5 min
Voorafgaand aan de verkiezingen voor het Europese Parlement schreef ik dat een verrechtsend parlement de Nederlandse boer vermoedelijk niet helpt. Hij is een exporteur en daar houden nationalisten in andere landen niet van. Het midden versterkte zich. Verandert dat veel aan de ingewikkelde positie van Nederlandse boeren, met hun dure grond en forse milieu-uitdagingen, in de EU?
Dat een verrechtsende EU ongunstig voor Nederlandse boeren is, zei ook Green Deal-architect Diederik Samsom (PvdA) bij zijn duiding van de verkiezingsuitslagen (na 1:06) met zoveel woorden. Hoe staat de zaak er echt voor, nu we de uitslagen kennen?
De EU is een zaak van het Parlement en de landen. In de landen zijn de zittende regeringen de baas, in het Parlement de gekozen vertegenwoordigers van 9 juni. Zij bepalen met de landen wie de Eurocommissarissen worden. Gezamenlijk besluiten ze hoe een keuze uitvalt, heikel onderwerp voor heikel onderwerp.
Duidelijk is dat de EU in Duitsland en Frankrijk nogal rechts is uitgevallen. In Frankrijk won de partij van Marine Le Pen. De winst was zo groot, dat president Macron direct besloot alles-of-niets te spelen om Frankrijk in de gelegenheid te stellen om de gok alvast te wagen. Kennelijk is de president er klaar mee en stelt hij het land voor de keuze: of hard right of gezond verstand met het oog op de toekomst. In Duitsland wonnen de Christendemocraten, de tweede plek was zo groot voor de hard right AfD dat de zittende regering van rood, groen en liberaal geel diep bakzeil haalde. In Italië won de rechtse Meloni. In Spanje kreeg rechts geen poot aan de grond. Polen en Slowakije kozen voor Europa, terwijl die landen nadrukkelijk rechtse sentimenten kennen die regeringsmacht hadden (Polen) of hebben (Slowakije).
Wat de verkiezingsuitslag betekent voor de beleidskoers van de EU, zal nog moeten blijken in de Bismarckiaanse worstmakerij die de EU is. Landen sluiten deals in de Raad en in comités, de een wil iets van de ander en geeft daarom op het ene dossier iets weg om op een ander iets binnen te halen. Daartussendoor werkt het Europese Parlement en bestuurt de Commissie. Een uiterst complex geheel dat traag tot besluiten komt die vervolgens moeilijk te veranderen zijn vanwege de gelaagdheid waarmee de landen en politiek hun wensen inbrengen en realiseren.
Het midden won, maar de huidige EC-voorzitter Ursula Von der Leyen van dé middenpartij EVP verklaarde zowel links als rechts extremisme te zullen uitsluiten. Voorzitter Manfred Weber van de EVP nodigde socialisten en groen uit mee te doen. Hard right werkte niet makkelijk samen, maar ziet met zijn winst in Duitsland, Italië en Frankrijk zijn kracht groeien. Hoe dat uitpakt en zich ontwikkelt tot politieke macht, is een kwestie van afwachten bij welke fracties de partijen zich aansluiten en hoe die zich zullen organiseren. Duidelijk is dat het midden van de EVP - de familie van CDA's in de EU - niet kleiner is geworden en zelfs is gegroeid. Het verlies is geleden door de liberalen van Renew en de Groenen.
Serieus en solide beleid in plaats van grote plannen
In de nog zittende Commissie hadden de Groenen samen met Renew de invloed die leidde tot de Green Deal. De macht lag bij de EVP en blijft daar ook nu liggen. Maar het midden heeft opnieuw de flanken nodig. Het zal wat rechtser en wat minder groen worden. De EU zal gaan letten op veiligheid, economie en migratie en minder maatregelen opleggen die burgers zwaar vallen, zoals de warmtepomp in Duitsland die zorgde voor grote onrust onder burgers.
Het Europese project van alle Menschen die grüne Brüder werden (naar Friedrich Schiller/Ludwig van Beethoven) dans le meilleur des mondes possibles (Voltaire) op basis van wat een moonshot bleek, staat in de koelkast. De te mooie plannen van de oude Commissie maken van de komende EU vermoedelijk nog meer een vanuit het politieke midden geleide alliantie van staten met veel invloed in plaats van een Brusselse tank die de lakens uitdeelt. In de onderhandelingsprocessen staat overleven als groepje geopolitiek achtergeraakten tussen Rusland, de VS en Azië centraal. De EU zal economische groei en veiligheid (defensie) weer voorop stellen in de nationale belangen van de lidstaten. Die correctie op het beleid is voorspelbaar. De vraag is of het beleid solider, serieuzer en realistischer wordt dan het was onder groene invloed.
Gesteld dat het beleid realistischer en solider wordt, dan is de volgende vraag hoe dat uitpakt voor Nederlandse boeren. Hun belang is export met in Nederland hoge milieueisen vanwege ons volle land. Die eisen zijn gebaseerd op Europese richtlijnen die al van ver voor de nog zittende Commissie dateren. Nederland heeft er daarom belang bij dat andere landen tegen onze eisen gaan produceren. Daar komt nog eens bij dat grond in Nederland aanmerkelijk duurder is dan in de landen waar wij naar exporteren. Onze exportbestemmingen binnen de EU hebben er geen belang bij om onze eisen te volgen en dat geldt vooral voor de grote landen Duitsland, Frankrijk en Italië én voor de landen aan oostgrens van de Unie.
De worstmakerij zal beslissen wat Nederland krijgt van het spreekwoordelijke pijpkaneel waaraan iedereen zuigt om zijn deel te krijgen. Nederland wil minder afdragen, meer voordeel voor Nederlandse boeren dan andere, zich onttrekken aan migratiedeals en krijgt een premier die gezien wordt als de zetbaas van hard right, ook al is hij dat namens een natie die uiteindelijk links liet winnen voor het Europese Parlement waar GL/PvdA het goed deed, D66 en Volt het uitstekend deden en het CDA-midden zich herstelde. En dat allemaal in een Europa waarin de grote westelijke staten op Spanje na heel nadrukkelijk verrechtsten.
De positie van Nederland is even heel onduidelijk en onze boeren hebben de €25 miljard die ze hadden kunnen gebruiken om hun positie bij de tijd te trekken in rook zien opgaan. Veel is dan ook afhankelijk van de toon en houding waarmee ons land zich weer een positie geeft in de worstmakerij van de EU-politiek. Het andere komt aan op de serieuze en solide stuurmanskunst die de Europese CDA-familie nu zal moeten laten zien. Als ik de Nederlandse CDA-leider Henri Bontenbal - die zich een opmerkelijk ouderwets degelijke CDA-bestuurder toont - was, zou ik regelmatig een reisje naar mijn collega's in Brussel boeken.
Dit artikel afdrukken
De EU is een zaak van het Parlement en de landen. In de landen zijn de zittende regeringen de baas, in het Parlement de gekozen vertegenwoordigers van 9 juni. Zij bepalen met de landen wie de Eurocommissarissen worden. Gezamenlijk besluiten ze hoe een keuze uitvalt, heikel onderwerp voor heikel onderwerp.
Duidelijk is dat de EU in Duitsland en Frankrijk nogal rechts is uitgevallen. In Frankrijk won de partij van Marine Le Pen. De winst was zo groot, dat president Macron direct besloot alles-of-niets te spelen om Frankrijk in de gelegenheid te stellen om de gok alvast te wagen. Kennelijk is de president er klaar mee en stelt hij het land voor de keuze: of hard right of gezond verstand met het oog op de toekomst. In Duitsland wonnen de Christendemocraten, de tweede plek was zo groot voor de hard right AfD dat de zittende regering van rood, groen en liberaal geel diep bakzeil haalde. In Italië won de rechtse Meloni. In Spanje kreeg rechts geen poot aan de grond. Polen en Slowakije kozen voor Europa, terwijl die landen nadrukkelijk rechtse sentimenten kennen die regeringsmacht hadden (Polen) of hebben (Slowakije).
Voorzitter Manfred Weber van de EVP nodigde socialisten en groen uit mee te doen. Hard right werkte tot op heden niet gemakkelijk samen, maar ziet met zijn winst in Duitsland, Italië en Frankrijk zijn kracht groeien. Hoe dat uitpakt en zich ontwikkelt tot politieke macht, is een kwestie van afwachten bij welke fracties de partijen zich aansluiten en hoe die zich zullen organiserenDe worstmakerij EU
Wat de verkiezingsuitslag betekent voor de beleidskoers van de EU, zal nog moeten blijken in de Bismarckiaanse worstmakerij die de EU is. Landen sluiten deals in de Raad en in comités, de een wil iets van de ander en geeft daarom op het ene dossier iets weg om op een ander iets binnen te halen. Daartussendoor werkt het Europese Parlement en bestuurt de Commissie. Een uiterst complex geheel dat traag tot besluiten komt die vervolgens moeilijk te veranderen zijn vanwege de gelaagdheid waarmee de landen en politiek hun wensen inbrengen en realiseren.
Het midden won, maar de huidige EC-voorzitter Ursula Von der Leyen van dé middenpartij EVP verklaarde zowel links als rechts extremisme te zullen uitsluiten. Voorzitter Manfred Weber van de EVP nodigde socialisten en groen uit mee te doen. Hard right werkte niet makkelijk samen, maar ziet met zijn winst in Duitsland, Italië en Frankrijk zijn kracht groeien. Hoe dat uitpakt en zich ontwikkelt tot politieke macht, is een kwestie van afwachten bij welke fracties de partijen zich aansluiten en hoe die zich zullen organiseren. Duidelijk is dat het midden van de EVP - de familie van CDA's in de EU - niet kleiner is geworden en zelfs is gegroeid. Het verlies is geleden door de liberalen van Renew en de Groenen.
Serieus en solide beleid in plaats van grote plannen
In de nog zittende Commissie hadden de Groenen samen met Renew de invloed die leidde tot de Green Deal. De macht lag bij de EVP en blijft daar ook nu liggen. Maar het midden heeft opnieuw de flanken nodig. Het zal wat rechtser en wat minder groen worden. De EU zal gaan letten op veiligheid, economie en migratie en minder maatregelen opleggen die burgers zwaar vallen, zoals de warmtepomp in Duitsland die zorgde voor grote onrust onder burgers.
De te mooie plannen van de oude Commissie maken van de komende EU vermoedelijk nog meer een vanuit het politieke midden geleide alliantie van staten met veel invloed in plaats van een Brusselse tank die de lakens uitdeeltDe grote vraag is of het midden aan serieus en solide beleid gaat doen. De vorige commissie maakte grote plannen, maar onderbouwde ze niet met een solide management en financiële paragraaf. De kritiek die economen leverden op de Green Deal werd afgeserveerd. Boeren kwamen in opstand en dwongen daarmee de Commissie en Raad om vele maatregelen op hun gebied terug te draaien. Op het gebied van klimaat zullen vermoedelijk voor de industrie eisen en maatregelen teruggedraaid gaan worden. Zoals de topman van kunstmestfabrikant YARA eind vorig jaar aangaf, dreigt de EU zich te isoleren van de rest van de wereldeconomie door een te straf klimaatbeleid. Bedrijven - en dus welvaart en werkgelegenheid - dreigen weg te trekken naar de VS die hen met ruime subsidies binnenhaalt.
Het Europese project van alle Menschen die grüne Brüder werden (naar Friedrich Schiller/Ludwig van Beethoven) dans le meilleur des mondes possibles (Voltaire) op basis van wat een moonshot bleek, staat in de koelkast. De te mooie plannen van de oude Commissie maken van de komende EU vermoedelijk nog meer een vanuit het politieke midden geleide alliantie van staten met veel invloed in plaats van een Brusselse tank die de lakens uitdeelt. In de onderhandelingsprocessen staat overleven als groepje geopolitiek achtergeraakten tussen Rusland, de VS en Azië centraal. De EU zal economische groei en veiligheid (defensie) weer voorop stellen in de nationale belangen van de lidstaten. Die correctie op het beleid is voorspelbaar. De vraag is of het beleid solider, serieuzer en realistischer wordt dan het was onder groene invloed.
Als ik Bontenbal - die zich een opmerkelijk ouderwets degelijke CDA-bestuurder toont - was, zou ik regelmatig een reisje naar Brussel boekenGevolgen voor Nederlandse boeren onzeker
Gesteld dat het beleid realistischer en solider wordt, dan is de volgende vraag hoe dat uitpakt voor Nederlandse boeren. Hun belang is export met in Nederland hoge milieueisen vanwege ons volle land. Die eisen zijn gebaseerd op Europese richtlijnen die al van ver voor de nog zittende Commissie dateren. Nederland heeft er daarom belang bij dat andere landen tegen onze eisen gaan produceren. Daar komt nog eens bij dat grond in Nederland aanmerkelijk duurder is dan in de landen waar wij naar exporteren. Onze exportbestemmingen binnen de EU hebben er geen belang bij om onze eisen te volgen en dat geldt vooral voor de grote landen Duitsland, Frankrijk en Italië én voor de landen aan oostgrens van de Unie.
De worstmakerij zal beslissen wat Nederland krijgt van het spreekwoordelijke pijpkaneel waaraan iedereen zuigt om zijn deel te krijgen. Nederland wil minder afdragen, meer voordeel voor Nederlandse boeren dan andere, zich onttrekken aan migratiedeals en krijgt een premier die gezien wordt als de zetbaas van hard right, ook al is hij dat namens een natie die uiteindelijk links liet winnen voor het Europese Parlement waar GL/PvdA het goed deed, D66 en Volt het uitstekend deden en het CDA-midden zich herstelde. En dat allemaal in een Europa waarin de grote westelijke staten op Spanje na heel nadrukkelijk verrechtsten.
De positie van Nederland is even heel onduidelijk en onze boeren hebben de €25 miljard die ze hadden kunnen gebruiken om hun positie bij de tijd te trekken in rook zien opgaan. Veel is dan ook afhankelijk van de toon en houding waarmee ons land zich weer een positie geeft in de worstmakerij van de EU-politiek. Het andere komt aan op de serieuze en solide stuurmanskunst die de Europese CDA-familie nu zal moeten laten zien. Als ik de Nederlandse CDA-leider Henri Bontenbal - die zich een opmerkelijk ouderwets degelijke CDA-bestuurder toont - was, zou ik regelmatig een reisje naar mijn collega's in Brussel boeken.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 3 augustus krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 3 augustus krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
De Groenen in het EP laten bij monde van Bas Eickhout weten dat Von der Leyen hun steun nodig heeft om herkozen te worden als voorzitter van de EC. Of het blufpoker is, kan ik zo snel niet overzien, maar als het klopt, dan zit ze behoorlijk klem.
En nog even voor de gein. M. Ciotti, voorzitter van de 'gewoon' rechtse Républicains had zich snel bereid verklaard om met Bardella/Le Pen samen te werken. Zijn partij was tegen en zette hem af. Daarna zette hij de leden af die hadden gezegd en sloot zich vervolgens op in het partijkantoor. De partij kwam daarbuiten bijeen en zette hem alsnog af. Een farce à la française, schrijft Le Courier International die de verzamelde commentaren van de internationale pers daarover bij elkaar heeft gezet.
De inzet moet zijn dat de logica overheerst, ten bate van alle EU landen. NL moet hier niet te zuinig zijn.
Er wordt breed gespeculeerd over de beweegredenen van Macron om verkiezingen uit te schrijven. De Financial Times voert het terug tot een strategische uitspraak van Macron: je moet risico's durven nemen.
Ik hoorde Saskia Dekkers van de NOS zeggen dat hij het contact met de kiezer kwijt is. Uit Frankrijk hoor ik zelf al jaren dat hij niet door de bestuurlijke lagen weet te komen; en nu zit hij ook nog eens met een Le Pen/Bardella macht van jewelste.
Macron is een on-Franse liberaal met Gaullistische trekken. Waarom zou hij niet gewoon tegen het volk zeggen: als je het wilt, kun je het krijgen, maar zo ga ik niet door.
Duitsland emmert door. Macron trekt een streep. We leven in heel bijzondere tijden.
In Brussel wordt op dit moment worst gemaakt: welke lendenfracties sluiten aan bij welke EP-fracties? Ik houd het niet voor onmogelijk dat Meloni toch zal proberen Bardella aan zich te trekken.
En verder is de grote vraag: is de EVP in staat om zelf een visie te hebben die weer aantrekkingskracht naar het midden weet te creëren?
En onderwijl maakt Frankrijk zich klaar voor de stembus en heeft de gewoon rechtse partij Les républicains verklaart te willen samenwerken met Bardella (die premier wil worden) en Le Pen (die bij de presidentsverkiezingen later president wil worden; Macron heeft aangekondigd niet af te treden - hij offert slechts zijn regering).