Joris Lohman en Mick Janssen van Youth Food Movement organiseren op 1 april in Amsterdam een #pieperparty. Ze dumpen gewoon een paar ton aardappelen op de Dam. Het is geen grap.

Hier leggen ze uit waarom ze het doen.

Hollanders zijn aardappeleters. Gebakken, gekookt, of gefrituurd als patatje-met, de aardappel speelt een belangrijke rol in de Nederlandse keuken. Jaarlijks eten Nederlanders rond de 80 kilo aardappels per hoofd van de bevolking (omgerekend naar vers product).[1] In 2011 werden er in Nederland bijna 4 miljoen ton aardappelen geproduceerd, ruim 10% meer dan het jaar ervoor. Dat is mooi, zou je zeggen: goede oogsten in een wereld waar 7 miljard monden te voeden zijn. Maar de realiteit is iets weerbarstiger. Nederlandse boeren verdienen nauwelijks aan de aardappelen. Erger nog, ze kunnen ze aan de straatstenen niet kwijt. Door heel Nederland staan schuren die uitpuilen van de aardappels. De boer wordt gedwongen er veevoer van te maken of ze weg te gooien. Terwijl in de supermarkten nu de eerste buitenlandse aardappelen verschijnen. Wat is dit voor een bizar systeem? Wij kunnen daar niet bij – niet met ons hoofd maar ook niet met ons gevoel. Het heeft te maken met wereldmarktprijs, efficiëntie, concurrentie tussen grote retailers en argeloze consumenten. We begrijpen wat er aan de hand is, maar we snappen niet hoe het zo kan zijn! Zoals zoveel in ons voedselsysteem is de Nederlandse aardappel scheef gegroeid.

Vroeger was alles anders
Sinds ongeveer 1727 worden er in Nederland aardappelen verbouwd. Snel veroverde de aardappel een belangrijke positie in de Nederlandse voedselvoorziening. Mislukte aardappeloogsten hadden dan ook vaak hongersnoden tot gevolg. In de laatste jaren van de Eerste Wereldoorlog was er op een gegeven moment geen aardappel meer te krijgen. Toen bekend werd dat er in de Amsterdamse haven een schip met aardappelen lag (bestemd voor het leger), werd deze geplunderd door arbeidersvrouwen om hun gezinnen te kunnen voeden (‘de Aardappeloproer’). Hoe anders is de situatie nu.

Verloren Hollandse waar(de)
Boeren raken hun aardappelen niet meer kwijt. De markt raakt overspoeld met aardappelen uit landen als Israël en Egypte. Eén van deze boeren is Krispijn van der Dries: “Ik ben bang dat ik mijn schuur vol piepers, peen en uien achter de schuur kan rijden. De markt ‘loopt’ niet, er zit geen vaart in en de prijs is zeer laag.” Het nieuwe seizoen staat alweer voor de deur en de buitenlandse producten liggen op de stoep.

We exporteren ongeveer een kwart van onze productie, terwijl we bijna net zoveel importeren uit het buitenland – met name binnen de EU. Zit hier logica achter? Deze ontgaat ons volledig. Krispijn: “De opbrengsten in de ons omringende landen waren heel goed. Net zoals bij ons overigens. Het is dus vechten om je waar verkocht te krijgen. Er nog wat aan verdienen is uitgesloten.” Het huidige lage prijsniveau is het gevolg van overaanbod van telers die de winter niet willen afwachten. De markt raakt overspoeld en de prijzen dalen.

De gevolgen zijn dat de Nederlandse consument in plaats van aardappelen uit de schuur van Krispijn, aardappelen op zijn bord heeft liggen die een continent overgestoken hebben. En dat tegen een prijs die nauwelijks lager ligt dan van de Hollandse waar. De gevolgen voor het milieu, zoals uitstoot van broeikasgassen door transport en hoog waterverbruik waar water schaars is, worden afgewenteld en zijn niet terug te vinden in de prijs. De Nederlandse boer kijkt toe en ziet zijn tonnen aardappelen wegrotten. Krispijn kan ze net zo goed gratis weggeven.

Doe iets!
Het is niet eenvoudig om te bepalen waar de oorzaak ligt van deze waanzin. Zoals met de meeste problemen van onze tijd, wordt de schuld netjes verdeeld tussen politiek, bedrijfsleven, producenten en consumenten. Nederland is ook niet het enige land met dit probleem, in Duitsland ziet de boer hetzelfde gebeuren. Dit betekent niet dat we het hier bij moeten laten. Wij laten zien hoe scheef onze aardappel is gegroeid en helpen daarom Krispijn om van zijn aardappels af te komen. Aankomende zondag 1 april brengt Krispijn een deel van zijn oogst naar Amsterdam. Zijn aardappels zijn toch geen stuiver waard, dus dan kan hij ze net zo goed gratis uitdelen. Iedereen die maar wil, kan gratis aardappels (mét recept) komen halen. Consumenten, grijpt uw kans!

Joris Lohman en Mick Janssen, Youth Food Movement
Fotocredits: Nisha A
Dit artikel afdrukken