Voor het eerst in de geschiedenis heeft zonnebloemolie de traditionele favoriet olijfolie ingehaald als de meest gebruikte bakolie in Spanje. De forse prijsstijging van olijfolie dwingt consumenten over te stappen op goedkopere alternatieven.
Olijfolie is een essentieel onderdeel van de Spaanse keuken. In 2023 was olijfolie goed voor 62% van de verkochte bakolie in Spaanse huishoudens, terwijl zonnebloemolie 34% van de markt in handen had. Dit jaar draaien de rollen om. Volgens cijfers van de nationale olijfolievereniging Anierac kochten Spanjaarden in de eerste helft van dit jaar 179 miljoen liter zonnebloemolie tegenover 107 miljoen liter olijfolie. De verkoop van olijfolie is met 18% gedaald vergeleken met vorig jaar, terwijl de verkoop van zonnebloemolie met 25% is gestegen.

Olijfolie te duur
Spanje heeft ongeveer de helft van de wereldwijde olijfteelt in handen en is daarmee de grootste producent van olijfolie. De extreme hitte en langdurige droogte in het land zet de olijfolieproductie onder druk. Doordat de olijvenoogst blijft steken loopt de olijfolieprijs hard op.

De prijs van olijfolie schrikt consumenten af. Zonnebloemolie kostte vorig jaar gemiddeld €1,86 per liter, terwijl olijfolie meer dan €6 per liter kostte, 50% meer dan het jaar ervoor. De prijs voor sommige soorten extra vierge olijfolie liep zelfs op tot €14,50 per liter. In de meeste winkels worden de flessen van extra beveiliging voorzien of zijn ze alleen nog te koop aan de kassa net als tabak en sterke drank om olijfoliediefstal tegen te gaan.

Behoud van olijfolie
In een poging om olijfolie betaalbaarder te maken, heeft de Spaanse regering in juni de btw op olijfolie verlaagd en vervolgens bijgesteld naar een nultarief. Supermarktketen Mercadona verlaagde de prijs nog eens met 25% om consumenten te trekken. De inspanningen blijken onvoldoende. Voor armere Spanjaarden is olijfolie onbetaalbaar geworden; zij stappen noodgedwongen massaal over op zonnebloemolie.

Olijfolie staat symbool voor het Mediterrane dieet, dat geprezen wordt om zijn gezondheidsvoordelen. De verschuiving van olijfolie naar zonnebloemolie is dan ook een breuk met de traditionele Spaanse eetcultuur. Niet alleen wordt olijfolie gebruikt om te bakken en braden, maar ook om gerechten op smaak te brengen en als basis voor talloze dressings en marinades. Daarentegen worden de beroemde churros traditioneel in zonnebloemolie gebakken. De geliefde gefrituurde deegsnack wordt doorgaans als ontbijt wordt gegeten. De neutrale smaak en het hoge rookpunt van zonnebloemolie zijn ideaal om te frituren.