Van der Wal en TNO
Volgens Van der Wal ligt de uitdaging in het vinden van een wetenschappelijk en juridisch verantwoorde manier om de stikstofdepositie te berekenen. Dat vindt ze niet eenvoudig. Ze benadrukt dat het implementeren van een hogere drempelwaarde de onderliggende problematiek van stikstofemissie niet oplost. Het is volgens haar slechts een deel van een breder beleidskader dat noodzakelijk is om de algehele stikstofuitstoot effectief te reduceren. Holman weet als boer dat 1 mol per hectare ecologisch geen verschil maakt voor de staat van de natuur in Nederland. Dat is geen lompe gedachte. Holman wordt gesteund door de ingenieurs van TNO. Niettemin speelt de werkelijkheid van TNO en Holman voor juristen op ministeries en onder politici geen rol van betekenis. Of omdat zij geen natuurkundig of biochemisch gevoel voor getallen hebben. Of omdat ze leven in een parallelle wereld naast de werkelijke. Die wereld zou je de politieke en juridische wereld kunnen noemen.
Overijssel
De wereld vertaalt zich door in de echte. De provincie Overijssel zit met een praktisch probleem. De provincie moet - als gevolg van processen die zijn aangespannen door stikstof-NGO MOB - de zogeheten PAS-melders aanpakken. Die zijn echter illegaal als gevolg van falend overheidsbeleid. In plaats van legalisatie om die fout te repareren, biedt de provincie veehouders de mogelijkheid om via een emissiereductieplan aan te tonen hoe zij hun stikstofemissie kunnen verminderen. Hun plan moet eventuele juridische overtredingen compenseren teneinde de provincie een formele basis te bieden om af te zien van handhaving.
En zelfs die aanpak is juridisch niet risicoloos. Het is namelijk maar de vraag of de Overijsselse emissiereductieplannen standhouden bij de rechter als MOB besluit er een zaak tegen te starten. Een robuuste data-infrastructuur is volgens de provincie het beste wapen tegen MOB, maar garanties biedt dat niet.
Het gedrag van minister Van der Wal en de provincie Overijssel zijn illustratief voor de juridisering van het stikstofbeheer dat zich los heeft gezongen van iedere feitelijkheid.
Kafka liet zijn lezers begin 20e eeuw zien waar de moderne bureaucratie op basis van regels en juridische processen toe kan leidenIn opdracht van de overheid onderzocht het RIVM welke natuur- en rekenkundige overwegingen een duidelijke fysieke grens bieden waaronder vergunningen voor projecten die stikstofemissies met zich meebrengen geen gevaar voor de Nederlandse natuur kunnen opleveren. In die verkenning is het werk van TNO meegewogen. TNO zegt dat de rekenkundige ondergrens voor stikstofdepositie tussen de 1 en 10 mol per hectare per jaar ligt. Dat komt erop neer dat de modellen waarmee de overheid het RIVM depositie laat berekenen niet te onderscheiden zijn van nul als die ergens tussen de 1 en de 10 mol per hectare ligt. Toch is de door Holman voorgestelde grens van 1 mol volgens de minister een groot probleem voor de Nederlandse natuur. Haar zorgen en de PAS-melders struikelen namelijk al over 0,005 mol. Daarom wil Overijssel - een provincie die zich nou juist durft te verzetten tegen al te mooie of merkwaardige Haagse dromen - dat boeren plannen maken op basis van Van der Wals complexe regelkader, terwijl het ook eens de vraag is of ze juridisch zullen houden.
Kafkaësk
In de 2 romans Der Prozeß (Het Proces) en Das Schloss (Het Kasteel) beschreef de Duitstalige intellectueel en romancier Franz Kafka begin vorige eeuw wat er met mensen gebeurt als de moderne rechtsstaat zich verliest in formalisme. In Der Prozeß wordt het hoofdpersonage, Josef K., zonder duidelijke reden gearresteerd. Hij raakt verwikkeld in een proces. De roman draait om de ongrijpbare aard van juridische schuld. Josef K. wordt beschuldigd van een misdaad, maar hij weet niet wat hij heeft gedaan. Hij wordt geconfronteerd met een ondoorgrondelijke rechtsorde waarin hij niet kan achterhalen hoe hij zich moet verdedigen. Het systeem lijkt absurd en willekeurig. Kafka suggereert dat schuld en wet in deze moderne wereld mensen ethisch vervreemden van het recht en de makers van wetten. Individuen blijken machteloos te worden tegenover de machinaties van de bureaucratie terwijl ze volstrekt zuivere intenties kunnen hebben.
In Das Schloss probeert K. toegang te krijgen tot een kasteel in een afgelegen dorp. Het boek draait om schuld als notie tegenover een onpersoonlijk en ondoordringbaar gezag. K. wordt niet formeel beschuldigd van een misdaad zoals Josef K., maar ervaart een diepgeworteld gevoel van schuld en onvermogen om te voldoen aan de verwachtingen van het kasteel en de bureaucratische machinerie die het vertegenwoordigt. Das Schloss schetst de absurditeit en de ondoordringbaarheid van die machine. Het boek laat zien hoe K.'s werkelijkheid irrelevant is, terwijl hij niet kan ontdekken waarom hij met zijn werkelijkheid niet tot die van het kasteel. kan doordringen. Kafka liet zijn lezers na de eeuwwisseling van de 19e en 20e eeuw zien waar de moderne bureaucratie op basis van heel precieze regels en juridische processen toe kan leiden.
De wereld van de stikstofrekenmodellen en juridische 'zorgvuldigheid' van Van der Wal lijkt de vleesgeworden werkelijkheid van Kafka's door regels geproduceerde absurditeit. Wie ons nationale parlement en de provinciale politiek volgt ten aanzien van het stikstofbeleid en nog wat intellectuele bagage heeft, kan onmogelijk niet denken aan het Kafkaëske Proces en Slot. De ontstane situatie is binnen het Slot - lees: het parlement dat wetten maakt - niet meer op te lossen. Onmogelijk is het echter niet als de makers van het Slot toestaan de vraag te stellen: hoe zouden we het gebouw opnieuw tekenen als we geen vervreemding willen laten ontstaan?
Het stikstofvraagsuk is slechts één onderdeel van de vele wet- en regelgevingskaders waarmee het Nederlandse boerendossier omgeven is. Wie wil weten hoe het dossier er als geheel uitziet, vindt daarover meer in deze recente longread.
Het fenomeen regels, vervreemding en boeren is niet alleen een Nederlands fenomeen (en niet alleen een boeren-issue). Bij de aankondiging van zijn toekomst als politicus in het Europese parlement liet Bram van Hecke, voorzitter van de jonge Vlaamse boeren (De Groene Kring), weten dat zijn keuze vooral wordt bepaald door 'regulitis' vanuit Europa. Om de metafoor van het hierboven gebruikte ondoordringbare Slot door te trekken: hij gaat proberen het euvel wel binnen het Slot aan te pakken. Van Hecke formuleert dat zo: "Ik heb een Europees hart, maar ik ga niet akkoord met alles wat uit de EU-machine komt. Europa is een fantastisch idee. Ik geloof in een steeds sterker Europa, maar het is de bureaucratie die me tegen de borst stoot. Je hoeft geen landbouwer te zijn om die regulitis te merken. Van vrienden uit andere sectoren, zoals garagisten of beenhouwers, hoor ik dezelfde verzuchting. We moeten de vrijheid bewaken, maar wel binnen een kader.”
Met zijn laatste zin lijkt hij te hinten op de opkomst van populistisch rechts als gevolg van de weerzin die in de samenleving ontstaat tegen vervreemdend beleid en regelgeving. Van dat laatste zijn de door burgers gesteunde boerenprotesten in Duitsland vermoedelijk een voorbeeld. Inmiddels is de situatie daar zover dat burgers ook de straat op gaan tegen het succes van de AfD, de Duitse variant van de PVV, omdat ze vrezen dat het Slot het stuur kwijt is. De stoplichtregering van Rood (socialisten, SPD), Geel (liberalen, FDP) en Groen (die Grüne) heeft zelf de massale verrechtsing over zich afgeroepen door slecht bestuur, zegt een tweet op X.
Zeichen gegen die #AfD: Am Wochenende sind bundesweit viele Demonstrationen gegen Rechts geplant – auch in #Berlin. Das ist die Route. #rechtsextrem #Rechtsextremismus #DemokratieVerteidigen #Zusammengegenrechts @zs_gegen_rechts @FridayForFuture https://t.co/wLzEbsiSgt
— Berliner Zeitung (@berlinerzeitung) January 19, 2024
Der Goebbels-Effekt oder auch Ampellüge genannt! Die aufgepeitschten Mitläufer !
— Ludwig Tieck (@DeBlondeEckbert) January 20, 2024
Demo gegen rechts in Hamburg: »Ich hoffe, dass viele jetzt diesen Hallo-Wach-Effekt haben« https://t.co/G2BC0RKGjV via @derspiegel
Op NPO1 Radio liet gisteren oud-DSM bestuursvoorzitter Feike Sijbesma weten dat we niet verbaasd moeten zijn dat het publiek boos wordt en de straat op gaat. Er zijn grenzen aan hoe je mensen hun verantwoordelijkheid voor de toekomst kunt laten nemen, zegt Sijbesma. In de metafoor Kafka: de bestuurders van het Slot snappen niet wat ze doen als ze hun electoraat dat te maken heeft met extreme inflatie ook nog eens volop willen laten betalen om klimaatverandering tegen te gaan, er bestuurlijk een potje maken door tegenstrijdige regelgeving en bovendien gaten in de begroting ook nog eens op het publiek afwenden.
Van de grote machtsblokken in de wereld, zijn we in Europa het meest naïef, zegt voormalig CEO van DSM en president-commissaris van @PhilipsNL Feike Sijbesma, die op het #WEF was. ‘Amerika, India, China zorgen beter voor zichzelf dan wij.’
— NPO Radio 1 (@NPORadio1) January 19, 2024
???? https://t.co/zJLlctP2k0 #WNL pic.twitter.com/GYwk8UUqxK
Op 4 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Ik vind dat iedereen moet ophouden met het zeuren over ammoniak
Zet feiten op een rij en de oplossing van de crisis is duidelijk.
De preciese omvang van de NH3 en NOx emissie is onbekend want kan niet nauwkeurig worden gemeten. Geldt voor zowel landelijk totaal als voor individuele (vee)bedrijven
De droge depositie van NH3 en NOx is onbekend want kan niet met veldexperimenten worden bepaald
De atmosferische concentratie van NH3 kan nauwkeurig worden gemeten
Helaas bestaat er geen gekende (lineaire) relatie tussen emissie en concentratie.
Helaas bevatten de onderste lagen van de atmosfeer te weinig NH3 om aan de fantasieen van het RIVM te voldoen.
De Natuurbeschermingswetvergunningen hebben niets opgeleverd, behalve een hoop nodeloze ellende voor de agrarische sector – en nu ook voor de rest.
Ze hebben niet geholpen de kwaliteit van de natuur te verbeteren en geen effect gehad op emissies.
Alle gereken aan stikstof kan worden afgeschaft, het zijn allemaal vvan de werkelijkheid losgezongen pbureau-exercities. Aerius weg en uit de wet net als de KDW. Emissieomvang en beperkingen kunnen worden geregeld met b.v. fofaatrechten of ureumgehalte van melk als proxy en kunnen worden opgenomen in de Milieuvergunning, net zoals verplichtingen (de ECHTE en niet die van LNV) ingevolge de Europese richtlijnen.
Niiet minder belangrijk. De instandhoudingsdoelen die door de Ecologische Autoriteit worden getoetst hebben voor het merendeel niets met VHR verplichtingen te maken. Zo zijn b.v. de aantalsdoelstellingen voor vogels niet gerelateerd aan de werkleijke situaties, maar betreft het de “gewenste” populatieomvang. “Wij” vinden het gebied geschikt voor 20 broedparen Kemphanen. Die waren er wellicht 100 jaar geleden maar zijn weg. De autoriteit constateerd dan dat het doel niet is gehaald en de staat van instandhouding zeer slecht is.
Uitmesten die hele handel, vanaf het ministerie van LNV tot en met de provincies en de terreinbeherende organisaties.
Nico, ik heb me behoorlijk goed verdiept in Aerius en de onderliggende modellen. Op basis daarvan concludeer ik: a) de nauwkeurigheid is erg laag, b) ik denk dat er een fundamentele fout in zit, c) ongeschikt voor vergunningen en lokale effecten.
Pas het laatste half jaar probeer ik ook KDW literatuur te lezen. Ik moet je bekennen dat ik steeds meer gechoqueerd ben. De methodiek is niet eenduidig, de definitie van critica load die wordt toegepast is niet altijd hetzelfde en de nauwkeurigheid is misschien nog wel veel groter dan de onnauwkeurigheid van OPS/DEPAC.
Wouter, je geeft het zelf al aan, het is volstrekt zinloos om modelmatig of anderszins een droge depositie te werken.
Wat de KDW betreft, wat moet je ermee of wat heb je eraan. Ga eens terug naar van Dobben uit 2006 waar hij zijn simulatielodel loslaat op plantenassociaties. Hij stelt zelf dat als je opschaalt naar habitattypen in veldcondities (die doorgaans uit een hele verzameling plantenassociaties bestaan) de onzekerheid van een gemiddelde waarde zo groot wordt dat het onbruikbaar is. Jammer genoeg vond hij het prima dat zijn rekenarij in de wet kwam te staan.
Ik heb nog ergens in een computer een meta-studie staan van stikstoftoediening aan graslanden. Tot 600 kg/ha aan toe, dank je de donder dat je dan effecten ziet. Maar aan de lage kant is er bij 10 tot 20 kg/ha niets of nauwelijks iets te zien.
Het grote probleem is ook hier dat betrouwbaar experimenteel werk ontbreekt en heel erg moeilijk is.
Nico Gerrits #35 ik denk dat je met heel veel goede wetenschap een model kan maken waarin 'stikstofdepositie' aardig verwerkt in is. Dat vraagt wel nog tientallen jaren onderzoek, kennis van ademhaling, alternatieve meetmethoden, meer praktijkdata. Of zo'n model zin heeft bij politiek, wetgeving en vergunningen? Nee, ik denk het niet. Maar die wetenschap zou wel stappen kunnen en moeten zetten.
Dan KDW. Ik ben daar niet voldoende in thuis zeg ik in valse bescheidenheid om daarvan te kunnen zeggen "het is niks, maar kan wat worden" of "het is niks, en het hele concept moet de plee in".
Ton, ik vrees dat mijn taak precies die is: het gesprek van alle kanten faciliteren.
Ik denk tevens dat FL de rol heeft van voeder van denktanks (een rol die we met enige regelmaat zelf nemen, zoals je zelf al eens hebt kunnen ervaren) en criticus van hun resultaten (en er dan ook er weer kritisch op zijn dankzij iedereen die hier bijdraagt).
Nog iets (want Frank #26 heeft me nog steeds beledigd en dat gevoel gaat niet weg): met enige regelmaat laat ik me zelf ook duidelijk zien (zoals hieronder) en accepteer de kritiek die daar nou juist bijhoort en die ik rustig ook weer teruggeef. En vice versa.
Jij bent uiterst waardevol voor je kennis op je vakgebied. Voor je sociale engagement zoek je iets dat FL niet is en ook niet moet willen zijn. In het Engels: it's the difference between being the glue and the grease.