'Extremofiele' micro-organismen zijn in staat de meest extreme habitats te koloniseren. Ze gedijen in omstandigheden die voor de meeste organismen onleefbaar zijn door bijvoorbeeld extreem hoge of lage temperaturen, hoge zout- of zuurconcentraties, bijtende vloeistoffen of intense straling. Onderzoekers zijn er dol op, omdat hun unieke eigenschappen zulke 'beestjes' tot een rijke bron van potentiële innovaties maken. Je hoeft er niet ver voor te zoeken. Ze zitten namelijk ook in jouw keuken.
De magnetron is niet meer weg te denken uit onze keuken om even snel iets te ontdooien of op te warmen. Maar magnetrons worden ook in laboratoria op grote schaal gebruikt om bijvoorbeeld monsters te steriliseren. De microgolfstraling van de magnetron is niet-ioniserend, wat betekent dat deze biologische moleculen niet beschadigt. De magnetron verhit dingen door de aanwezige watermoleculen te laten trillen, maar doodt bacteriën alleen als de temperatuur van de verhitte inhoud daarvoor hoog genoeg oploopt.
Extremofielen
Toch is de omgeving van intense elektromagnetische straling, snelle temperatuurwisselingen en uitdroging er eentje die zonder meer in het lijstje van extreme leefomgevingen past waar 'extremofielen' in floreren. Zo leven er bacteriën in hete vulkanische bronnen en in de ijzige woestijnen van Antarctica, in omgevingen met hoge zout- of zuurconcentraties, in olievlekken op zee, op ronddrijvend plastic in de oceanen en zelfs in het internationale ruimtestation ISS.
Extremofielen zijn van grote waarde voor wetenschappers en biotechnologen. Hun unieke eigenschappen maken hen tot een rijke bron van potentiële innovaties. Neem bijvoorbeeld de CPR-test die we waarschijnlijk nog allemaal in huis hebben om te testen op een mogelijke Covid-19-besmetting. Die test maakt gebruik van een DNA-vermenigvuldigend enzym dat is geïsoleerd uit de bacterie Thermus aquaticus, die leeft in bronnen die heet genoeg zijn om een ei in te kunnen koken.
Een Spaans team van bacteriologen onderzocht een extreme omgeving die heel wat dichter bij huis ligt: de magnetron. Ze namen monsters uit 30 magnetrons, verdeeld over drie soorten omgevingen: gezinskeukens, gedeelde ruimtes (zoals kantoorkantines of bedrijfskeukens) en laboratoria. In totaal vonden ze 747 verschillende micro-organismen. De meest voorkomende groepen waren Firmicutes, straalzwammen en Proteo-bacteriën.
Huis, tuin en keukenmagnetrons
In de magnetrons voor huishoudelijk gebruik vonden de onderzoekers bacteriën zoals de darmbacterie Klebsiella, de antibioticaresistente Acinetobacter en bodembacterie Rhizobium, plus een hele ris minder bekende bacteriën die sterk lijken op de micro-organismen die gewoonlijk gevonden kunnen worden op andere keukenoppervlakken en zijn aangepast aan menselijke omgevingen. Sommige hiervan, zoals Klebsiella (die vaak antibioticaresistent is) en Enterococcus kunnen een gezondheidsrisico vormen.
De magnetrons voor gedeeld gebruik herbergden bodembacteriën zoals Arthrobacter en Methylobacterium. Interessant genoeg vonden de onderzoekers hier ook de Rothia-bacterie, die ziektes kan veroorzaken bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.
Laboratoriummagnetrons
De laboratoriummagnetrons leverden de meest verrassende resultaten op. Hier vonden de onderzoekers de grootste diversiteit aan micro-organismen en hardnekkige bacteriën zoals Nonomuraea en Deinococcus, die bekend staan om hun weerstand tegen straling en extreme temperaturen. Deze bacteriën bleken zich te hebben aangepast aan de moeilijke omstandigheden in laboratoria, waar in de magnetron geen voedsel wordt bereid en de straling intensiever kan zijn.
Hoewel het idee van gespecialiseerde kolonies micro-organismen in je magnetron misschien onsmakelijk is, zijn die bacteriën niet per se gevaarlijker dan de bacteriën die op andere oppervlakken in je keuken voorkomen. De magnetron is nu eenmaal, net als je aanrecht, geen steriele omgeving.
Schoonmaken
"Wat duidelijk is, is dat je er niet op kunt vertrouwen dat een magnetron een schonere omgeving is wat betreft micro-organismen dan een ander keukenoppervlak," besluit onderzoeksleider Manuel Porcar in New Scientist. "Ze moeten net als de rest van de keuken worden schoongemaakt". Gewoon even een doekje erdoorheen, na ieder gebruik. Dat is sowieso verstandig, om te voorkomen dat er voedselresten achterblijven waar ook 'gewone' micro-organismen op kunnen gedijen.
Extremofielen
Toch is de omgeving van intense elektromagnetische straling, snelle temperatuurwisselingen en uitdroging er eentje die zonder meer in het lijstje van extreme leefomgevingen past waar 'extremofielen' in floreren. Zo leven er bacteriën in hete vulkanische bronnen en in de ijzige woestijnen van Antarctica, in omgevingen met hoge zout- of zuurconcentraties, in olievlekken op zee, op ronddrijvend plastic in de oceanen en zelfs in het internationale ruimtestation ISS.
Extremofielen zijn van grote waarde voor wetenschappers en biotechnologen. Hun unieke eigenschappen maken hen tot een rijke bron van potentiële innovaties. Neem bijvoorbeeld de CPR-test die we waarschijnlijk nog allemaal in huis hebben om te testen op een mogelijke Covid-19-besmetting. Die test maakt gebruik van een DNA-vermenigvuldigend enzym dat is geïsoleerd uit de bacterie Thermus aquaticus, die leeft in bronnen die heet genoeg zijn om een ei in te kunnen koken.
Een Spaans team van bacteriologen onderzocht een extreme omgeving die heel wat dichter bij huis ligt: de magnetron. Ze namen monsters uit 30 magnetrons, verdeeld over drie soorten omgevingen: gezinskeukens, gedeelde ruimtes (zoals kantoorkantines of bedrijfskeukens) en laboratoria. In totaal vonden ze 747 verschillende micro-organismen. De meest voorkomende groepen waren Firmicutes, straalzwammen en Proteo-bacteriën.
Huis, tuin en keukenmagnetrons
In de magnetrons voor huishoudelijk gebruik vonden de onderzoekers bacteriën zoals de darmbacterie Klebsiella, de antibioticaresistente Acinetobacter en bodembacterie Rhizobium, plus een hele ris minder bekende bacteriën die sterk lijken op de micro-organismen die gewoonlijk gevonden kunnen worden op andere keukenoppervlakken en zijn aangepast aan menselijke omgevingen. Sommige hiervan, zoals Klebsiella (die vaak antibioticaresistent is) en Enterococcus kunnen een gezondheidsrisico vormen.
De magnetrons voor gedeeld gebruik herbergden bodembacteriën zoals Arthrobacter en Methylobacterium. Interessant genoeg vonden de onderzoekers hier ook de Rothia-bacterie, die ziektes kan veroorzaken bij mensen met een verzwakt immuunsysteem.
Laboratoriummagnetrons
De laboratoriummagnetrons leverden de meest verrassende resultaten op. Hier vonden de onderzoekers de grootste diversiteit aan micro-organismen en hardnekkige bacteriën zoals Nonomuraea en Deinococcus, die bekend staan om hun weerstand tegen straling en extreme temperaturen. Deze bacteriën bleken zich te hebben aangepast aan de moeilijke omstandigheden in laboratoria, waar in de magnetron geen voedsel wordt bereid en de straling intensiever kan zijn.
Hoewel het idee van gespecialiseerde kolonies micro-organismen in je magnetron misschien onsmakelijk is, zijn die bacteriën niet per se gevaarlijker dan de bacteriën die op andere oppervlakken in je keuken voorkomen. De magnetron is nu eenmaal, net als je aanrecht, geen steriele omgeving.
Schoonmaken
"Wat duidelijk is, is dat je er niet op kunt vertrouwen dat een magnetron een schonere omgeving is wat betreft micro-organismen dan een ander keukenoppervlak," besluit onderzoeksleider Manuel Porcar in New Scientist. "Ze moeten net als de rest van de keuken worden schoongemaakt". Gewoon even een doekje erdoorheen, na ieder gebruik. Dat is sowieso verstandig, om te voorkomen dat er voedselresten achterblijven waar ook 'gewone' micro-organismen op kunnen gedijen.
