Op 30 december van dit jaar treedt de Europese anti-ontbossingswet in werking. Hoewel de Nederlandse supermarkten pal achter de richtlijn staan, luiden ze de alarmbel. Ze vragen uitstel. De Europese Commissie is te laat met nadere informatie over wat er precies van bedrijven wordt verwacht. Met nog 3 maanden te gaan, kunnen ze simpelweg niet op tijd voldoen aan de nieuwe regels.
De Europese ontbossingswet, voluit European Union Deforestation free Regulation geheten, moet zekerstellen dat er geen ontbossing kleeft aan palmolie, soja, koffie, cacao, rubber, runderen en hout en (sommige) producten die daarvan gemaakt zijn. Grote bedrijven moeten vanaf eind dit jaar uitzoeken of er op de exacte herkomstlocaties van deze zeven 'commodities' voorheen geen bos stond. Tot en met dit jaar hoeft dat nog niet, een mogelijke reden dat de export van koffie vanuit Brazilië - een land dat in verband wordt gebracht met ontbossing - naar de EU dit jaar met 64,9% is gestegen.
Niemand, het Europees Parlement niet, de grote bedrijven niet, de supermarkten niet, is tegen de anti-ontbossingswet. Maar de uitvoering ervan blijkt "een bureaucratisch monster", zeggen de Duitse Europarlementariërs Peter Liese en Herbert Dorfmann, lid van de Europese christendemocraten, in het FD.
Uitvoering onduidelijk, douane niet klaar
Al in juni beloofde de Europese Commissie met aanwijzingen en FAQ's te komen, bijvoorbeeld met een lijst van risicogebieden, en met duidelijke definities. Maar tot nu toe ontbreekt het daaraan, en dat leidt tot een onoverzichtelijke situatie. Zo staat bij cacao expliciet vermeld "chocolade en andere bereidingen voor menselijke consumptie die cacao bevatten", terwijl bij palmolie veel producten die palmolie bevatten buiten de EUDR vallen. Ook is onduidelijk hoe bedrijven moeten controleren dat een product ontbossingsvrij is. "Betekent het dat je alle percelen moet kennen waar grondstoffen verbouwd worden? Volstaat het om een check te doen via de satelliet of moet je er iemand naartoe sturen? En moet je dan monsters nemen?" zegt Leontien Hasselman-Plugge, CEO van ImpactBuying, dat zich bezighoudt met de certificering van bedrijven.
Daar komt nog bij dat ook het Europese douanesysteem Traces nog niet is voorbereid op het verwerken van de grote aantallen 'due diligence statements' waarvan het registratienummer in Traces als bewijs moet dienen om te controleren of er ontbossing heeft plaatsgevonden. Volgens de laatste berichten gaat Traces op 16 december in bedrijf. "Met een wet die op 30 december in werking treedt, kunnen bedrijven onmogelijk zo snel schakelen", stelt Hasselman-Plugge in Foodbusiness.
Dat beseffen ook de Nederlandse supermarkten. Bij monde van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de koepel van Nederlandse supermarkten, pleiten zij daarom voor uitstel. Volgens hen is het door het uitblijven van duidelijke richtlijnen vanuit de Europese Commissie onhaalbaar om op tijd klaar te zijn.
Trage Commissie 'superirritant'
In Brussel is er begrip voor de zorgen van het bedrijfsleven. Europarlementariër Bas Eickhout van GroenLinks-PvdA noemt het "superirritant" dat de Commissie nog steeds geen details heeft verstrekt. "Een oplossing kan zijn dat de Commissie wat meer tijd geeft en aangeeft dat dit subiet weer van tafel gaat als anderen dat aangrijpen om de hele wet overhoop te halen." Zijn voorzichtigheid is gebaseerd op de vrees dat eventueel uitstel de deur openzet voor anderen om ook aan de afspraken te tornen. Milieudefensie vertaalt die zorg in wantrouwen: bedrijven zeggen immers al jaren dat hun producten ontbossingsvrij zijn, "en nu zou het ineens problemen opleveren om dat te bewijzen?’ aldus een woordvoerder.
Onverantwoord
Hasselman-Plugge vindt het "onverantwoord" de EUDR in te laten gaan terwijl de keten zo weinig tijd heeft gekregen zich voor te bereiden. Maar de eerste stappen zijn voor ieder bedrijf sowieso te zetten, want het is al lang duidelijk dat bedrijven een EUDR due diligence-handboek moeten kunnen laten zien. "Het geeft bedrijven die aan de wet willen voldoen, ondanks dat er nog veel onduidelijk is, al wel de kans om op 30 december een start te hebben gemaakt," zegt ze. En ondanks de hoge kosten - een impactanalyse van de EU schat de (terugkerende) kosten voor het opzetten en in de lucht houden van een due diligence-systeem tussen de €104 miljoen en €1,6 miljard (exclusief hout) - juicht ook Hasselman-Plugge het van harte toe dat Europa het voortouw neemt met de anti-ontbossingsregulering. "Een van de belangrijkste dingen die we kunnen doen voor volgende generaties is de bossen, de longen van de wereld, laten staan."
Niemand, het Europees Parlement niet, de grote bedrijven niet, de supermarkten niet, is tegen de anti-ontbossingswet. Maar de uitvoering ervan blijkt "een bureaucratisch monster", zeggen de Duitse Europarlementariërs Peter Liese en Herbert Dorfmann, lid van de Europese christendemocraten, in het FD.
Een van de belangrijkste dingen die we kunnen doen voor volgende generaties is de bossen, de longen van de wereld, laten staan
Uitvoering onduidelijk, douane niet klaar
Al in juni beloofde de Europese Commissie met aanwijzingen en FAQ's te komen, bijvoorbeeld met een lijst van risicogebieden, en met duidelijke definities. Maar tot nu toe ontbreekt het daaraan, en dat leidt tot een onoverzichtelijke situatie. Zo staat bij cacao expliciet vermeld "chocolade en andere bereidingen voor menselijke consumptie die cacao bevatten", terwijl bij palmolie veel producten die palmolie bevatten buiten de EUDR vallen. Ook is onduidelijk hoe bedrijven moeten controleren dat een product ontbossingsvrij is. "Betekent het dat je alle percelen moet kennen waar grondstoffen verbouwd worden? Volstaat het om een check te doen via de satelliet of moet je er iemand naartoe sturen? En moet je dan monsters nemen?" zegt Leontien Hasselman-Plugge, CEO van ImpactBuying, dat zich bezighoudt met de certificering van bedrijven.
Daar komt nog bij dat ook het Europese douanesysteem Traces nog niet is voorbereid op het verwerken van de grote aantallen 'due diligence statements' waarvan het registratienummer in Traces als bewijs moet dienen om te controleren of er ontbossing heeft plaatsgevonden. Volgens de laatste berichten gaat Traces op 16 december in bedrijf. "Met een wet die op 30 december in werking treedt, kunnen bedrijven onmogelijk zo snel schakelen", stelt Hasselman-Plugge in Foodbusiness.
Dat beseffen ook de Nederlandse supermarkten. Bij monde van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL), de koepel van Nederlandse supermarkten, pleiten zij daarom voor uitstel. Volgens hen is het door het uitblijven van duidelijke richtlijnen vanuit de Europese Commissie onhaalbaar om op tijd klaar te zijn.
Trage Commissie 'superirritant'
In Brussel is er begrip voor de zorgen van het bedrijfsleven. Europarlementariër Bas Eickhout van GroenLinks-PvdA noemt het "superirritant" dat de Commissie nog steeds geen details heeft verstrekt. "Een oplossing kan zijn dat de Commissie wat meer tijd geeft en aangeeft dat dit subiet weer van tafel gaat als anderen dat aangrijpen om de hele wet overhoop te halen." Zijn voorzichtigheid is gebaseerd op de vrees dat eventueel uitstel de deur openzet voor anderen om ook aan de afspraken te tornen. Milieudefensie vertaalt die zorg in wantrouwen: bedrijven zeggen immers al jaren dat hun producten ontbossingsvrij zijn, "en nu zou het ineens problemen opleveren om dat te bewijzen?’ aldus een woordvoerder.
Onverantwoord
Hasselman-Plugge vindt het "onverantwoord" de EUDR in te laten gaan terwijl de keten zo weinig tijd heeft gekregen zich voor te bereiden. Maar de eerste stappen zijn voor ieder bedrijf sowieso te zetten, want het is al lang duidelijk dat bedrijven een EUDR due diligence-handboek moeten kunnen laten zien. "Het geeft bedrijven die aan de wet willen voldoen, ondanks dat er nog veel onduidelijk is, al wel de kans om op 30 december een start te hebben gemaakt," zegt ze. En ondanks de hoge kosten - een impactanalyse van de EU schat de (terugkerende) kosten voor het opzetten en in de lucht houden van een due diligence-systeem tussen de €104 miljoen en €1,6 miljard (exclusief hout) - juicht ook Hasselman-Plugge het van harte toe dat Europa het voortouw neemt met de anti-ontbossingsregulering. "Een van de belangrijkste dingen die we kunnen doen voor volgende generaties is de bossen, de longen van de wereld, laten staan."
