Sinds de jaren ’80 van de vorige eeuw zijn er meer mensen met overgewicht, maar er zijn ook meer emotionele eters, laat Van Strien zien. In diezelfde tijd groeide het aanbod aan voedsel dat overal op elk moment verkrijgbaar is. Van Strien: "Lange tijd dachten we dat vooral deze externe voedselprikkels de grote boosdoeners zijn en dat we met een prikkelarme omgeving - zoals met een ban op fastfoodketens in woonkernen - de obesitasepidemie konden keren." Maar de rol van die voedselprikkels bij het ontstaan van obesitas lijkt nu minder belangrijk dan werd gedacht. Dat heeft niet alleen consequenties voor onze kijk op wat precies zo dikmakend is in onze leefomgeving, maar natuurlijk ook voor de behandeling van obesitas.
Van Strien wijst op de vorig jaar door het Kwaliteitsinstituut voor de Gezondheidszorg uitgebrachte richtlijn Diagnostiek en behandeling van obesitas bij volwassenen en kinderen. Hierin staan drie elkaar ondersteunende aanpakken: voedingsadvies, bewegen en eventuele psychologische ondersteuning van de gedragsverandering. Van Strien: Geen woord over het meten van emotioneel eten of wat te doen aan een verkeerde omgang met stress of negatieve emoties, als oorzaak van het eetprobleem."
Abnormale reactie op stress
Mensen met een normaal gewicht hebben een Body Mass Index (BMI) lager dan 25. Bij een BMI van 25 of meer spreken we van overgewicht. Dat komt vaker voor bij mannen dan bij vrouwen. Is de BMI hoger dan 30, dan gaat het om obesitas, en dat zien we weer iets meer bij vrouwen. Volgens Van Strien is zo'n 40 procent van de obese mensen een emotionele eter. Juist zij hebben belang bij een andere behandeling. "Lijnen helpt deze mensen niet, ze zijn emotie-eters. Ze eten wanneer ze zich vervelend voelen. Je kunt het zien als een abnormale reactie op stress. Emotioneel eten is evolutionair gezien abnormaal gedrag. Bij stress moet je vluchten of vechten, niet eten."
Reguleren van emoties
Emotionele eters zijn mogelijk te helpen met emotieregulatietherapie, een vorm van cognitieve gedragstherapie die hen leert om beter om te gaan met stress en negatieve emoties Van Strien: "Misschien is de huidige gedragstherapie voor obesitas met stimulus controle aan vervanging toe. En ligt voor obese emotionele eters de toekomst in emotieregulatietherapie. Eerste resultaten van een onderzoek bij de GGZ Oostbrabant zijn veelbelovend."
Van Strien maakte gebruik van gegevens uit een onderzoek van TNO naar eetgewoonten en gewicht bij een representatieve steekproef uit de Nederlandse bevolking (1342 personen). Dit TNO-onderzoek is gefinancierd door Stichting Voedingscentrum Nederland. Ze analyseerde de gegevens samen met collega prof. dr. C. Peter Herman van de Universiteit van Toronto en dr. ir. Marieke Verheijden van TNO. Het onderzoek is gepubliceerd in het aprilnummer van het wetenschappelijke tijdschrift Appetite.
Eating style, overeating, and overweight in a representative Dutch sample. Does external eating play a role? Appetite 52 (2009) 380-387.
Tatjana van Strien, C. Peter Herman, Marieke W. Verheijden.
Bron: persbericht Radboud Universiteit Nijmegen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 3 augustus krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 3 augustus krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
De groep chronisch zieken zal in deze representatieve steekproef gewoon representatief vertegenwoordigd zijn geweest. Ik begreep van Van Strien dat de TNO-steekproef geen rekening hield met etnische herkomst, stand, opleiding, man, vrouw, ziek, gezond, jong, oud: alles is vertegenwoordigd.
Over gewoontes gesproken. De BBC serie The truth about food end an met name de aflevering How to be slim? is me bijgebleven. Mensen hebben niet echt door dat ze meer eten dan een ander.
http://www.youtube.com/watch?v=ig9sszdksXQ
Wat ik mis in dit verhaal is de invloed van chronische ziekten. Neem nu bijvoorbeeld hypothyreoïdie, ofwel trage schildklier. Naar schatting zijn er in 700.000 mensen die een schildklieraandoening hebben en velen weten dat niet eens. Maar liefst 1 op de 10 vrouwen!
Mensen met een trage schildklier hebben vaak emotionele problemen, waaronder depressie. Ik denk dat iedereen wel weet dat ze vaak ook last hebben van overgewicht, door een traag metabolisme. Dus waar ligt de oorzaak?
Zojuist uitvoerig met Tatjana van Strien aan de telefoon gesproken, want ik had nog wat vraagjes bij het persbericht. Zij is overigens ook de auteur van Afvallen op Maat, dat enige tijd geleden bij Boom verscheen. Hier even een kort verslag van ons gesprek:
* De term 'troosteten', die zich bij mij opdringt wanneer ik dit persbericht lees, is eigenlijk de populaire term, maar de wetenschap gebruikt hem niet, want het is natuurlijk helemaal niet bewezen dat 1. mensen troost ervaren bij het eten, dus of het werkt? en 2. emotionele eters weten meestal niet dat ze emotionele eters zijn, dus dan slaat het nergens op. De meeste obese 'troost'-eters voelen zich schuldig wanneer ze iets gegeten hebben, dus dat troost helemaal niet.
* De follow-up is nog beperkt qua omvang, maar het verrassende resultaat is dat er gewichtsverlies optreedt bij mensen die de emotieregulatietherapie ondergaan, terwijl dat niet het doel van de therapie is. Die is er op gericht om mensen hun emoties te laten ontdekken en te reguleren. Gevoelens van boosheid of verdriet, ga je dan juist wel, of juist niet eten? Gewoonlijk eet je bij verdriet juist niet, maar sommige obese mensen reageren dus 'abnormaal' door juist heel veel te eten. Bij de follow-up kwam regelmatig de reactie 'ik heb een knopje omgedraaid', oftewel de mensen hadden fundamenteel iets aan hun (eet)gedrag veranderd. Hetgeen tot gewichtsverlies leidde. Het eten bij gevoelens van onbehagen is dus een verkeerd aangeleerde gewoonte, die kennelijk af te leren valt.
Kortom: lijnen om af te vallen is voor obese mensen niet echt zinvol, wanneer de emotionele kant er niet bij betrokken wordt. Van Strien heeft de lat hoog gelegd en haar 40 % is een laag ingeschat percentage.