Ja, dat kan dus ook nog. Gewoon lekker doorleven zonder kwalen tot je lichaam en/of geest ermee stoppen. Als je 103 bent, bijvoorbeeld, zoals de oude Van Haren Noman. Waar kan ik tekenen voor de resterende 39 jaar?
Een lang en gezond leven is het resultaat van genen, omgevingsfactoren, toeval en de wisselwerking hiertussenMagere Hein
Ook zonder de last van de coronapandemie wordt het leven van velen beheerst door ziekte, zowel feitelijk als door de angst ervoor. Alle leefstijladviezen, al het medische en epidemiologische onderzoek, de talloze tips voor gezonder eten, de enorme bezorgdheid over de volksgezondheid, ze hebben maar één onderliggend thema: gezond oud worden, Magere Hein voorblijven. Ja, ook de stikstof- en Nutri-Score-discussies gaan daarover.
Letterlijk op het moment dat dit geschreven wordt, komt er rechtsboven in beeld een melding van Marijke Berkenpas, een post van haar website I'm a Foodie. Anders dan de naam doet vermoeden, is dat een serieuze en goed gedocumenteerde bron van informatie over voeding en gezondheid.
“Naar schatting kan zo’n 30 tot 50% van de gevallen van kanker voorkomen worden als we een gezondere leefstijl zouden hebben,” schrijft Berkenpas. Dat is een ruime schatting van een ruim begrip. Het klopt niettemin dat ongezond leven de kans op bepaalde soorten kanker vergroot. Maar kanker is vooral een ouderdomsziekte, waarmee gezegd is dat lang blijven leven het risico op kanker aanzienlijk vergroot.
Jachtgeweren
“Een lang en gezond leven is het resultaat van genen, omgevingsfactoren, toeval en de wisselwerking hiertussen.” Zo vatten de onderzoekers van de Leiden Lang Leven Studie (LLLS) in feite het risico op doodgaan samen.
Tot die omgevingsfactoren rekenen we behalve onbewaakte spoorwegovergangen, sneeuwlawines en jachtgeweren ook de aanwezigheid van gezonde snacks in de sportkantine, Cruijff-trapveldjes in de buurt en het geluk dat je een moeder hebt die je dwingt je groente op te eten. Dat zijn beïnvloedbare factoren. Toeval is dat niet. De belangrijkste oorzaak van kanker is pech hebben, daar bestaat geen twijfel over onder wetenschappers. En de pechfactor vordert met de leeftijd.
Mensmachine
De LLLS is een langlopend onderzoeksproject met leden van ruim 400 gezinnen die (heel) lang leven. Doel is te achterhalen welke fysieke (met name genetische) eigenschappen hen onderscheidt van gewone stervelingen. Dat moet de richting voor (bio)medisch onderzoek wijzen.
In de 15 jaar van het bestaan van het project heeft het veel nieuwe inzichten opgeleverd. De website van de LLLS vermeldt momenteel echter weinig nieuw onderzoek, publicaties of andere activiteiten, het info-emailadres is inactief. Het kan heel goed zijn dat er niets nieuws te melden valt over de deelnemende families, omdat ze vrolijk en gezond lang doorleven.
Nieuw tijdperk
Zonder te suggereren dat in Leiden het onderzoek stilstaat, elders is het onderzoek naar ouder worden volop in beweging. De algemene vraag is: wat zijn de biologische processen van het ouder worden die uiteindelijk leiden tot een dusdanige fysieke achteruitgang van de mensmachine, dat de dood onvermijdelijk is? En wat valt daaraan te verbeteren?
Het medische onlineplatform eLife publiceert een special over ‘geroscience’, de nieuwe wetenschap van aging, en kondigt een nieuw tijdperk van onderzoek naar ouder worden af. Er zijn de laatste tien jaar nieuwe inzichten gekomen in de afzonderlijke, mechanische werking van verouderingsprocessen op moleculair niveau, door fundamenteel en klinisch onderzoek. Ook in het translationele onderzoek, dat kijkt naar hoe de nieuwe inzichten in de praktijk te brengen zijn, worden sprongen gemaakt.
Ongezonde gewoonten zoals roken, alcohol drinken, overgewicht hebben en een zittend bestaan leiden dragen alle bij aan het ontstaan van ziekte, maar die bijdragen zijn klein in vergelijking met de fysiologische veranderingen van het ouder wordenDepressief
Wat zijn indicatoren die voorspellen hoe groot het verschil tussen iemands chronologische leeftijd zal zijn en zijn biologische leeftijd? De Leidse langlevenden zijn biologisch jong voor hun leeftijd. Wat bepaalt de verhouding tussen de biologische en de chronologische leeftijd? Van het mannelijk geslacht zijn, overgewicht hebben, metabool syndroom hebben, roken en - verrassend – depressief zijn versnellen het biologisch ouder worden.
Dat zijn de uitkomsten van een onderzoek van researchers van het UMC/VU in Amsterdam en de universiteit van Richmond, Virginia in de Verenigde Staten, getiteld ‘An integrative study of five biological clocks in somatic and mental health’. Daarin wordt de invloed van de vijf bekende biologische klokken met elkaar in verband gebracht. Ouder worden is niet afhankelijk van één tikkende klok.
Muizen
In een begeleidend commenaar bij de eLife-special merken de redacteuren op dat ongezonde gewoonten zoals roken, alcohol drinken, overgewicht hebben en een zittend bestaan leiden alle bijdragen aan het ontstaan van ziekte, maar dat die bijdragen klein zijn in vergelijking met de fysiologische veranderingen van het ouder worden.
In het actuele licht van Covid-19 is het verbazingwekkend, schrijven ze, hoe weinig erkenning er in de medische gemeenschap is voor het proces van veroudering in het verloop van ziekten. Nog te vaak worden biologische processen die vooral bij ouderen optreden, op het gebied van kanker, neurologie en metabolisme, bestudeerd in jonge, dierlijke ‘modellen’, muizen die een paar weken leven.
Bad
Theo van Haren Noman was een charmante, knappe man, en had drie huwelijken, schrijft de Volkskrant. Hij was al vroeg gegrepen door de filmkunst en kon zijn passie uitleven in zijn werk, ook als opdrachtfilmer. Mooier kan het toch niet. De laatste decennia wijdde hij zich aan de schilderkunst. Hij had vooral mazzel dat hij zo oud werd. Zijn vader overleed op zijn 78ste , ook respectabel, maar nog geen 103. Zijn grootvader was ‘professor in de leer der huidziekten’ volgens Wikipedia en overleed in 1896, aan een beroerte, ‘na het nemen van een bad’. Hij was 40. Zo kan het ook gaan in het leven.
Op 3 augustus krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Mij valt een gemengd beeld op: sommige groepen leven inderdaad langer. Andere groepen worden wel ouder, maar gaan al bij 50+ - of eerder - van alles mankeren. Dat beperkt hun mogelijkheden om te leven. Sociaal-economische factoren zijn hierbij het belangrijkst vermoed ik.
Precies 'een aanval van vallende ziekte' is wel een meest letterlijke vorm van toeval, Peter Jan als een totaal onvoorziene gebeurtenis.
Corona ziet kans om experts steeds een stap vóór te blijven. Dus zijn er legio onvoorziene gebeurtenissen:
▬ Vorig voorjaar waren er noodoproepen van hulporganisaties om in Afrika grootschalig noodprogramma's op te zetten vanwege de rampzalige ontwikkelingen die zich zouden voltrekken als corona dat continent bereiken zou.
▬ Inmiddels voltrok dat zich, maar die rampzaligheid blijkt slechts beperkt in omvang en wat meer zeer lokaal.
▬ Het aandeel antistoffen steekt positief af bij de westerse mens en blijken in stand te blijven.
▬ De westerse maakt geen of trager antistoffen aan, die ook snel blijken te kunnen verdwijnen.
▬ Bij de zich steeds meer bewerkte voeding en dranken innemende, westerse mens zouden de bewerkingsstoffen als vooral conserveringsmiddelen 'bij toeval' een hoofdrol kunnen spelen.
▬ Hopelijk zien die conserveringsmiddelen ook de ingespoten afweermiddelen 'bij toeval' niet als een binnen dringend bederf.
Da's ook een mooie en vooral spirituele, Marcel. En dan heb je nog toeval als in 'een aanval van vallende ziekte'.
Een zeer aansprekende duiding van het woord "toeval" blijft voor mij "hetgeen dat je toevalt". Dus de optelsom van wat je overkomt en de gevolgen van eigen keuzes.
Toeval staat veelal voor wat niet direct verklaarbaar is.
Waar je uit bestaat is in hoge mate toevallig ontstaan, je hebt daar maar zeer gering invloed op, maar als je, jouw persoon, iets overkomt is dat geen toeval meer, maar pech waar je maar weinig aankon doen, al denkt het ego dat wel.
Helemaal met je eens Jos, waar we van gemaakt zijn heeft niet het primaire doel zichzelf weer te vernietigen: we leven langer.