Bij klimaatverandering denken we aan zeespiegelstijging, het smelten van gletsjers en extreem weer. En natuurlijk aan het ontdooien van de permafrost, de eeuwig bevroren ondergrond in het arctische gebied. Dat gaat gepaard met het vrijkomen van grote hoeveelheden van het broeikasgas methaan. En van nog iets. Kwik.
Tien procent van de continenten is bedekt met permafrost. Zo'n 14 miljoen vierkante kilometer aardoppervlak is permanent bevroren. 's Zomers ontdooit het bovenste stukje en groeien er planten en mossen, die 's winters weer afsterven. Door de lage temperaturen gaat de afbraak van die planten uiterst langzaam, en dat betekent dat zich in de bodem grote hoeveelheden organisch materiaal ophopen. Inclusief de zware metalen die zich op de toendra hebben afgezet, zoals kwik.
Kwik in de permafrost
Sinds een jaar of 30 houden wetenschappers zich bezig met het kwik in de permafrostbodem. Kwik is een zwaar metaal, dat in gasvorm vrijkomt bij vulkanische activiteit, neerslaat in zeeën en op het land. Twee recente studies, verschenen in 2018, brengen voor het eerst in kaart hoeveel kwik er in de eerste meter permafrost aanwezig is. "Volgens de eerste studie gaat het om 180.000 ton kwik in het Arctisch gebied, en volgens de tweede om 800.000 ton", zegt milieugeochemicus Jeroen Sonke in de Franse kwaliteitskrant La Croix. "Dat zou betekenen dat er in de permafrost meer dan 100 keer zoveel kwik zit dan in de Arctische Oceaan."
Kwikcyclus
Naar schatting gaat iedere graad opwarming gepaard met een afname van 20 à 25% van de permafrost. Hoe snel het daarin vastgelegde kwik vervolgens vrij komt en hoe het zich zal verspreiden, is nog de vraag. "Via de rivieren, door de lucht? We we nog niet precies hoe de kwikcyclus in elkaar steekt," aldus Sonke.
Volksgezondheid
Maar de onderzoekers maken zich wel zorgen. Kwik is een giftige stof die zich snel verplaatst en accumuleert in de voedselketen. Niet voor niets wordt bijvoorbeeld zwangere vrouwen afgeraden vis te eten, het daarin opgebouwde methylkwik accumuleert uiteindelijk in de mens, de toppredator. "Hoe hoger je op de voedselladder staat, hoe groter de blootstelling," zegt Hélène Angot, onderzoeker aan de universiteit van Colorado en gespecialiseerd in de arctische kwikcyclus. "De autochtone bewoners van de poolgebieden, die vooral vis eten, lopen het meeste gevaar. Maar ook ijsberen, zeehonden, walvissen...," aldus Angot.
Dankzij een 'ongeluk' met kwik in de baai van Minamata weten we inmiddels wat de gevolgen kunnen zijn van een blootstelling aan kwik. In die baai loosde een petrochemische fabriek tussen 1932 en 1966 zeker 400 ton kwik. Vissers werden blind, doof en kregen toevallen. Volgens de officiële cijfers raakten 13.000 mensen besmet en overleden er 900. Blootstelling aan kwik remt de neurologische ontwikkeling bij baby's en veroorzaakt hartstoornissen bij volwassenen.
"De enige houdbare oplossing is de kwikuitstoot aan de bron terug te dringen", benadrukt Angot dan ook. En dat is het doel van de internationale Minimataverdrag uit 2013, door 128 landen inmiddels getekend. Volgens de conventie moeten er voor 2020 een verbod komen op kwikhoudende producten (thermometers, batterijen, cosmetica) en regels voor de kwikuitstoot van grote industriële installaties.
Dit artikel afdrukken
Kwik in de permafrost
Sinds een jaar of 30 houden wetenschappers zich bezig met het kwik in de permafrostbodem. Kwik is een zwaar metaal, dat in gasvorm vrijkomt bij vulkanische activiteit, neerslaat in zeeën en op het land. Twee recente studies, verschenen in 2018, brengen voor het eerst in kaart hoeveel kwik er in de eerste meter permafrost aanwezig is. "Volgens de eerste studie gaat het om 180.000 ton kwik in het Arctisch gebied, en volgens de tweede om 800.000 ton", zegt milieugeochemicus Jeroen Sonke in de Franse kwaliteitskrant La Croix. "Dat zou betekenen dat er in de permafrost meer dan 100 keer zoveel kwik zit dan in de Arctische Oceaan."
Dat zou betekenen dat er in de permafrost meer dan 100 keer zoveel kwik zit dan in de Arctische OceaanWaar komt al dat kwik vandaan? Zoals gezegd, vooral van vulkaanuitbarstingen. Daar komt jaarlijks zo'n 200 ton kwik mee in de atmosfeer en dat slaat al meer dan 25.000 jaar lang neer op de permafrost. Maar de laatste 1.000 jaar, en vooral de afgelopen 200 jaar, heeft de mens zich ontwikkeld tot mega-producent van kwik. Kolencentrales en mijnbouw (al dan niet illegale goudwinning) zijn de grootste kwikuitstoters en brengen jaarlijks zo'n 2.000 ton kwik extra in omloop.
Kwikcyclus
Naar schatting gaat iedere graad opwarming gepaard met een afname van 20 à 25% van de permafrost. Hoe snel het daarin vastgelegde kwik vervolgens vrij komt en hoe het zich zal verspreiden, is nog de vraag. "Via de rivieren, door de lucht? We we nog niet precies hoe de kwikcyclus in elkaar steekt," aldus Sonke.
Volksgezondheid
Maar de onderzoekers maken zich wel zorgen. Kwik is een giftige stof die zich snel verplaatst en accumuleert in de voedselketen. Niet voor niets wordt bijvoorbeeld zwangere vrouwen afgeraden vis te eten, het daarin opgebouwde methylkwik accumuleert uiteindelijk in de mens, de toppredator. "Hoe hoger je op de voedselladder staat, hoe groter de blootstelling," zegt Hélène Angot, onderzoeker aan de universiteit van Colorado en gespecialiseerd in de arctische kwikcyclus. "De autochtone bewoners van de poolgebieden, die vooral vis eten, lopen het meeste gevaar. Maar ook ijsberen, zeehonden, walvissen...," aldus Angot.
Dankzij een 'ongeluk' met kwik in de baai van Minamata weten we inmiddels wat de gevolgen kunnen zijn van een blootstelling aan kwik. In die baai loosde een petrochemische fabriek tussen 1932 en 1966 zeker 400 ton kwik. Vissers werden blind, doof en kregen toevallen. Volgens de officiële cijfers raakten 13.000 mensen besmet en overleden er 900. Blootstelling aan kwik remt de neurologische ontwikkeling bij baby's en veroorzaakt hartstoornissen bij volwassenen.
"De enige houdbare oplossing is de kwikuitstoot aan de bron terug te dringen", benadrukt Angot dan ook. En dat is het doel van de internationale Minimataverdrag uit 2013, door 128 landen inmiddels getekend. Volgens de conventie moeten er voor 2020 een verbod komen op kwikhoudende producten (thermometers, batterijen, cosmetica) en regels voor de kwikuitstoot van grote industriële installaties.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 4 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 4 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Naar aanleiding van dit artikel: uitstoot kwik verhoogd dankzij milieu maffia
Tja Dick,
Hoe zal ik nu weer eens reageren.
Als je mensen op de kast wil hebben is moedermelk altijd een behulpzaam onderwerp.
Het valt vast in het niet bij de ellende die diclophenac veroorzaakt, om nog maar een appel en peer in de discussie te werpen. Wie eerste peer werpe!
Nu een ietsje serieuzere opmerking; er zijn ongetwijfeld studies over verminderde vruchtbaarheid bij mensen van het hoge noorden.
Ik weet verder niets van natriumethylkwikthiosalicylaat. Het is een conserveermiddel geloof ik.
In mijn tuin staat nog 20L formaline ook een fixatief.
@Anton het zijn illegale activiteiten, in Suriname zijn het Brazilianen, die brengen ook malaria mee, ook erg ongezond. Daar was ik dus ook bang om malaria te krijgen, gelukkig vond ik zelf wel malariamuggen larven (de officiële meting van de regering niet/ ik was met hen mee/ik wist hoe je monsters moet nemen).
Die illegalen werken niet zo snel mee, hoewel ik denk dat ze wel iets proberen om de werkwijze te laten veranderen.
mvg, Rienk Geene
Kwik is niet alleen vervuilend maar ook redelijk duur. Ik herinner me dat in de negentiger jaren DHV in hun jarenlange water programma in de Lake Zone Tanzania de kleinschalige goud mijnbouwers hielp met een retort om bij het afdampen het kwik weer op te vangen en her te gebruiken. Misschien ook een idee voor de Amazone?
Rienk, nog iets. In #2 heeft Astrid het over over thiomersal, ook wel bekend als thimerosal of de beschrijvende naam natriumethylkwikthiosalicylaat. Het wordt gebruikt als antisepticum en antimycoticum in onder meer vaccins. Die toepassing zou gevaarlijk zijn. Frits Steenhuizen gaat in zijn aanstaande promotie ook in op de risiconiveau's daarvan in vergelijking tot (baby)voedsel uit de Arctic. Zijn conclusie: marginaal in vergelijking tot de moedermelk van vrouwen uit het hoge Noorden.
Aha, achter de pc zie iets anders dan via mijn mobiel.
Veel info!