Tien jaar geleden woonde ik in Singapore, maar die belabberde gezondheid is me toen niet opgevallen. Vork legt me uit waarom. “Aziaten hebben een andere bouw. Hun BMI-schaal loopt anders dan voor westerse mensen. Wij hebben overgewicht bij een BMI van 25 of hoger. Bij Aziaten is dit vanaf 23. Een gewone man met een klein buikje valt al in de categorie overgewicht en heeft een verhoogd gezondheidsrisico zonder er obees uit te zien.”
Chicken Rice hawker stall, een gangbaar, spotgoedkoop en zeer ongezond gerecht
We wilden dat ons verhaal helemaal klopte, omdat onze hogere prijs ons toch op een achterstand zettePxPlate
“Om het probleem van al die te zware mensen aan te pakken, zijn er heel veel diëtisten in Singapore”, vertelt Vork. Ze gelooft niet dat zij veel impact hebben: “Gerechten in hawkers zijn zoals ze zijn. Vind daar maar iets wat past binnen het advies van je diëtist. Mijn collega – ook een Claudia – en ik wilden het maaltijdaanbod veranderen en op die manier mensen gezonder laten eten.” Zo ontstond in april 2017 de startup PxPlate, een hawker die gepersonaliseerde maaltijden van hoogwaardige kwaliteit aanbiedt. PxPlate wordt gefinancierd door een investeerder die inmiddels meerdere gezonde startups in de benen heeft geholpen.
Vork en haar collega – een diëtist met zes jaar werkervaring in Singapore – begonnen hun werk met literatuur- en marktonderzoek. Wat is gezond als je het vertaalt in een gezonde hawker-maaltijd?
“Onze focus lag op welvaartsziekten, waardoor we uitkwamen op het DASH-dieet en het mediterraan dieet. We ontwikkelden een rekenmodel dat op basis van iemands profiel de ingrediënten bepaalt. Denk aan laag in snelle koolhydraten bij diabetici en wat meer calorieën en eiwitten bij een actieve levensstijl. Klanten bestellen en betalen met behulp van onze app waar ze hun profiel invullen, zoals lengte, gewicht, etniciteit, activiteitenniveau en eventuele medische aandoeningen. De klant kan het gerecht kiezen waar hij het meeste zin in heeft en ons systeem past de ingrediëntenlijst aan op het profiel, zodat de chef weet welke hoeveelheden hij moet gebruiken tijdens het koken. Is het gerecht klaar, dan krijgen klanten een seintje via de app.”
“Het duurde even voordat we een chef hadden gevonden die in onze food stall wilde koken,” vertelt Vork. “We zochten een niet-standaard kok. Gelukkig vonden we iemand die dat een uitdaging vond. We leidden hem op aan de hand van door mij ontwikkelde recepten. Inmiddels heeft hij onze manier van denken helemaal onder de knie en ontwikkelt hij zelf gerechten.”
We zijn volledig ondergedompeld in de Singaporese cultuur. En dat was een fantastische ervaringVoeding als zorgverzekering
“Onze gerechten kosten 9,90SGD (€6,25) en zijn daarmee gemiddeld 3 keer zo duur als het gebruikelijke hawker-aanbod.” Vork en haar collega’s beseften dat zo'n verschil een barrière opwerpt. “Maar ja", zegt Vork, "hoe wil je anders doen? Je krijgt geen gezonde maaltijd voor een lage prijs. Olijfolie is al 20 keer duurder dan de palmolie van de buurman. Daarom wilden we mensen laten snappen dat voeding een zorgverzekering is. Je kunt beter iedere dag als preventie een paar dollars investeren in je lijf, dan later duizenden dollars voor opname of medicatie als oplapmiddel. Onze naam, PxPlate is daar een knipoog naar. Px is een afkorting voor iets persoonlijks op recept.”
“We willen de drempel om bij ons te bestellen – en 3 keer zoveel te betalen – zoveel mogelijk verlagen”, vertelt Vork. “We serveren lekkere, grote, warme maaltijden met hoogwaardige ingrediënten. Klanten dachten ‘jeetje wat een boel eten, wat lekker!’ Het schrikbeeld is toch dat gezond betekent een salade of kleine portie. Singaporese bezoekers van Chinese afkomst vertelden ons dat zij een salade geen maaltijd vinden. Door een goede samenstelling en het juiste ingrediëntengebruik maakten we een grote maaltijd met een passende hoeveelheid calorieën. Zo maakten we het onze klanten zo makkelijk mogelijk om over te stappen op gezonder eten.”
PxPlate ging verder dan alleen het eten: “We wilden dat ons verhaal helemaal klopte, omdat onze hogere prijs ons toch op een achterstand zette. Naast goed eten, hebben we een goed werkend bestel- en betaalsysteem, het hoogste hygiënelabel, gebruiken we biologisch afbreekbaar bestek en hebben we veel kennis. Iedereen moet begrijpen: "ok, dit is echt zijn geld waard."
Gepersonaliseerde chicken curry met veel groenten, vezels, smaak en kleur
Praten, uitleggen en laten proeven
In de beginfase stonden Vork en haar collega iedere dag bij de food stall. “Door met bezoekers en onze buren te praten, verwierven we bekendheid. Een hawker centre heeft een belangrijke community-waarde. Geen praatje maken en alleen je eigen ding doen werkt niet. Onze buren waren in het begin sceptisch. We praatten dagelijks met hen en hebben het eten laten proeven. Langzaamaan werden ze enthousiast. Na een tijd maakte onze buurman zelfs dagelijks promotie voor ons.”
Bezoekers waren nieuwsgierig, vertelt Vork: “Een nieuw kraampje met twee blonde dames, zonder rij, trekt de aandacht. PxPlate heeft geen echte, maar een virtuele rij. Zodra iemands gerecht klaar was, kreeg die een melding op de app. In de tussentijd kon hij aan zijn tafeltje wachten. “Een lange rij laat zien dat het eten goed is. Ook hierover hebben we veel verteld. We moesten de mensen leren kennen, uitvinden hoe alles werkt, en leren communiceren over ons concept. We zijn volledig ondergedompeld in de Singaporese cultuur. Dat was een fantastische ervaring.”
Taxichauffeurs dutten niet meer weg achter het stuur, en kantoormedewerkers zaten om 4 uur nog steeds fit achter hun laptop'De hele dag fit'
De vaste klanten van het hawker centre waren de early adopters van PxPlate. Daarna kwamen mensen vooral door mond-tot-mondreclame. “Want als het eenmaal goedgekeurd is door een Singaporees, dan is het goed”, aldus Vork. “Klanten vertelden dat ze na een maaltijd van ons fitter waren. Taxichauffeurs dutten niet meer weg achter het stuur, en kantoormedewerkers zaten om 4 uur nog steeds fit achter hun laptop. Dit komt met name door de hoeveelheid vezels in onze maaltijden.”
Ook merkte ze kleine veranderingen bij de stalletjes om hen heen: “Ons gedachtegoed werd overgenomen door andere verkopers. Zo gaven zij niet meer zomaar plastic zakjes met saus of servetjes, tenzij een klant erom vroeg. Ik denk dat we op een natuurlijke manier het goede voorbeeld hebben gegeven en niet op de verkeerde manier hebben betutteld.”
Terug in Nederland
Vork verliet Singapore en PxPlate in december 2017 om weer in Nederland te gaan wonen. In Nederland richtte ze Een Vorkje Meeprikken op. Claudia Vork wil mensen enthousiasmeren om zich een gezondere leefstijl aan te meten. "Door hen eerst te laten kiezen voor gezonde voedingsmiddelen te gaan, is er minder plaats voor slechtere, ongezondere ingrediënten en gewoontes. Daar help ik particulieren mee en ik doe het op grotere schaal voor bedrijven.”
En hoe gaat het onderwijl met PxPlate in Singapore? “Inmiddels worden de maaltijden ook aan huis bezorgd en hebben we de ambitie voor een tweede hawker.”
Ben je in Singapore en wil je zelf ervaren hoe het werkt en proeft? Hier vind je de PxPlate-hawker.
Op 3 augustus krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Wat leuk, ik ga zeker even langs binnenkort!
Fantastisch zo'n aanpak die ingebed is in de lokale samenleving! Het lijkt me de enige mogelijkheid om tot substantiële resultaten te komen, want zolang dat wat 'gewoon' is (het aanbod, wat anderen eten, wat de sociale omgeving als normale hoeveelheid beschouwt, hoeveel eetmomenten als normaal worden gezien, etc.) niet in acht wordt genomen, is een advies gedoemd te mislukken. Dan moet een advies immers volledig gedragen worden door de rede van degene aan wie het gericht is, terwijl de mens een sociaal en emotioneel wezen is. De rede verliest het dan makkelijk van de emotie (beleving) en prikkels van de sociale omgeving. Maar als die sociale omgeving en de beleving onderdeel zijn van de interventie werken ze juist mee om verandering teweeg te brengen.
Inhoudelijk komt bij mij wel de vraag op wat de argumenten tegen palmolie zijn (afgezien van het slopen van oerwoud) en waarom het concept gebaseerd is op een mediterraan en (Amerikaans) Dash dieet, in plaats van op de traditionele Aziatische keuken. Dat laatste lijkt me eerder ingegeven door een bias van de literatuur (waarin oosterse landen en hun keuken lange tijd volkomen onderbelicht waren), dan op harde data over de gezondheid daarvan. Overigens hoeft het onderscheid helemaal niet zo hard te zijn. Hier in Enschede zit een restaurant waarvan de chef, Yuen, is opgeleid naar de Franse keuken, maar die al zijn gerechten uit Azië haalt, wat een zeer smakelijk maaltijd oplevert.