Denk niet dat duurzaam automatisch gezond is (of omgekeerd)

Net als andere gezondheidsclaims betekent vetarm niet per se suikerarm en is gezond niet per se duurzaam.

Onderzoekers van de universiteiten van Konstanz en Hamburg lieten in een kantine 5.021 consumenten 29 maaltijdopties scoren op duurzaamheid en gezondheid. De werkelijke duurzaamheid van de maaltijden baseerden de onderzoekers op ingrediënten en ecologische voetafdruk. De gezondheid ervan scoorden ze op de hoeveelheden calorieën, voedingsvezels, vetten, koolhydraten, suikers en zout.

Opvallend was dat respondenten het voedsel dat ze gezonder vonden ook duurzamer vonden. Maar ze zaten vaak mis. Maaltijden waren soms gezonder dan ze dachten en juist minder duurzaam dan gezond. Op een schaal van 1-6 scoorden een romige champignonsoep, een kipschnitzel en een curry een 3-3.5 op zowel duurzaamheid als gezondheid. Ondanks dat die maaltijden gezonder waren dan de deelnemers dachten, behoorden alle drie tot de minst milieuvriendelijke opties.

Gezonde producten zijn niet per definitie duurzaam. Denk bijvoorbeeld aan avocado's. De vette vruchtgroente staat te boek als gezond vanwege zijn onverzadigde vet. De teelt van de vrucht vergt echter ruim 1.200 liter per kilo, één van de hoogste waterverbruiken voor een gewas. Denk ook aan de productie van suiker. Suiker gemaakt van riet kost veel meer water dan suiker van bieten. Maar dat maakt bietsuiker niet minder dikmakend.

Consumenten blijken voedingsclaims te generaliseren, ongeacht het type maaltijd of voedingspatroon van de consument. Als een product één label draagt dat het gezond of duurzaam noemt, dat gaat de consument er van uit dat de goede score op het ene aspect zich automatisch vertaalt in een goede score op het andere.

Het gebruik van slechts één label op voedingsproducten en maaltijden kan dan ook misleidend uitpakken. Volgens Jenneke Heising van de Wageningen Universiteit komt dat door onduidelijke definities. Zo kan duurzaamheid wijzen op broeikasgasemissies, maar ook watergebruik en sociale aspecten zoals kinderarbeid.

De onderzoekers uit Hamburg en Konstanz stellen voor om voedingsclaims te introduceren die consumenten informeren over zowel de duurzaamheid als de gezondheid van voedsel om te onderstrepen dat deze twee kunnen verschillen. Zulke informatie helpt consumenten bij het maken van keuzes die zowel gezonder als milieuvriendelijker zijn.

Waar je tot die tijd bijvoorbeeld voor op moet passen? Malicieuze frisdrankproducenten zouden het bijvoorbeeld in hun hoofd kunnen halen om te vermelden dat hun prikwater is gemaakt met duurzame bietsuiker om je te laten denken dat het gezonder is. Of met biologische en nog zonder onderbetaalde kinderarbeid ook (biologische fairtrade suiker dus).

Beter kun je mosselen eten. Die zijn zowel heel gezond als heel duurzaam omdat ze CO₂ in hun schelpen vastleggen en bijdragen aan de waterkwaliteit. Gek genoeg zetten mosselverkopers dat nog altijd niet op hun bakken.