Lees ook
Zestig jaar geleden was het klimaat op Sicilië ideaal voor olijventeelt, herinnert zich Giuseppe Divita in de Financial Times. Dat is inmiddels niet meer het geval. De stijgende temperaturen en afnemende regenval maken het steeds moeilijker om olijven te telen en er olie van te maken. Door het hele Middellandse Zee gebied heen hebben verminderde opbrengsten en hogere productiekosten voor olijfproducenten geleid tot recordprijzen. Divita voorspelt dat de prijzen verder omhoog gaan naarmate de effecten van klimaatverandering toenemen.

De effecten van klimaatverandering op landbouwproductie en voedselprijzen zijn voor economen geen twijfelachtige fenomenen meer. Klimaatgerelateerde verstoringen, zoals hittegolven, droogtes en overstromingen, verminderen oogsten en drijven de prijzen nadrukkelijk op. Die trend is wereldwijd zichtbaar en geldt voor sinaasappels in Brazilië tot koffie in Vietnam. Adam Davis, medeoprichter van Farrer Capital, bevestigt dat klimaatverandering de prijzen van veel voedselgrondstoffen heeft verhoogd. Tarwe, palmolie, suiker en varkensvlees zijn dit jaar weer duurder geworden.

Volgens een recent gepubliceerd onderzoek van de Europese Centrale Bank (ECB) en het Potsdam Institute for Climate Impact Research kunnen jaarlijkse voedselinflatiecijfers wereldwijd met maximaal 3,2 procentpunten per jaar stijgen als gevolg van hogere temperaturen. Dit zal resulteren in een stijging van de jaarlijkse algemene inflatie met maximaal 1,18 procentpunten tegen 2035. Vooral het besteedbaar inkomen van de bevolking van landen in het mondiale zuiden zal zwaar getroffen worden.

Klimaatverstoring in de rentevoet
Traditioneel sluiten centrale banken voedsel- en energieprijzen uit van de kerninflatie vanwege hun volatiliteit. Nu klimaatverandering structureel inflatiedruk veroorzaakt, is de vraag onder beleidsmakers of ze het zich kunnen permitteren daar geen rekening mee te houden. Stijgende voedselprijzen hebben een grote impact op het gros van de mensen in loondienst en bepalen hun gedrag. Ze gaan onder meer aanhoudend om hogere salarissen vragen en kunnen daarmee een loon-prijsspiraal ontketenen. Voor iedereen betekent het dat als voedselinflatie een rol gaat spelen in het monetaire beleid dat ook je hypotheek en autolening duurder worden, maar je inkomen vermoedelijk pas op de plaats maakt.

Consumenten zijn erg gevoelig voor voedselprijzen, en aanhoudend stijgende prijzen kunnen hen ertoe aanzetten hogere lonen te eisen, wat de inflatie verder aanjaagt
David Barmes is beleidsmedewerker aan het Grantham Research Institute on Climate Change and the Environment van de London School of Economics. Volgens hem is het buiten de rentevoet houden van voedselprijspieken "niet langer nuttig als de prijsschokken herhaaldelijk en frequent zijn en de algemene inflatie op een meer aanhoudende manier beïnvloeden."

Frederic Neumann, hoofd Aziatische economie bij HSBC, voorziet dat veelvuldiger optredende kinken in de voedselvoorziening centrale banken zullen dwingen maatregelen te nemen. Neumann ziet nieuwe tijden met meer onvoorspelbare rentetarieven en mogelijk hogere rentetarieven in de loop van de tijd.

Centrale banken maken zich zorgen over hoe de aanhoudende stijging van voedselprijzen door klimaatverandering de inflatieverwachtingen van consumenten beïnvloedt. Consumenten zijn erg gevoelig voor voedselprijzen, en aanhoudend stijgende prijzen kunnen hen ertoe aanzetten hogere lonen te eisen, wat de inflatie verder aanjaagt.

De Fransman Marc Pourroy is universitair hoofddocent economie aan de Universiteit van Poitiers. Ook hij zegt dat voedselprijsinflatie in het verleden werd gezien als tijdelijk van aard en dat klimaatverandering dat beeld ter discussie stelt

Volgens oud-gouverneur Raghuram Rajan van de Centrale Bank van India moesten ontwikkelingslanden altijd al meer rekening moesten houden met voedselprijzen vanwege het grote aandeel in het huishoudbudget van hun bevolking. Naarmate klimaatverandering voortduurt, zal dit aandeel waarschijnlijk verder toenemen. En dus ook de noodzaak voor centrale banken om daar met rentebeleid op te reageren.

Dat zijn al heel wat geïnformeerde stemmen uit de financiële wereld die pleiten voor herziening van de inhoud van het begrip kerninflatie.

Nieuwe instrumenten
Andere economische experts overwegen nieuwe inflatiebeheersingsinstrumenten, zoals prijsbeheersing en gerichte subsidies die door fiscale en industriële autoriteiten moeten worden geïmplementeerd in plaats van door centrale banken. Strenger concurrentiebeleid en antitrustmaatregelen kunnen ook nodig zijn om te voorkomen dat bedrijven met grote marktmacht profiteren van inflatieperiodes. Het zijn precies de maatregelen waar de grote mondiale grondstoffenhandelaren voor de levensmiddelenindustrie van gruwen en tegen protesteren omdat ze in hun ogen de prijzen juist verder opdrijven.

Hoe wordt kerninflatie berekend?

Kerninflatie wordt berekend door de inflatie van een mandje goederen en diensten te meten, met uitsluiting van de meest volatiele componenten, zoals voedsel en energie. Dit helpt om een beter inzicht te krijgen in de onderliggende inflatietrends zonder de verstoringen van tijdelijke prijsfluctuaties. Aan de berekening gaan tot op heden de volgende stappen vooraf:

  • Verzamelen van prijsgegevens:
    Prijsgegevens voor een breed scala aan goederen en diensten worden verzameld. Dit omvat dagelijkse consumptieartikelen, duurzame goederen, diensten, huisvesting, gezondheidszorg, en meer.

  • Samenstellen van een Consumptieprijsindex (CPI):
    De verzamelde prijsgegevens worden gebruikt om een bredere consumentenprijsindex (CPI) te berekenen. Deze index weerspiegelt de gemiddelde prijsverandering die consumenten betalen voor een mandje van goederen en diensten.

  • Uitsluiten van voedsel en energie:
    Voor de berekening van de kerninflatie worden de prijsveranderingen van voedsel en energie uit de CPI verwijderd. Dit komt omdat voedsel- en energieprijzen vaak sterk schommelen als gevolg van factoren zoals seizoensgebondenheid, weersomstandigheden, geopolitieke gebeurtenissen, en andere externe invloeden.

  • Berekenen van de Gewogen Index:
    De overgebleven prijzen van goederen en diensten worden gewogen op basis van hun aandeel in de uitgaven van huishoudens. Deze gewichten zijn afgeleid van consumentenuitgavenpatronen en worden regelmatig bijgewerkt om representatief te blijven.

  • Indexberekening:
    De gewogen prijsveranderingen worden samengevoegd om een kern-CPI te berekenen. Dit is een index die de prijsveranderingen meet van het mandje goederen en diensten, exclusief voedsel en energie.

  • Berekenen van de jaarlijkse en maandelijkse kerninflatie:
    De kern-CPI wordt vervolgens gebruikt om de jaarlijkse en maandelijkse kerninflatiepercentages te berekenen. Dit wordt gedaan door de huidige waarde van de kern-CPI te vergelijken met de waarde van dezelfde index een maand of een jaar eerder.

Door volatiele componenten uit te sluiten, proberen economen een stabieler beeld van inflatietrends te schetsen. Het berekenen van kerninflatie helpt centrale banken bij het formuleren van monetaire beleidsbeslissingen zonder te worden beïnvloed door tijdelijke schokken.

De berekening van de kerninflatie door centrale banken heeft een aanzienlijke impact op hun rentebeleid. Zoals hierboven geschetst, wordt de relevantie van kerninflatie als beleidsmaatstaf heroverwogen. Aanhoudende verstoringen van de voedsel- en energieprijzen kunnen de centrale banken dwingen om hun benadering van inflatieberekeningen en rentebeleid te herzien om beter rekening te houden met de veranderingen die de economie onder druk van klimaatverandering zal laten zien.
Dit artikel afdrukken