Wie dacht dat insectenkweek een duurzaam walhalla is, vergist zich. Ook de kleine beestjes brengen overdraagbare ziekterisico's met zich mee. Denk aan zoönotische bacteriën.
Strict genomen zijn zoönosen ziektes of infecties die van gewervelde dieren - zeg maar grote dieren - op mensen worden overgedragen en omgekeerd. In het geval van vogelgriep en SARS (waarvan een variant leidde tot Covid) gaat het om virussen. Bij insecten gaat het om ziekmakende bacteriën zoals Bacillus cereus, Klebsiellla pneumoniae en Serratia marcescens. En nou juist die zijn gevonden op plantendelen die uit de landbouw overblijven omdat ze niet voor humane consumptie geschikt zijn en daarom lekker circulair aan de beestjes gevoerd kunnen worden. Net zoals bierbostel (de graandrab die overblijft na het brouwen) naar de varkens van vandaag gaat, gaan de resten van maïs, soja en tarwe naar de insecten, de varkens van de toekomst.
In De Staat van Zoönosen 2022 zegt het RIVM dat goede bacteriële hygiëne cruciaal is om insecten veilig te kunnen kweken. Op de reststromen kunnen kwalijke bacteriën meeliften die niet worden opgemerkt als er niet op getest wordt en niet wordt gezorgd dat ze er niet in voor kunnen komen. Op dit moment wordt echter alleen op HACCP getest, maar niet op diergezondheidsrisico's. Het programma 'Versterking Zoönosenbeleid' moet insectentelers leren die beter te beheersen door de insleep van kwalijke bacteriën zoveel mogelijk uit te sluiten.
Die beheersing wordt nog belangrijker als ook reststromen uit supermarkten (denk aan oud brood, onverkochte taart en gebroken koekjes), afval uit grootkeukens (denk aan aardappelschillen) en andere reststromen aan de insecten gevoerd gaan worden. De risico’s waarmee die reststromen de voedselveiligheid confronteren moeten nog uitgezocht worden voor ze groen licht krijgen om tot insectenvoer te worden verwerkt.
Overal waar je in hoge mate gaat specialiseren kom je dezelfde soort risico's tegen. Diversiteit en zoveel mogelijk lokale kringlopen zonder gesleep is de beste remedie tegen ziekten en plagen, die dan vanuit de veerkracht van het ecosysteem beheersbaar kunnen blijven. Ik vrees dat we kunnen vaccineren en poetsen tot we een ons wegen, maar hoe meer monoculturen, hoe kwetsbaarder alles wordt.
Cecile, zoals ik al aangaf, als dat niet in de RI (risico analyse) zit, dan heb je gewoonweg te maken met een onkundig team. Voor alle dierlijke 'productie' moet je dit soort risico's beoordelen. Nu moet ik jullie eerlijk zeggen dat ik gewoonweg een oude man aan het worden ben. Ik kom heel heel weinig tegen dat kundige mensen een nette RI maken. Wij bieden deze aan bij onze klanten (die dat altijd 'te duur' vinden).
Wouter de Heij dank voor de opmerking! Je test inderdaad niet 'op HACCP' maar brengt de voedselveiligheidsrisico's in kaart. Dat gebeurt standaard in de insectenteelt, alleen is de check "op veterinaire veiligheid en zoönosen nog niet standaard," aldus het RIVM.
Het complete zinnetje van het RIVM waaruit we 'op ... testen' net te gemakkelijk overnamen, luidt: Op HACCP wordt standaard getest, op veterinaire veiligheid en zoönosen nog niet standaard. Dat met een knipoog dus, maar je hebt gelijk: ook wij hadden beter moeten weten.
Je test niet op HACCP. En als een HACCP plan er is zonder gedegen risico-analyse (waarbij ook gekeken wordt naar virussen!) dan is zo'n plan of certificaat werkelijks niks waard.
Help de schrijver de juiste toon te vinden waarop je naar hem of haar wilt luisteren.
Klik op de naam van de schrijver en gebruik het "Stuur een mail" veld op zijn of haar profiel om je bericht te versturen.
Lees alles over reageren in de gespreksregels.