Wat is duurzaam watergebruik? Gebruik regen- en afvalwater in de voedingsindustrie

We staan aan het begin van een watertransitie. De menselijke impact op watersystemen is inmiddels zo groot dat er een onhoudbare situatie is ontstaan. We hebben te maken met wateroverlast, verdroging, een slechte kwaliteit van oppervlakte- en grondwater, en drinkwaterschaarste. In ons waterrijke land lijkt dat soms ongeloofwaardig, maar we leven met maar liefst 18 miljoen mensen op een klein stukje aarde. Al die mensen willen schoon drinkwater, werken en recreëren. Bedrijven willen kunnen produceren. En daarnaast verandert het klimaat ook nog eens.

Grote waterverbruikers
Een bedrijf dat water duurzaam gebruikt, heeft geen impact op de natuurlijke watersystemen in de omgeving waar het gevestigd is, zowel wat betreft kwantiteit als kwaliteit van het water. Voor de natuur zou er geen verschil moeten zijn tussen de situatie vóór en na de vestiging van het bedrijf.

Circulariteit biedt een oplossing

Dat is eenvoudig gezegd, maar voor de voedselverwerkende industrie vormt dit een enorme uitdaging. Het waterverbruik is vaak erg hoog. Volgens cijfers van het CBS is de voedingsmiddelenindustrie goed voor een verbruik van ruim 60 miljoen m³ drinkwater en 25 miljoen m³ grondwater. De fabrikanten van drank- en zuivelproducten gebruiken verreweg het meeste drinkwater omdat dit het belangrijkste halffabrikaat is. De drankindustrie gebruikt ruim 6 miljoen m³ drinkwater en pompt meer dan 15 miljoen m³ grondwater op. Dit betekent dat de industrie het nodige water onttrekt aan de omgeving en bovendien veel afvalwater produceert en loost. Circulariteit biedt een oplossing.

Circulair watergebruik
Voor de productie van voeding is water van drinkwaterkwaliteit vereist. Bedrijven kopen drinkwater in bij een waterleidingbedrijf of pompen grondwater op en zuiveren het. Regenwater is een derde waterbron die echter nog nauwelijks wordt benut, terwijl over de grote daken van de voedingsmiddelenindustrie enorm veel regenwater stroomt dat kan worden opgevangen. Vaak wordt het direct via de riolering afgevoerd. Zo verdwijnt het uit de omgeving, terwijl het juist aan de omgeving toegevoegd zou kunnen worden.

Er zijn twee alternatieven om duurzamer met dat dakwater om te gaan. Door regenwater op te vangen en te infiltreren in de bodem, wordt het grondwater weer aangevuld. Een andere manier is door het opgevangen regenwater inpandig te gebruiken voor toiletspoeling, schoonmaak, koeling of zelfs als grondstof voor voedingsmiddelen. Dit laatste is technisch goed haalbaar omdat regenwater een relatief schone en constante waterbron is. Distilleerderij Hooghoudt gaf al eens het goede voorbeeld door regenwater te gebruiken voor de productie van jenever.

Naast het verbruik van water produceren bedrijven ook veel afvalwater. Ook dat wordt afgevoerd via het riool en verdwijnt daarmee uit de omgeving. Maar ook afvalwater kan worden gezuiverd en hergebruikt. Afhankelijk van de mate van vervuiling, kan het voor dezelfde doeleinden als regenwater worden gebruikt.

Met het hergebruik van regenwater en afvalwater kunnen bedrijven hun watergebruik aanzienlijk verduurzamen. De financiële prikkel om dit te doen ontbreekt helaas nog vaak, maar het is kortzichtig om niet over verduurzaming van watergebruik na te denken. De Corporate Sustainability Reporting Directive zal dit binnenkort verplicht stellen. Bovendien moeten grote waterverbruikers zich realiseren dat partijen beperkingen kunnen opleggen als ze water blijven onttrekken aan hun omgeving. Zo zijn gemeenten verantwoordelijk voor de vestiging en bedrijfsuitvoering van bedrijven in hun gemeente. Provincies zijn vergunningverleners voor het onttrekken van grondwater en kunnen die beperken. Waterschappen zijn verantwoordelijk voor de zuivering van afvalwater en kunnen daarop invloed uitoefenen. Drinkwaterbedrijven leveren drinkwater en zijn de enigen die de leveranties daarvan kunnen beperken. Gedachteloos grenzeloos watergebruik is echt verleden tijd.