De cacaomarkt staat onder druk door forse prijsschommelingen. Dit heeft niet alleen gevolgen voor de productie en distributie van chocolade, maar ook voor de smaak en kwaliteit van de producten die consumenten gewend zijn.
De prijzen van cacao gaan nogal heftig op en neer. De prijs dook recent van bijna $11.500 naar $8.400, maar bereikte opnieuw een dikke $10.000 per ton cacaobonen. De marktschommelingen maken de prijzen van chocolade duurder. Zo is een reep van Côte d'Or in een half jaar tijd meer dan 50 eurocent duurder geworden.

Uitbraak van cacaovirussen die schade aanrichten aan cacaoplantages bedreigen de oogsten. In combinatie met het veranderende klimaat blijft de productie achter. Zo kampten de belangrijkste cacaoproducerende landen in West-Afrika zoals Ghana en Ivoorkust met extreme droogte. Wereldwijd zijn de cacaovoorraden hard gekrompen.

De Internationale Cacao Organisatie (ICCO) schat dat de vraag dit jaar het aanbod met 4,4 miljoen ton cacaobonen overtreft. Hoewel dat een fractie is van de mondiale jaarproductie van 4.953 miljoen ton (in 2023), is het voldoende om de markt te destabiliseren. Het dalende aanbod in combinatie met een toenemende vraag confronteert de cacaosector met jojoënde prijzen omdat chocolademakers niet weten vanaf welke prijs consumenten hun reep of bonbons laten staan. Daarom zetten ze het nu eens op een kopen (om niet zonder voorraad te raken) en trappen ze dan weer op rem (als ze die voorraad te ruim vinden). Olijfoliemakers hebben het prijspunt waarop consumenten in koopstaking gaan inmiddels wel gevonden, schreven we op 1 juli.

Om de productie van cacao te stabiliseren probeert bijvoorbeeld Ecuador de cacaoteelt toekomstbestendig te maken door te investeren in duurzame praktijken en technieken. Denk aan verbeterde rassen en slimme irrigatiesystemen. Boeren krijgen hulp in de vorm van een heuse chocoladebonus en een eerlijke prijs.

Zorgen cacaosector
De hoge cacaoprijzen plaatsen chocoladeproducenten voor een dilemma. Ze moeten balanceren tussen hogere grondstofkosten en de druk om betaalbare chocoladeproducten te blijven leveren. Ze staan voor de keuze tussen drie alternatieven: verhogen van de prijzen voor de consumenten, verlagen van de winstmarges of zoeken naar alternatieve ingrediënten.

Sommige producenten kiezen ervoor om de portiegrootte te verkleinen in plaats van de prijs te verhogen, zodat consumenten dezelfde prijs betalen voor een kleinere reep, ook bekend als krimpflatie. Voormalig cacaohandelaar Martijn Bron schreef op LinkedIn over de kostenbesparing van chocoladeproducenten. Onder het mom van productoptimalisatie stoppen ze allerhande smaakjes of een romige vulling in hun chocolade.

Chocolademakers zoeken naar manieren om de dure cacaobonen te omzeilen of de hele boon te gebruiken in plaats van alleen de vrucht. Er zijn experimenten met tuinbonen en andere plantaardige ingrediënten om er tegen lagere kosten chocola van te maken.

Kweekchocolade nog te duur en niet toegelaten
In de zoektocht naar duurzame alternatieven voor traditionele chocola experimenteert het Zwitserse Food Brewer met ‘kweekchocolade’. Het productieproces maakt gebruik van cacaocellen afkomstig van cacaobomen uit Ecuador die in een bioreactor uitgroeien tot een cacaomassa. Samen met een mix van vet en suiker komt daar chocolade uit. Daarvoor is minder water en land nodig in vergelijking met traditionele cacaoproductie.

Dure en complexe technologie maakt opschaling nu nog onmogelijk. Ook zit er nog een uitdaging in het optimaliseren van de smaak en textuur, zodat de kweekcacao kan concurreren met traditionele chocolade. Voordat kweekchocolade op de Europese markt kan komen, moet het bovendien als novel food door de Europese Autoriteit voor Voedselveiligheid (EFSA) eerst goedgekeurd worden.