6 min
De True Animal Protein Price Coalition (TAPP-coalitie) vierde woensdag een feestje. Ze bestaat 5 jaar en kan op een succesvolle periode terugkijken. In een bomvol programma kwamen de vele activiteiten en resultaten langs. Jammer genoeg liet de opzet weinig ruimte voor een echt gesprek, maar er was genoeg nieuws om mee naar huis te nemen.
Dagvoorzitter Suzanne van der Pijll had haar handen vol. Letterlijk, aan de vele spiekkaartjes waarmee ze de opeenvolgende sprekers en programmaonderdelen moest introduceren. Maar ook figuurlijk, aan de inhoudelijke vragen en stellingen die aan de orde kwamen. De middag begon uiteraard met een overzicht van 5 jaar TAPP-coalitie, door drijvende kracht Jeroom Remmers.
Samen met een 24-tal partners - inmiddels zijn het er 73 - begon Remmers in 2019 met zijn missie om, met kleine stapjes, ervoor te zorgen dat we met z'n allen minder vlees gaan eten en zo bijdragen aan minder klimaatbelasting, een betere gezondheid en meer dierenwelzijn. De TAPP-coalitie streeft naar 'een eerlijke prijs' voor vlees, zuivel en eieren. "Het is eigenlijk gek," zegt Remmers. "Bij de energietransitie kijkt niemand ervan op dat prijzen verdubbelen door de CO2-heffingen. Wat miepen we dan over een 10 of 20% heffing op vlees?"
TAPP wil dat er in kleine stapjes een meerprijs komt op vlees en zuivel. Een beperkte meerprijs, van 20 cent per 100 gram op kippenvlees en 45 cent op varkensvlees tot 57 cent op rundvlees. De opbrengsten van die eerlijke prijs vloeien via een fonds terug naar de boeren, die kunnen investeren in bijvoorbeeld dierenwelzijnsmaatregelen. Door de hogere prijs zullen mensen minder vlees gaan eten, wat volgens TAPP hun gezondheid ten goede komt. Een win-win, die zich in de praktijk begint af te tekenen.
Ministerie 'dolblij'
Dat blijkt uit het onderzoek dat de TAPP-coalitie heeft uitgevoerd ter gelegenheid van het lustrum. Alle 14 wetenschappelijke bureaus van de politieke partijen in Nederland plus de landbouwwoordvoerders van de partijen die geen wetenschappelijk bureau hebben (PVV en NSC) kregen het verzoek hun visie te geven naar aanleiding van het voorstel van de eerlijke vleesprijs. Vier partijen kwamen met een antwoord, die zijn samengevat in het rapport 'Belonen en beprijzen'. Het eerste officiële moment van de dag bestaat uit het aanbieden van dit rapport aan Jan-Willem Beaujean, directeur-generaal van het ministerie van LNV. Hij zegt 'dolblij' te zijn met het rapport waarmee hij, met de nieuwe minister van het komende rechtse kabinet, onverwijld aan de slag zal gaan. Waarom is hij blij? Omdat de transitie "onmiskenbaar en onomkeerbaar" bezig is, omdat er een toolkit ligt met directe instrumenten en omdat het teamwork van de afgelopen jaren zich in resultaten vertaalt.
Beaujean committeert zich namens het ministerie beprijzen en belonen in de eiwittransitie te blijven steunen, refererend aan het concept-landbouwakkoord waarin dit ook al was opgenomen.
Het Duitse dierenwelzijnsplan: via de btw
In hoog tempo komt het congres verder op stoom. Vorig jaar kwam uit een IPSOS-onderzoek al naar voren dat 57% van de Nederlanders voorstander is van een eerlijke vleesprijs. Ter gelegenheid van het lustrum vulde TAPP die peiling aan met een enquête onder de direct betrokkenen: de melkvee-, pluimvee- en varkenshouders in Nederland. Dat levert het eerste nieuwsfeit van de dag op: Ook een meerderheid van de Nederlandse veehouders is voorstander van een duurzaamheidsheffing op vlees, zuivel en eieren. Als voorbeeld dient het Duitse dierenwelzijnsplan, waarbij de consumenten via een btw-verhoging dierenwelzijnsinvesteringen faciliteren. Vier panelleden komen het podium op: Hanneke van Ormondt (Caring Farmers), Diana Saaman (GRONDig), Wouter van Zandbrink (GroenBoerenPlan) en Tom Kools (Transitie Coalitie Voedsel) mogen ieder een one-liner uitspreken over dit onderzoek en hup, meteen door naar het volgende thema.
Dat zijn twee key notes van respectievelijk Alex Datema (Rabobank) en Jaap Seidell (VU Amsterdam) over belonen en beprijzen in de agri-foodsector. Datema vertelt over de visie die de Rabobank vorig jaar heeft opgesteld. Noodgedwongen, volgens hem, omdat andere partijen, zoals de overheid, geen visie hadden. Maar je moet nu eenmaal een kader hebben waarbinnen je kunt toetsen of je de juiste investeringen doet. Voor Rabobank staan twee drivers voorop: het moet gaan over brede welvaart en we moeten opereren binnen de milieugebruiksruimte. Ons huidige economische systeem stuurt aan op intensivering, dat is - nu nog - de beste garantie voor succesvol ondernemen. Maar als we op verduurzaming willen sturen, moet je zorgen dat verduurzaming geld oplevert. Als een boer in andere waarden dan de pure voedselproductie investeert, kan hij dat geld nu niet terugverdienen.
Seidell heeft haast. Hij vraagt zich hardop af of een prijsprikkel wel 'genoeg' is, gezien de druk van de ongezonde voedselomgeving. Als je voedsel duurder maakt, wordt het voor veel gezinnen nog moeilijker om gezond te eten en met vlees elitair maken schiet je uiteindelijk vanuit gezondheidsoogpunt weinig op. Voor een transitie naar gezond eten is veel meer nodig, zoals schoollunches, schooltuinen, kooklessen, voedseleducatie, waarmee je bij kinderen de verbinding legt hoe het voedselsysteem in elkaar zit. "Blijf rationeel beuken op de politiek," zegt hij, "maar werk ook op die consument, zodat het breder landt."
Jaap Seidell, Joost Mak voor TAPPC
Bij Datema en Seidell voegen zich Sandra Molenaar van de Consumentenbond en Siri de Vrijer van MVO. Ook zij mogen een voorbereid woordje doen, maar voor een echt gesprek of vragen uit de zaal is nauwelijks ruimte. Want we moeten weer door. Hup snel dus naar het volgende onderdeel: het EU-verkiezingsdebat.
De vier uitgenodigde (kandidaat-)Europarlementariërs (D66, CDA, GL/PvdA en PvdD) reageren keurig om de beurt op een drietal stellingen, discussie blijft uit. De opvallende situatie dat juist de CDA-kandidaat voor een emissiehandelsysteem (ETS) voor slachterijen en zuivelfabrieken is, met een EU-importheffing op vlees en zuivel (CBAM) vooral vanwege dat laatste om goedkope import te voorkomen, terwijl de GL/PvdA-kandidaat dat niet ziet zitten, gaat aan de zaal grotendeels onopgemerkt voorbij. De politici kunnen nog net een 'pitch' volgens hun respectievelijke partijprogramma's en ze kunnen weer van het podium.
Het laatste blok van de dag duikt in de praktische voorbeelden van supermarkten en cateraars. Wat werkt het best? Maak je de consument bewust, geef je haar de vrije keus, nudge je naar een duurzamere keuze of doe je aan 'health by stealth'? Anita Scholte op Reimer van Albert Heijn ziet de 6 miljoen borden die de supermarktketen dagelijks vult, als 6 miljoen kansen om sociale en duurzame verbeteringen door te voeren. Ze vertelt over het hierboven al genoemde experiment met de true price van koffie: hoewel 44% van de consumenten het idee herkende, betaalde maar 15% daadwerkelijk de hogere prijs. Bij de eiwittransitie richt Albert Heijn zich minder op vlees dan je zou denken. Ontbijt en lunch zijn voor Nederlanders veel logischere aangrijpingspunten: dan eten we immers yoghurt of een boterhammetje kaas.
Pauline Rosenberg vertelt over de pilot bij Vermaat, een cateraar die dagelijks 200.000 gasten van eten voorziet. Ook zij lieten in een pilot hun gasten kiezen om de echte prijs te betalen voor eieren, melk en croissants. Hoewel 99% dit belangrijk vond, betaalde maar 10% echt de meerprijs. De opbrengsten van de pilot werden geïnvesteerd in duurzame, lokale voedselproductie, waarmee een significante reductie in uitstoot werd gerealiseerd.
Met de inzichten uit de pilot ging Vermaat zelf aan de gang. Ze berekenden de true price van nog eens 10 producten en maaltijden, om vervolgens te kijken wat zij zelf konden om de price gap te verkleinen, zónder er de klant mee lastig te vallen. Zo bleek dat de true price gap van een broodje tonijnsalade of van een broodje gegrilde groente nauwelijks te verschillen. Door de groente niet langer te grillen met olijfolie, maar met lokale koolzaadolie, kon Vermaat de true price gap vrijwel dichten. Bij het broodje tonijnsalade lukte dat ook, door de helft van de tonijn te vervangen door erwten. Vermaat heeft besloten deze 13 producten in 50 van zijn restaurants te gaan voeren, en 10% van de true price gap voor eigen rekening te nemen (waarbij de klanten voortaan de true price meerprijs gaan betalen). Voor dat initiatief en het eerdere true price-onderzoek naar 13 producten krijgt Vermaat de eerste TAPP coalitie-prijs uitgereikt.
Pauline Rosenberg ontvangt de prijs uit handen van Peter Haring, Joost Mak voor TAPPC
Daar had de zaal nou graag nog langer over doorgepraat. Maar de tijd was om, het programma ten einde, de borrel wachtte - met uiteraard vleesloze borrelhapjes.
De videoregistraties van het Lustrumcongres zijn op YouTube terug te zien.
Dit artikel afdrukken
Samen met een 24-tal partners - inmiddels zijn het er 73 - begon Remmers in 2019 met zijn missie om, met kleine stapjes, ervoor te zorgen dat we met z'n allen minder vlees gaan eten en zo bijdragen aan minder klimaatbelasting, een betere gezondheid en meer dierenwelzijn. De TAPP-coalitie streeft naar 'een eerlijke prijs' voor vlees, zuivel en eieren. "Het is eigenlijk gek," zegt Remmers. "Bij de energietransitie kijkt niemand ervan op dat prijzen verdubbelen door de CO2-heffingen. Wat miepen we dan over een 10 of 20% heffing op vlees?"
TAPP wil dat er in kleine stapjes een meerprijs komt op vlees en zuivel. Een beperkte meerprijs, van 20 cent per 100 gram op kippenvlees en 45 cent op varkensvlees tot 57 cent op rundvlees. De opbrengsten van die eerlijke prijs vloeien via een fonds terug naar de boeren, die kunnen investeren in bijvoorbeeld dierenwelzijnsmaatregelen. Door de hogere prijs zullen mensen minder vlees gaan eten, wat volgens TAPP hun gezondheid ten goede komt. Een win-win, die zich in de praktijk begint af te tekenen.
TAPP wil dat er in kleine stapjes een meerprijs komt op vlees en zuivel. Een beperkte meerprijs, van 20 cent per 100 gram op kippenvlees en 40 cent op varkensvlees tot 57 cent op rundvlees"Hoewel de heffing er nog niet is," zegt Remmers, "zijn de vleesprijzen de afgelopen jaren al met 17% gestegen. En tegelijkertijd is ook de vleesconsumptie met vergelijkbare cijfers afgenomen." Het idee van 'true pricing', waarbij de milieu- en sociale kosten tot uitdrukking komen, werd vorig jaar bijvoorbeeld getest door de Duitse supermarktketen Penny. En ook Albert Heijn experimenteerde ermee, door klanten de eerlijke prijs van hun koffie te laten zien - en te laten betalen. Hoewel in de praktijk het aantal klanten dat ook daadwerkelijk de eerlijke prijs betaalde tegenviel (15%, van de havermelkdrinkers 31%), vindt het idee van de 'true price' inmiddels weerklank onder het publiek.
Ministerie 'dolblij'
Dat blijkt uit het onderzoek dat de TAPP-coalitie heeft uitgevoerd ter gelegenheid van het lustrum. Alle 14 wetenschappelijke bureaus van de politieke partijen in Nederland plus de landbouwwoordvoerders van de partijen die geen wetenschappelijk bureau hebben (PVV en NSC) kregen het verzoek hun visie te geven naar aanleiding van het voorstel van de eerlijke vleesprijs. Vier partijen kwamen met een antwoord, die zijn samengevat in het rapport 'Belonen en beprijzen'. Het eerste officiële moment van de dag bestaat uit het aanbieden van dit rapport aan Jan-Willem Beaujean, directeur-generaal van het ministerie van LNV. Hij zegt 'dolblij' te zijn met het rapport waarmee hij, met de nieuwe minister van het komende rechtse kabinet, onverwijld aan de slag zal gaan. Waarom is hij blij? Omdat de transitie "onmiskenbaar en onomkeerbaar" bezig is, omdat er een toolkit ligt met directe instrumenten en omdat het teamwork van de afgelopen jaren zich in resultaten vertaalt.
Beaujean committeert zich namens het ministerie beprijzen en belonen in de eiwittransitie te blijven steunen, refererend aan het concept-landbouwakkoord waarin dit ook al was opgenomen.
Het Duitse dierenwelzijnsplan: via de btw
In hoog tempo komt het congres verder op stoom. Vorig jaar kwam uit een IPSOS-onderzoek al naar voren dat 57% van de Nederlanders voorstander is van een eerlijke vleesprijs. Ter gelegenheid van het lustrum vulde TAPP die peiling aan met een enquête onder de direct betrokkenen: de melkvee-, pluimvee- en varkenshouders in Nederland. Dat levert het eerste nieuwsfeit van de dag op: Ook een meerderheid van de Nederlandse veehouders is voorstander van een duurzaamheidsheffing op vlees, zuivel en eieren. Als voorbeeld dient het Duitse dierenwelzijnsplan, waarbij de consumenten via een btw-verhoging dierenwelzijnsinvesteringen faciliteren. Vier panelleden komen het podium op: Hanneke van Ormondt (Caring Farmers), Diana Saaman (GRONDig), Wouter van Zandbrink (GroenBoerenPlan) en Tom Kools (Transitie Coalitie Voedsel) mogen ieder een one-liner uitspreken over dit onderzoek en hup, meteen door naar het volgende thema.
Zo'n systeemverandering kost tijd, laten we die tijd ook nemen, maar laten we morgen beginnenNoodgedwongen door gebrek aan overheidsvisie
Dat zijn twee key notes van respectievelijk Alex Datema (Rabobank) en Jaap Seidell (VU Amsterdam) over belonen en beprijzen in de agri-foodsector. Datema vertelt over de visie die de Rabobank vorig jaar heeft opgesteld. Noodgedwongen, volgens hem, omdat andere partijen, zoals de overheid, geen visie hadden. Maar je moet nu eenmaal een kader hebben waarbinnen je kunt toetsen of je de juiste investeringen doet. Voor Rabobank staan twee drivers voorop: het moet gaan over brede welvaart en we moeten opereren binnen de milieugebruiksruimte. Ons huidige economische systeem stuurt aan op intensivering, dat is - nu nog - de beste garantie voor succesvol ondernemen. Maar als we op verduurzaming willen sturen, moet je zorgen dat verduurzaming geld oplevert. Als een boer in andere waarden dan de pure voedselproductie investeert, kan hij dat geld nu niet terugverdienen.
Blijf rationeel beuken op de politiek, zegt Seidell, maar werk ook op die consument, zodat het breder landtTrue value komt tot uiting als producten die 'goed' geproduceerd zijn, duurder zijn in de winkel, maar goedkoper dan producten die 'slecht' geproduceerd zijn. Zo'n systeemverandering kost tijd, laten we die tijd ook nemen, maar laten we morgen beginnen, stelt Datema.
Seidell heeft haast. Hij vraagt zich hardop af of een prijsprikkel wel 'genoeg' is, gezien de druk van de ongezonde voedselomgeving. Als je voedsel duurder maakt, wordt het voor veel gezinnen nog moeilijker om gezond te eten en met vlees elitair maken schiet je uiteindelijk vanuit gezondheidsoogpunt weinig op. Voor een transitie naar gezond eten is veel meer nodig, zoals schoollunches, schooltuinen, kooklessen, voedseleducatie, waarmee je bij kinderen de verbinding legt hoe het voedselsysteem in elkaar zit. "Blijf rationeel beuken op de politiek," zegt hij, "maar werk ook op die consument, zodat het breder landt."
Jaap Seidell, Joost Mak voor TAPPCBij Datema en Seidell voegen zich Sandra Molenaar van de Consumentenbond en Siri de Vrijer van MVO. Ook zij mogen een voorbereid woordje doen, maar voor een echt gesprek of vragen uit de zaal is nauwelijks ruimte. Want we moeten weer door. Hup snel dus naar het volgende onderdeel: het EU-verkiezingsdebat.
De vier uitgenodigde (kandidaat-)Europarlementariërs (D66, CDA, GL/PvdA en PvdD) reageren keurig om de beurt op een drietal stellingen, discussie blijft uit. De opvallende situatie dat juist de CDA-kandidaat voor een emissiehandelsysteem (ETS) voor slachterijen en zuivelfabrieken is, met een EU-importheffing op vlees en zuivel (CBAM) vooral vanwege dat laatste om goedkope import te voorkomen, terwijl de GL/PvdA-kandidaat dat niet ziet zitten, gaat aan de zaal grotendeels onopgemerkt voorbij. De politici kunnen nog net een 'pitch' volgens hun respectievelijke partijprogramma's en ze kunnen weer van het podium.
Vermaat kon het true price gap van een broodje tonijnsalade dichten door de helft van de tonijn te vervangen door erwtenPraktische voorbeelden
Het laatste blok van de dag duikt in de praktische voorbeelden van supermarkten en cateraars. Wat werkt het best? Maak je de consument bewust, geef je haar de vrije keus, nudge je naar een duurzamere keuze of doe je aan 'health by stealth'? Anita Scholte op Reimer van Albert Heijn ziet de 6 miljoen borden die de supermarktketen dagelijks vult, als 6 miljoen kansen om sociale en duurzame verbeteringen door te voeren. Ze vertelt over het hierboven al genoemde experiment met de true price van koffie: hoewel 44% van de consumenten het idee herkende, betaalde maar 15% daadwerkelijk de hogere prijs. Bij de eiwittransitie richt Albert Heijn zich minder op vlees dan je zou denken. Ontbijt en lunch zijn voor Nederlanders veel logischere aangrijpingspunten: dan eten we immers yoghurt of een boterhammetje kaas.
Pauline Rosenberg vertelt over de pilot bij Vermaat, een cateraar die dagelijks 200.000 gasten van eten voorziet. Ook zij lieten in een pilot hun gasten kiezen om de echte prijs te betalen voor eieren, melk en croissants. Hoewel 99% dit belangrijk vond, betaalde maar 10% echt de meerprijs. De opbrengsten van de pilot werden geïnvesteerd in duurzame, lokale voedselproductie, waarmee een significante reductie in uitstoot werd gerealiseerd.
Met de inzichten uit de pilot ging Vermaat zelf aan de gang. Ze berekenden de true price van nog eens 10 producten en maaltijden, om vervolgens te kijken wat zij zelf konden om de price gap te verkleinen, zónder er de klant mee lastig te vallen. Zo bleek dat de true price gap van een broodje tonijnsalade of van een broodje gegrilde groente nauwelijks te verschillen. Door de groente niet langer te grillen met olijfolie, maar met lokale koolzaadolie, kon Vermaat de true price gap vrijwel dichten. Bij het broodje tonijnsalade lukte dat ook, door de helft van de tonijn te vervangen door erwten. Vermaat heeft besloten deze 13 producten in 50 van zijn restaurants te gaan voeren, en 10% van de true price gap voor eigen rekening te nemen (waarbij de klanten voortaan de true price meerprijs gaan betalen). Voor dat initiatief en het eerdere true price-onderzoek naar 13 producten krijgt Vermaat de eerste TAPP coalitie-prijs uitgereikt.
Pauline Rosenberg ontvangt de prijs uit handen van Peter Haring, Joost Mak voor TAPPCAlbron houdt biologische melk betaalbaar door kleinere bekers. Greendish maakte vlees 40% duurder en scoorde 15% meer klanttevredenheidUit de zaal komt het voorbeeld van Albron, die ervoor kiest de keuze niet expliciet bij klant neer te leggen, maar aan 'omdenken' te doen. Hoe krijg je de klant aan de biologische melk, die duurder is maar een lagere true price heeft? Door van bekertjes van 250 ml over te stappen op bekers met 200 ml inhoud. En soms werkt het ook door de klant niets te vertellen, zegt Luuk Scholte van GreenDish, een horeca-adviesbureau. In een pilot voerden ze een 40% prijsverhoging door op vlees, zonder communicatie eromheen. Als iets zó duur is, moet het wel goed zijn, redeneerden de klanten en de prijs-kwaliteitsperceptie schoot omhoog. Zeker toen in de laatste fase van de pilot groenten goedkoper werden gemaakt. De klanttevredenheid schoot met 15% omhoog.
Daar had de zaal nou graag nog langer over doorgepraat. Maar de tijd was om, het programma ten einde, de borrel wachtte - met uiteraard vleesloze borrelhapjes.
De videoregistraties van het Lustrumcongres zijn op YouTube terug te zien.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 2 september krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 2 september krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
"Het is eigenlijk gek," zegt Remmers. "Bij de energietransitie kijkt niemand ervan op dat prijzen verdubbelen door de CO2-heffingen. Wat miepen we dan over een 10 of 20% heffing op vlees?"
Nou, dat weet ik nog zo net niet. Milieukundige Remmers in zijn behaaglijke groenwolk iig niet, laat hem maar schuiven, die verdient ze wel. Maar een grote groep consumenten kijkt er wel degelijk van op. Die raken niet uitgemiept over welke ‘verdubbeling’ en klimaatheffing dan ook. En zeker niet over de schandalige ‘energietransitie’ belofte uit 2018 van de zwaar mislukte wonderboy Eric Wiebes namens kabinet Rutte-III, dat ‘van het gas af’ niemand ook maar iets zou kosten.
Expliciet herhaald door de minister president, die Nederland goddank nooit had, Timmermans in december 2019:
‘We gaan de burgers helpen. In heel Europa krijgt het midden- en kleinbedrijf de kans (!) om huishoudens van zonnepanelen en warmtepompen te voorzien. Zij hoeven het geld niet zelf te lenen. (!) Zij blijven betalen wat zij nu voor hun energie betalen (!) en na vijf of zes jaar is de investering terugbetaald. (!) Dan kost het ze alleen nog onderhoud.
De EU investeringsbank draagt het risico. Er is kapitaal genoeg en de rente is lager dan nul.’
Mooi verslag. Ik was erbij. Hulde voor alle inzet van de TAPP coalitie en Jeroom voorop wilde ik het feestje ter plekke niet verstoren. Maar wat is er nu eigenlijk bereikt? En hoeveel betekenis heeft die BTW discussie als de honderden miljarden in de EU naar de intensieve veehouderij worden gesluisd? En als de Nederlandse politiek op diezelfde dag een motie om tot gelijk speelveld (dus geeneens voorkeur) te komen voor bio boeren verwerpt met hulp van het CDA die in het forumdebat mooie praatjes houdt. Een echte omslag is met het nieuwe aankomende kabinet en een ruk naar rechts in Europa weer uitgesteld. Ondertussen nog meer weersextremen (het nieuwe normaal waardoor ketens wel met boeren zullen MOETEN gaan meebewegen, omdat er steeds meer oogsten gaan mislukken) en nog meer mensen met gezondheidsproblemen en een totaal onhoudbare gezondheidszorg. Nogmaals hulde aan iedereen die een goede stap zet. Maar het gaat niet om positivisme, maar om realisme en verantwoordelijkheid nemen. Als burger, als ondernemer, als politicus en dat had wel iets duidelijker onderdeel van het programma mogen zijn. Waar is de gevoelde urgentie?