Wat is circulariteit? Optimale circulariteit kan niet zonder innovatie

Circulariteit in zijn algemeenheid is erop gericht om grondstoffen, materialen en producten zo lang mogelijk in gebruik te houden, de levensduur te verlengen en afval te minimaliseren. In plaats van het traditionele lineaire model van produceren, gebruiken en weggooien, streeft circulariteit naar een gesloten systeem waar afval zoveel mogelijk wordt hergebruikt als nieuwe grondstof. Dit noemen we inmiddels de circulaire economie.

Opwaarderen van reststromen
Binnen de voedselketen maken we veelal gebruik van de ladder van Moerman voor het begrip circulariteit. De Ladder van Moerman is een model dat de verschillende manieren van hergebruik inzichtelijk maakt, waarbij het voorkómen van verspilling de meest wenselijke situatie is en het weggooien of verbranden van voedsel de minst wenselijke.

Het streven is om zo min mogelijk grondstoffen voor diervoer te gebruiken die ook direct voor humane voeding gebruikt kunnen worden

Als leverancier van ingrediënten voor diervoer zoeken wij continu naar manieren waarop reststromen die nu lager op de ladder eindigen, kunnen worden opgewaardeerd tot diervoer, of zelfs hoger.

Door nevenstromen uit de voedselproductie her te gebruiken voor het maken van diervoeders wordt de kringloop van plantaardige en dierlijke productie verder gesloten. Daarnaast is het streven om zo min mogelijk grondstoffen voor diervoer te gebruiken die ook direct voor humane voeding gebruikt kunnen worden.

De ladder van Moerman, afbeelding Stichting tegen voedselverspilling
Voedselzekerheid
Meer circulariteit in de voedselketen dient verscheidene doelen. Door het terugdringen van afval realiseren we een efficiënter gebruik van grondstoffen waardoor we uiteindelijk meer mensen kunnen voeden met hetzelfde grondoppervlak. Deze verhoogde efficiëntie leidt tot een positieve bijdrage aan het klimaat middels lagere uitstoot en vermindering van het land-, water- en energieverbruik. Tot slot stelt circulariteit ons in staat om tot nieuwe manieren van werken en samenwerking in de keten te komen en uiteindelijk lokale productie verder te stimuleren.

Door het terugdringen van afval realiseren we een efficiënter gebruik van grondstoffen waardoor we uiteindelijk meer mensen kunnen voeden met hetzelfde grondoppervlak

De voordelen van circulariteit in de voedselketen zijn wijdverspreid en raken vrijwel alle sectoren van de maatschappij. Voor boeren en producenten levert het efficiënter gebruik van grondstoffen een kostenbesparing op. Retailers kunnen hun imago versterken door het aanbieden van meer duurzame producten en consumenten krijgen toegang tot meer duurzaam geproduceerde voedingsmiddelen. Voor de overheid draagt circulariteit bij aan het realiseren van gestelde duurzaamheidsdoelstellingen. Voor de industrie biedt circulariteit kansen voor innovatie en de ontwikkeling van nieuwe businessmodellen. Dat creëert bovendien nieuwe banen en vernieuwend onderzoek.

CSRD
Circulariteit in de voedselketen is sterk in opkomst en de belangstelling voor hergebruik zal verder groeien. Om aan de doelstellingen van de Green Deal te voldoen om de EU tegen 2050 klimaatneutraal te maken, zal de CO₂-voetafdruk in Europa verder moeten worden teruggebracht. De CSRD-wetgeving die nu gefaseerd wordt ingevoerd, zal dit tastbaar maken. Omdat bedrijven in de keten niet alleen hun eigen uitstoot moeten verantwoorden en terugdringen, gaat het bij deze richtlijn ook om wat er in de keten voor en achter een bedrijf gebeurt (scope 2 over de gevolgen die het bedrijf heeft op andere bedrijven en scope 3 over de activiteiten in de waardeketen van het bedrijf).

CSRD creëert een totaal nieuwe dynamiek die als versnelling kan gaan werken voor verdere verduurzaming. Jaar op jaar zullen verbeteringen moeten worden gerealiseerd en inzichtelijk worden gemaakt. Als daarbij ook financiële nadelen ontstaan voor het niet voldoen aan de doelstellingen, zal deze wetgeving zeker als katalysator van verdere verduurzaming dienen en circulariteit een belangrijk deel van de oplossing kan vormen.

Geen automatisme
Circulariteit is niet automatisch altijd duurzamer. De mate van duurzaamheid hangt af van hoe circulaire praktijken worden geïmplementeerd en wat er voor nodig is om deze circulariteit te realiseren. Als er bijvoorbeeld heel veel energie en transport nodig is om een reststroom her te verwerken gaat dit ten koste van het voordeel dat met het verwerken wordt bereikt. Innovatie kan hierbij helpen om efficiëntere manieren te vinden om een stroom her te verwerken. Circulariteit kan niet zonder innovatie Het blijft echter van belang om voor iedere reststroom een goede analyse te maken van de mogelijkheden en effecten van herverwerking om tot de juiste afweging ten aanzien van het hergebruik te komen. Soms kom je (nog) niet tot een optimum en kost het tegengaan van verspilling meer dan het oplevert.