De voedselverspilling in supermarkten is in 2023 verder gedaald naar 0,89% van het inkoopvolume. Dat is een daling van 35% ten opzichte van de eerste meting in 2018. Minister Femke Marije Wiersma van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur (LVVN) kreeg deze resultaten uit het jaarlijks onderzoek van de stichting Samen Tegen Voedselverspilling en het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) vandaag aangeboden in het kader van de Verspillingsvrije Week.
“Ik ben blij om te zien dat er steeds minder voedsel wordt verspild in de retail. Onze boeren, vissers en tuinders werken elke dag ontzettend hard om eten van de hoogste kwaliteit op onze borden te krijgen. Elke kilo die we hiervan onnodig weggooien, is er één te veel," zei minister Femke Wiersma bij de overhandiging van het rapport. De belangrijkste bevinding uit het rapport is dat de voedselverspilling in supermarkten in 2023 daalde naar 0,89% van het inkoopvolume, een afname van 35% sinds 2018. Wiersma: "Verspilling van voedsel is een keerzijde van onze welvaart. Er zijn nog veel mensen op deze wereld die zich dat niet kunnen permitteren. Voedselverspilling tegengaan verdient daarom onze grote aandacht.”

Voor het onderzoek, uitgevoerd door Wageningen University & Research, vroegen de stichting Samen Tegen Voedselverspilling en het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL) de acht Nederlandse (online) supermarktketens (Albert Heijn, Aldi, DekaMarkt, Dirk, Jumbo, Lidl, Picnic en PLUS) op basis van zelfrapportage naar hun verspillingscijfers. Ook voedselpakkettenleverancier HelloFresh leverde data aan.

Definitie
De gebruikte definitie van voedselverspilling is als volgt: "Als voedsel bedoeld voor menselijke consumptie hiervoor niet wordt gebruikt en de verloren gegane producten niet ingezet worden als veevoer, is er sprake van voedselverspilling." Het gaat dus om voedsel dat niet naar mens óf dier gaat. In vorige edities werd het voedselverlies dat werd aangewend voor veevoer nog niet meegerekend; volgens die oude definitie zou het totale verspillingspercentage van de supermarkten nu op 1,21% van het inkoopvolume uitkomen, tegen 1,38% in 2022.

Forse dalingen
Per productgroep zijn er forse dalingen te constateren:

  • brood, afbakbrood en banket: 6,5% (tegenover 7,7% in 2018)
  • vers vlees en verse vis: 1,4% (tegenover 2,9% in 2018)
  • aardappelen, groenten en fruit: 2,1% (tegenover 2,7% in 2018)
  • zuivel, eieren, gekoelde kant-en-klaar producten: 1,0% (tegenover 1,4% in 2018)
  • overige verse en houdbare producten: 0,3% (tegenover 0,4% in 2018)

Concreet betekent dit dat in 2023 in de deelnemende Nederlandse supermarkten 110 kiloton voedsel (overeenkomend met 1,21% van de inkoop) verloren ging. Verreweg het meeste ging verloren door het bereiken van de houdbaarheidsdatum en kwaliteitsverlies van (dag)verse producten. Aardappelen, groenten & fruit en brood & banket waren samen goed voor 56% van het totale volume aan voedselverliezen. Niet verkochte producten uit de categorie brood & banket worden voor een groot deel afgezet als veevoer. In 2023 ging het om 29,7 kiloton brood, afbakbrood en banket (75% van het volume aan gederfde broodproducten) die op die manier zijn verwaard tot veevoer, ofwel 0,33% van de totale inkoop. Haal je deze stroom uit de verliezen, dan is in 2023 door de deelnemende Nederlandse supermarkten in totaal 80,4 kiloton aan voedsel verspild, ofwel de eerder genoemde 0,89% van het inkoopvolume.

Vergisting
Wat gebeurt er met die verspilde levensmiddelen? Het merendeel van de niet-verkochte producten wordt vergist tot biogas en digestaat (meststof). Producten die in glas of blik verpakt zijn, kunnen niet worden vergist en worden verbrand. Hoewel dat energie oplevert, is er toch sprake van flink energieverlies, omdat bij vergisting nog slechts zo’n 10% van de energie wordt 'gewonnen' van wat erin is gestoken om het voedsel te produceren.

“Supermarkten zetten volop in op innovaties om voedselverspilling te reduceren," zegt Marc Jansen, algemeen directeur van het Centraal Bureau Levensmiddelenhandel (CBL). "Zo wordt er bijvoorbeeld gewerkt met Artificial Intelligence (AI) om vraag en aanbod nog beter op elkaar af te stemmen. Maar er worden ook nieuwe producten voor de huismerken van supermarkten ontwikkeld op basis van reststromen, zoals pastasaus van overgebleven tomaten of koekjes en cake van overgebleven bananen.”

Ook helpen de supers consumenten met tips en voorlichting: deze week introduceerde Albert Heijn, als eerste deelnemer van de Coalitie Houdbaarheid, het nieuwe 'Kijk, Ruik, Proef'-logo. Ook Jumbo, Lidl, Dirk en DekaMarkt zullen op minstens 50% van hun huismerkproducten de THT en TGT-datums verduidelijken met dit icoon.

Toine Timmermans, directeur van de stichting Samen Tegen Voedselverspilling, wijst erop hoe belangrijk het is dat meer sectoren gezamenlijk voedselverspilling meten om inzicht te krijgen in waar de meeste verspilling plaatsvindt. "We zien bij de retail echt een versnelling in de daling van voedselverspilling. Hopelijk kunnen [de supermarkten] hiermee een voorbeeld zijn voor andere sectoren, zoals de bakkerijsector, de vleessector, catering, vissector en de groente- en fruitsector."