Wat is duurzaam watergebruik? Waterschappen zijn niet de wasmachine van de samenleving

Nederland is een waterland en we zijn trots op ons waterbeheer dat ons wereldberoemd heeft gemaakt. Maar we hebben een eer hoog te houden, want er zijn nieuwe uitdagingen. Extreme droogte en heftige regenbuien komen ook in ons land steeds vaker voor. Bovendien staat de waterkwaliteit onder druk. Daarom is duurzaam omgaan met water belangrijker dan ooit.

Om deze uitdagingen aan te pakken, moet Nederland zijn waterbeheer nog beter organiseren en zuiniger omgaan met water en veel minder vieze stoffen in het water terecht laten komen. Zo zorgen we ervoor dat toekomstige generaties net zo kunnen genieten van ons land als wij nu.

Op zoek naar een nieuwe waterbalans
Het Nederlandse watersysteem heeft zo langzamerhand zijn grenzen bereikt. We moeten bewuster leren omgaan met ons water. De belangrijkste vraag is welke keuzes we in ons waterrijke land moeten maken om een nieuwe balans te vinden. Welke gewassen kunnen we het beste waar telen? Gewassen die goed tegen een overdaad aan water kunnen, groeien in waterrijke gebieden. Gewassen die daar minder tegen kunnen in drogere gebieden en gewassen die goed bestand zijn tegen verzilting dichtbij de zee. Dit betekent stoppen met mais telen in bijvoorbeeld uiterwaarden, die tegenwoordig ook in de zomer kunnen onderlopen.

In het westen van Nederland gebruiken we veel zoet water uit het IJsselmeer om de sloten door te spoelen en onder andere verzilting te voorkomen. In droge periodes blijkt het water uit het IJsselmeer niet oneindig.

Nederland is van oudsher wereldkampioen water afvoeren

Deze aanpak is dus niet duurzaam. Hoger gelegen delen van Nederland zoals de Veluwe kampen met verdroging, waar het gebruik van het grondwater steeds meer een probleem wordt.

Nederland is van oudsher wereldkampioen water afvoeren. Nu moeten we leren het zoete water juist vast te houden, beter te verdelen en beter te gebruiken. Dat noemen we bij de waterschappen het zoeken naar een nieuwe waterbalans.

Kwaliteit van het water
De kwaliteit van het Nederlandse oppervlaktewater is de afgelopen 50 jaar spectaculair verbeterd. Met dank aan wettelijke normen wordt bijna al het rioolwater gezuiverd. Terwijl vroegere generaties niet in een kanaal of sloot konden zwemmen, is dit voor de jongeren van nu de normaalste zaak van de wereld.

Toch zien we dat verbeteringen van de waterkwaliteit steeds minder snel gaan en zelfs tot stilstand komen. Meststoffen en gewasbeschermingsmiddelen blijven een probleem voor water en natuur. Ook zien waterschappen de hoeveelheid vervuilende chemische stoffen in het water - zoals PFAS - steeds meer toenemen. Een zorgwekkende trend en een bedreiging voor de goede kwaliteit van het oppervlakte-, grond- en drinkwater.

We moeten af van de gedachte dat de waterschappen de wasmachine van de samenleving zijn

Voor waterschappen betekent dit dat het rioolwater in de zuiveringen nog beter moet worden schoongemaakt. Het schoonmaken van het rioolwater kost veel energie en grondstoffen, en dus veel geld, en is ook niet duurzaam. Bovendien kunnen we niet alles eruit zuiveren. We moeten af van de gedachte dat de waterschappen de wasmachine van de samenleving zijn. Veel beter is het dan ook als we minder van deze vervuilende stoffen gebruiken, waardoor het makkelijker is om rioolwater schoon te maken en opnieuw te gebruiken. Bronbeleid noemen we dat, en waterschappen willen dan ook bijvoorbeeld een verbod op het gebruik van PFAS. Schoon water is geen luxe, maar nodig voor onze gezondheid, onze voedselproductie, onze economie en niet te vergeten onze natuur.

Voorbeeldfunctie
Duurzaam watergebruik is cruciaal voor de toekomst van Nederland. Onze unieke positie als waterland brengt zowel trots als verantwoordelijkheid met zich mee. Met de toenemende uitdagingen van extreme droogte, hevige regenbuien en druk op de waterkwaliteit, is het essentieel dat we ons waterbeheer blijven verbeteren. Door bewust om te gaan met ons kostbare water, door vervuiling te verminderen en innovatieve oplossingen te omarmen, kunnen we ervoor zorgen dat toekomstige generaties net zo kunnen genieten van ons land als wij nu doen.

Een geruststellend gedachte is wellicht dat waterschappen al eeuwenlang innoveren. Maar de waterschappen kunnen het niet alleen. Samenwerking tussen overheden, bedrijven, maatschappelijke organisaties en inwoners is onmisbaar. We willen koploper in duurzaam waterbeheer blijven en een voorbeeld zijn voor de rest van de wereld.