Lees ook
Deze week kiezen de burgers van de EU hun vertegenwoordigers in het Europees Parlement. De polls voorspellen dat het EP zal verrechtsen. Er tekent zich een groot naar rechts opgeschoven midden af met een nadrukkelijke rechterflank nog eens verder rechts daarvan.

Macht van het platteland
Met de ervaring van het BBB-succes in het achterhoofd, koos de Europese Volkspartij (EVP), de overkoepelende familie van Europese CDA's en CDU's, voor verrechtsing om de stemmen van het platteland en de kleinere steden binnenboord te houden. Op het platteland woont immers een kleine 30% van het electoraat. In de provinciesteden woont nog eens een dikke 30%.
Bij elkaar is dat 60% van de stemmen. Daar schuilt traditioneel de macht van de EVP. In Nederland verzamelden BBB en later NSC de nodige stemmen die het CDA er traditioneel kreeg. Dat kon gebeuren doordat de kiezers zagen dat 'duurzaam beleid' ten aanzien van het platteland van de boeren ook hun platteland voorgoed zou veranderen terwijl volstrekt onduidelijk bleef of het er prettig wonen zou blijven.

Rechts op z'n Meloni's
Rechts van de verrechtste EVP opereert de Italiaanse premier Giorgia Meloni. Zij leidt de Fratelli d'Italia, een nadrukkelijk rechts-nationalistische partij. Ze heeft zich ontwikkeld van fervent eurosceptica tot pragmatische leider. Haar Fratelli stonden bekend om hun eurosceptische houding. Dat veranderde na de Europese verkiezingen van 2014, die uitliepen op een teleurstelling toen de Fratelli de kiesdrempel van 4% voor het Europees Parlement niet haalden. In 2019 lukte het wel en sindsdien hebben ze hun eerste zetels. Meloni had geleerd dat tegen de EU en de Euro zijn niet werkt. Tijdens het premierschap van de technocraat Mario Draghi begon ze haar benadering te matigen. Toen ze in 2022 zelf premier werd, volgde ze het voorbeeld van Draghi door zich te houden aan de EU-begrotingsregels en steun te betuigen aan Oekraïne. Haar euroscepticisme verdween, haar nationalisme en de eigen voedselindustrie op één bleven. Met die draai is ze inmiddels de steun op rechts geworden van Ursula Von der Leyen, de voorzitter van de Europese Commissie.

Eurofiele Macron
De progressieven - verdeeld over de heel verschillende bloedgroepen socialisten, groenen en liberalen - staan op verlies. Van hun in totaal 314 zetels nu, zakken ze volgens een poll van Euronews terug naar 271 zetels, 82 voor de liberalen, 135 voor de socialisten en 54 voor de groenen.

De meest uitgesproken progressieve politicus is de Franse president Emmanuel Macron. Hij zet zich in voor het grote eurofiele project waaraan de lidstaten ondergeschikt zijn. Hij ging onlangs naar Duitsland om daar in het Duits te zeggen dat jonge Duitsers op hem kunnen rekenen als het op de toekomst van Europa aankomt. Macrons agenda is minder groen dan die van de Groenen, maar neigt nadrukkelijk naar links, weg van het verrechtsende midden. In het nog zittende Europees Parlement verbonden de liberalen de groene agenda van de Groenen en socialisten met het midden van de EVP. Dat leidde tot de Green Deal en de Natuurherstelwet, die inmiddels grotendeels op sterk water zijn komen te staan in antwoord op de boerenprotesten van begin dit jaar. In de nieuwe verhouding klapt de wip om en lijkt het erop dat de EVP de onwennige verbinding met het rechtse rechts zal gaan maken. De EVP zal volgens de poll van Euronews van 177 naar 181 zetels gaan.

Rechts rechts op één na grootste
Meloni's Fratelli zijn aangesloten bij de Europese Conservatieven en Hervormers (ECR), de minst rechtse van de nadrukkelijk nationalistische rechterflank. De PVV is onderdeel van de radicalere groep Identiteit en Democratie (ID) die verklaard eurosceptisch en wars van Brussels bestuur is. Gecombineerd stijgt het aantal zetels van ECR en ID volgens de poll van 127 naar 163, waarmee 'echt rechts rechts' de tweede fractie na de EVP wordt. Van goed samenwerken is doorgaans geen sprake op rechts zodat het blok die macht vermoedelijk niet maximaal zal benutten. Als tegenmacht is het gewicht ervan echter niet te onderschatten.

Waarom zou een van nationalisme afhankelijke Europese Commissie dat allemaal pikken, terwijl die drie punten volgens Europese regels niet logisch zijn?
Von der Leyen, die een nieuwe termijn ambieert en daar stemmen voor nodig heeft, zal haar spel spelen met de Fratelli en ECR als steun vanaf rechts en is zelf verrechtst. Ook de Poolse Wet en Rechtvaardigheidspartij (PiS) van de sterk anti-Nederlandse Eurocommissaris voor Landbouw Janusz Wojciechowski maakt deel uit van ECR. Onze Nederlandse boeren ziet hij als groot-exporteurs die het leven van kleinere boeren in andere EU-landen vergallen.

De EVP en de rechtse ECR en ID zijn weliswaar minder tot elkaar veroordeeld dan de nieuwe Nederlandse coalitie, omdat de voorzitter van de Europese Commissie niet wordt gekozen door het Europese Parlement. Niettemin moet de voorzitter wel door het Parlement worden goedgekeurd.

Terug naar Den Haag
Zo gaat de sfeer in de EU vermoedelijk aanvoelen.

Nu terug naar Den Haag. De coalitie van PVV, VVD, NSC en BBB (beide laatste zijn overigens lid van de EVP) wil migratie-afspraken terugdringen, minder miljarden afdragen aan de EU en Nederlandse boeren een concurrentieel voordeel bieden boven hun collega's in de EU door meer mest te mogen toepassen en dus meer te kunnen oogsten van een hectare. Waarom zou een van nationalisme afhankelijke Europese Commissie dat allemaal pikken, terwijl die drie punten de Europese wetten en regels openbreken?

Volgens een analyse van De Smog zit de rechtse Hongaarse president Viktor Orban, wiens partij net als de PVV in het Europese Parlement onderdeel is van ID, achter de boerenprotesten in Brussel waar vandaag ook de Nederlandse Farmers Defence Force luidkeels aan meedoet. Ze strijden vandaag samen met boeren die eigenlijk een hekel aan hen hebben tegen Brussel. Dat zou je een beetje dom kunnen noemen. Wie Brussel goed gebruikt, had er als Nederland juist plezier van kunnen hebben omdat een liberaal Brussel export naar de interne markt geen probleem vindt.


Dit artikel afdrukken