Meer medicijnresten in oppervlaktewater, maar minder stikstof, fosfaat, koper en zink

Rioolwater is het mengsel van afvalwater van bedrijven en huishoudens en hemelwater. De rioolwaterzuiveringsinstallaties halen met name stikstof- en fosforverbindingen, zware metalen zoals koper en zink en medicijnresten uit het rioolwater. Behalve vervuiling reduceren ze zo ook het risico op 'vermesting' van het oppervlaktewater, het proces van voedselverrijking van het oppervlaktewater door een te grote hoeveelheid fosfor- en stikstofverbindingen. Dat kunnen resulteren in overmatige algengroei met nefaste gevolgen voor het waterleven en ook gezondheidsrisico's voor de mens.

Hoogste zuiveringsrendementen ooit
Bij elkaar wisten de installaties in 2022 86% van de aangevoerde stikstofverbindingen en 88% van de fosforverbindingen uit het afvalwater te verwijderen. Dat zijn de hoogste zuiveringsrendementen ooit, dankzij verbeteringen in het zuiveringsproces en het lagere volume afvalwater. In totaal haalden de zuiveringsinstallaties 92 miljoen kilo stikstof uit het rioolwater en 12,9 miljoen kilo fosfaat. De restlozing van stikstof - de hoeveelheid van een stof die mét het gezuiverde rioolwater geloosd wordt op het oppervlaktewater - daalde met 10%, en die van fosfor met 4%. Ook de restlozingen van zink en koper namen respectievelijk met 2% en 10% af, met zuiveringsrendementen rond de 83% voor zink en 93% voor koper.

De resterende 13 miljoen kilo stikstof respectievelijk 1,6 miljoen kilo fosforverbindingen vormen nog altijd een forse bijdrage aan de totale stikstof- en fosforvervuiling van het oppervlaktewater (respectievelijk 17% en 26%). De landbouw blijft echter veruit de grootste vervuiler, met bijdragen van respectievelijk 43% en 47%.

Medicijnresten
Het CBS signaleert dat door bevolkingsgroei en vergrijzing de lozing van medicijnresten toeneemt met gemiddeld 1 à 1,5 procent per jaar. Via apotheken werd in 2018 alleen al zo'n 1,9 miljoen kilo werkzame stof voorgeschreven. Na inname komen de medicijnresten via het toilet (urine en ontlasting) in het rioolwater terecht. In 2022 ging het om ongeveer 1,4 miljoen kilogram per jaar. De helft van die medicijnresten bestaat uit laxeermiddelen zoals Macrogol en Lactulose. Metformine, een anti-diabetesmiddel, heeft daarna met bijna 320 duizend kilogram de hoogste bijdrage, gevolgd door metoprolol (een bloeddrukverlager), paracetamol (pijnstiller), carbamazepine (anti-epilepsiemiddel) en diclofenac. Gemiddeld blijft 40% van een werkzame stof in de restlozing van de rioolwaterzuiveringsinstallaties aanwezig.