten." Het lijkt de directe aanleiding te zijn voor de ophef ('mestblunder') vandaag in de algemene pers en wanhoop bij individuele gevallen.
Voor Rotgers is de kous nog lang niet af. Ze vertelde ons dat ze sinds afgelopen zomer verschillende keren heeft gevraagd om de cijfers en verdeling waarop het ministerie zich baseerde om de door Brussel toegestane ruimte voor fosfaatrechten toe te kennen. Tot nu toe nog zonder resultaat. "De onderbouwing van deze cijfers maakt onderdeel uit van de staatssteunprocedure. Zoals gebruikelijk worden stukken die in onderhandelingen met de Europese Commissie zijn gewisseld niet openbaar gemaakt", kreeg ze van het ministerie van Schouten te horen. Maar Rotgers is niet voor één gat te vangen. In eerste instantie gaat ze puzzelen met de wel beschikbare cijfers en gegevens van 'dairy farms' en 'dairy cows'. En desnoods doet ze een beroep op de Wet Openbaarheid Bestuur om de feiten boven tafel te krijgen. Want hoe kan de Nederlandse overheid zó in de fout zijn gegaan? Rotgers is vastbesloten het antwoord op die vraag boven tafel te krijgen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 oktober krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Is er al een ambtelijke topkop gerold sinds de zgn. I&R-fraude. Als ik Schouten was zou ik onderhand ontzettend sikkeneurig worden van de ambtelijke blundermachine op LNV.
Het zou goed zijn als iemand van LTO reageert. Bij deze organisatie weten ze exact hoe het gegaan is, waarom alle bedrijven met vrouwelijke runderen in 2017 onder de fosfaatregeling zijn gebracht (dat was niet voor niks), en waarom er in maart 2018 een vrijstellingsregeling is gekomen voor houders van vleesvee.
Wiebren van Stralen, jij kent het dossier goed. Mag ik jou vragen om commentaar te leveren: is dit een affaire of goed beleid geweest?
Als ik je met deze vraag in verlegenheid breng, voel je dan vrij om niet te reageren.
Verstoppertje spelen zal ik niet doen Dick Veerman, antwoord geven kan ik alleen ook niet helemaal.
Tot pak ‘em beet begin 2017 heb ik alles wel meegekregen, van daarna weet ik ongeveer evenveel als de gemiddelde volger van het fosfaatnieuws.
Wat ik nog wel kan reproduceren is de discussie die in #2 wordt aangehaald en daar zit meteen ook een kernprobleem. Al hoe graag veel mensen het ook zouden willen, melkvee en vleesvee valt niet met 1 druk op de knop van elkaar te scheiden. Dat is de reden waarom in eerste instantie alle vrouwelijke runderen onder de werking van de fosfaatreductieregeling kwamen.
Daarnaast is het hoofdprobleem denk ik het verschil tussen hoe CBS de landelijke fosfaatproductie berekent en hoe de dieren zijn geregistreerd in I&R.
Er is heel veel tijd en energie gestoken in het zo goed mogelijk vergelijken van die beide, maar dat blijft behelpen. CBS verzamelt gegevens per bedrijf voor landbouwstatistieken, I&R is bedoeld voor de tracering van dieren. Beide zijn in de kern niet ontworpen om een landelijke mestboekhouding te verantwoorden in Brussel.
Kort gezegd: 84,9 mln kg fosfaat is gebaseerd op de berekening van CBS voor 2002. De fosfaatrechten zijn toegekend op basis van dieren in I&R op 2 juli 2015. Dat is al in de basis een mismatch. Daarnaast zijn we inmiddels ruim 15 jaar verder
Wiebren, dank voor je reactie!
Wellicht wil Jos Verstraten van (Z)LTO het gat vanaf 2017 invullen?