Verpact, de stichting die verantwoordelijk is voor de inzameling en recycling van verpakkingen in Nederland, heeft in 2023 een algehele recyclingscore van 88% behaald, aldus het jaarverslag over 2023. Dat ligt ruimschoots boven de Nederlandse (72%) en Europese (65% in 2025) doelstellingen. Toch blijven specifieke verpakkingsstromen zoals drankenkartons en plastic flessen achter bij de wettelijke eisen.
Drankenkartons, voor producten zoals melk, yoghurt en sappen, blijken niet makkelijk te recyclen. In 2023 werd slechts 24% van deze kartons gerecycled, ver onder de wettelijke norm van 34%. Nederland heeft deze wettelijke norm als eerste land in Europa sinds juli 2023 ingesteld. Voor dit jaar is het percentage vastgesteld op 37% en dat zal de komende jaren verder stijgen naar 55% in 2030.

De lage recyclingscijfers zijn deels te wijten aan de complexe samenstelling van drankenkartons. Deze verpakkingen bestaan uit meerdere lagen, waaronder papier, plastic en soms aluminium. Deze materialen zijn moeilijk van elkaar te scheiden. De dop is weer van een ander soort plastic. Als het scheiden eenmaal is gelukt, dan wordt in de praktijk alleen maar het papier gerecycled tot wc-papier of kartonnen doos.

Een bijkomende uitdaging is de beperkte recyclecapaciteit in Europa. In 2023 stopte een van de Duitse recyclingbedrijven die Nederlandse drankenkartons verwerkte, vanwege hoge energiekosten en teruglopende papierafzet. Daardoor werden veel drankkartons uiteindelijk verbrand in plaats van gerecycled. Inmiddels is er een alternatief bedrijf in Spanje gevonden.

Daarnaast spelen ook andere factoren een rol. In Nederlandse drankenkartons zitten vaak dikke vloeibare producten zoals yoghurt en vla. Resten van deze producten blijven in de verpakking achter. Door die resten moeten de verpakkingen snel gerecycled worden, anders is de verpakking niet meer bruikbaar.

Bovendien zit er in Nederland geen statiegeld op drankenkartons. Dat draagt mogelijk bij aan een lagere inzamelingsbereidheid bij consumenten.

Plastic flessen
Toch zegt statiegeld niet alles. Ook voor de inzameling van plastic flessen, wél met statiegeld, haalde Verpact de wettelijke doelstelling niet. De inzameling van plastic flessen is in 2023 gestegen van 68% naar 74%, maar dit percentage blijft nog steeds onder de wettelijke eis van 90%.

Verpact heeft eerder al diverse maatregelen voorgesteld om dit probleem aan te pakken. Zo wil de stichting het aantal innamepunten voor plastic flessen verhogen, meer producenten van sappen en andere dranken bij het statiegeldsysteem betrekken en zet de stichting landelijke campagnes op om bewustwording te vergroten.

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft al langer zorgen over de achterblijvende inzamelpercentages en dreigt met dwangsommen die kunnen oplopen tot honderden miljoenen euro’s als Verpact de doelen niet haalt.

Een kleine meevaller om de percentages op te krikken is misschien het trucje dat Omroep Brabant op TikTok deelt. In supermarkten die zowel in Nederland als België filialen hebben, liggen flesjes met het Nederlandse statiegeldlogo. Voor het statiegeld betaal je in België alleen niet, terwijl je de flesjes in Nederland weer opnieuw kan inleveren.