Boek De vernederende groente die men spinazie noemt

In het "anekdotisch zelfportret" van Salvador Dali, te lezen in de bundel "Mijn leven als genie", begint de kunstenaar zijn zelfbeschrijving met een verhandeling over zijn dieet. De kracht van Dali zat niet in de spinazie. Wel in zijn schrijfkunst, hier vertaald door Gerrit Komrij.

Ik weet wat ik eet. Ik weet niet wat ik doe.

Ik ben gelukkig niet een van die mensen die, wanneer ze glimlachen, het gevaar lopen om, tussen twee tanden geklemd, een restje -hoe klein ook- te laten zien van die verschrikkelijke en vernederende groente die men spinazie noemt. Dat is niet te danken aan het feit dat ik mijn tanden met de grootst mogelijke zorg ter wereld poets, maar veeleer aan de vernietigende reden dat ik nooit spinazie eet. Inderdaad schrijf ik aan spinazie in het bijzonder en aan ieder voedsel in het algemeen een esthetische waarde en een essentiële moraal toe. De schildwacht van de walging is steeds present, en waakt over mijn maaltijden, met de bajonet van zijn ernstige bezorgdheid, om mij te dwingen tot een stipte keuze in mijn spijzen.
Ik houd er in feite alleen maar van etenswaren te nuttigen, die een voor de intelligentie duidelijke en begrijpelijke vorm hebben. Wanneer ik spinazie afschuwelijk vind, dan komt dat omdat die net zo vormeloos is als de vrijheid. Het tegengestelde van spinazie is de harde schaal. Ik ben er dol op schaaldieren te eten, vooral die heel kleine schaaldiertjes, ja alles wat met een korst bedekt is. Korstdieren hebben dat wonderbaarlijke, waarlijk filosofische idee gerealiseerd om hun beenderen aan de buitenkant te dragen en aan de binnenkant hun vlees zo delicaat te bewaren als een dermoskelet dat doet. Terwijl ze dankzij deze onverbiddelijke anatomie hun zachte en voedzame heerlijkheden beschermen, blijven ze beschut tegen iedere profanisering van buiten, opgesloten in een ceremoniële vaas, die alleen door het afpellen kwetsbaar gemaakt kan worden voor de keizerlijke veroveringen van ons gehemelte. Wat is het zalig tussen je tanden de schedel te kraken van kleine vogeltjes! Kan men op een andere manier hersens eten?

De kaak is ons beste instrument om tot een filosofisch inzicht te komen. Wat is filosofischer dan dat hoogste moment van genot waarop je, traag en bedachtzaam, het merg opslurpt uit een bot dat nog kraakt tussen je kiezen? Op het moment dat je het merg in alles ontdekt, lijkt het of je meester bent van de situatie. Het is gewoon de smaak van de waarheid die daaruit te voorschijn komt, de naakte en tedere waarheid uit het binnenste van het bot, die ten laatste tussen je tanden terecht komt. Wanneer je eenmaal de tegenstand hebt overwonen, waarmee iedere rechtgeaarde spijs "haar vorm beschermt", dan blijft de rest de taak van de begeerte, genoegzaam glibberig, vislijmachtig, lillend, verward en eerloos, of het nu gaat om een slijmerig en glazig visseoog, om de hersens van een vogel, om het mergachtige spermatozoïde van een bot of om de weke weelde van een oester.

Maar ik voel al wat u vragen wilt: houd je van camembert en beschermt die soms zijn vorm? Ja ik ben dol op camembert die, of hij wil of niet, de vorm gaat aannemen van mijn beroemde weke horloges. Ik moet eraan toevoegen dat het me, wanneer men er in zou slagen om een camembert in de vorm van spinazie te produceren, zeer waarschijnlijk niet langer zou smaken.

Vergeet dit vooral niet: een goed adelllijk geworden en in een sterke alcohol geflambeerde kleine snip, opgediend in haar eigen uitwerpselen, zoals dat gebruikelijk is in de beste restaurants van Parijs. Dit zal voor mij -wat het serieuze domein van de gastronomie betreft- altijd het meest delicate symbool blijven van een waarachtige beschaving. De slanke anatomie van een kleine naakte snip op een schotel evenaart, zou men haast zeggen, de proporties van de volmaaktheid van Rafaël!.

Ik weet dus met nauwkeurigheid, met wreedaardigheid, te zeggen wat ik wil eten! En daarom sta ik er des te verbaasder over, dat ik om mij heen mensen zie, voor wie heiligschennis aan de orde van de dag is, omdat ze maar eten wat hun voor de neus komt, alsof het enkel gaat om het vervullen van een strikt noodzakelijke behoefte! Ik heb altijd precies geweten wat ik mijn zintuigen voor wilde zetten.