Nederland wist het nog niet. Zwitserland wel. De Zwitsers lieten het Nederlandse Landbouw Economisch Instituut onderzoek doen naar de successen van onze tuinbouw. De Zwitsers ontdekten dat het helemaal niet zo pluis is in Nederland als ze dachten: de supermarkten vreten alle winst op. Nederlandse tuinders verdienen alleen nog geld als het gas, het water of de elektra niet al te veel kosten. Met de huidige energieprijzen kun je dus raden waar ze staan.

Waarom moesten de Zwitsers dat nou ontdekken? Trouwens, een aantal telers ontdekte onlangs dat de prijs die ze kregen voor aubergines, paprika's en komkommers niet klopte met de verkoopprijzen. Ze hadden de prijzen 'ns bijgehouden in een spreadsheetje. Het gat bleek enorm. Structureel. In hun nadeel. Wie het geld in zijn zak stak is nu de vraag. Er zijn maar twee mogelijkheden: de supers of hun huurlingen, de handel. De handel, dat zijn snelle jongens met lage kosten. Met drie telefoons kopen ze de boel op en verkopen ze die snel door. De dozen tomaten, kratten champignons en netjes aardappelen zien ze niet eens. Een paar honderd ton van dit soort handel levert altijd nog een flinke marge, ook al gaat het om weinig per kilo. Zo kan zelfs 1 man die even slimmer denkt te wezen het voor de hele markt verpesten. Een moreel fout gespeeld prisoner's dilemma dus.

Wij hadden hier allang in de gaten dat de super zijn leveranciers zover uitknijpt dat ze nèt niet omvallen. Hieronder zie je dat het nu eindelijk in de boerenkrant staat. Ik ben zo benieuwd of het nu in de kranten komt. Gokje: welnee, het waait zo weer over. De benzineprijs, Obama en het megalomane mismanagement bij Fortis spreken tot de verbeelding. Eten doe je tenslotte al elke dag en er was nog nooit tekort de afgelopen vijftig jaar. Wacht maar wat er gebeurt als het hier niet meer wordt gemaakt. Met dank aan AH, Lidl, Aldi en hoe heten ze allemaal? De prijzen zullen dan pas flink stijgen. Dan wordt het een issue en gaan we analyseren hoe het kwam en hoe we mismanagden. De berusting van iemand die het wel ziet, is bij - toeval? - vandaag in het AGD te lezen.

En de tuinders? Die geven er geen blijk dat hun wapen ligt in het duidelijk maken aan het publiek van de consequenties van de macht van super en handel. De kranten zullen het in ieder geval niet voor hen doen. Die doen niet meer aan harde trendwatching op basis van cijfers.

De vermarkting van glasgroente is nog lang niet op orde. In de praktijk wordt dat als een duidelijk probleem ervaren, zo blijkt uit een studie van het LEI.

Op verzoek van de Zwitserse overheid maakte het LEI een analyse van de glasgroenteketen in Nederland. De Zwitsers willen er zo achter komenwaaraan de internationaal sterke positie van de Nederlanders te danken is. De analyse bevestigt veel sterke punten, maar maakt tegelijk duidelijk dat de marktpositie van de groentetelers lang niet optimaal is.

Het zwakste punt is dat de groenteteelt niet op kan tegen de grote marktmacht van de supermarktketens. Supermarkten werken internationaal samen, terwijl dat aan de telerskant amper gebeurt. Daardoor kunnen grootwinkelbedrijven bepalen wat er tegen welke prijs in de schappen komt. Ook in de tussenhandel vinden steeds meer fusies plaats.

ZLTO-bestuurder Tiny Aerts herkent zich in de analyse van het LEI. ,,Voor mij is dit het grootste zorgpunt in de glasgroentesector. Door onderling wantrouwen lukt het niet om meer eenheid te brengen in de afzet. Ondertussen kunnen we nooit een marktconforme prijs realiseren, omdat er steeds telers ingaan op onderbiedingen van handelaren. Die situatie is des te ernstiger omdat de glastuinbouw worstelt met sterk stijgende energieprijzen. De zwakke marktpositie leidt ertoe dat de stijgende kosten niet gecompenseerd kunnen worden door betere opbrengstprijzen. Er moet er nu echt wat gaan gebeuren.”

Ook LNV-minister Gerda Verburg vindt dat de telers meer aandacht moeten besteden aan marktmacht. ,,De tuinbouw kent wel producentenorganisaties. Maar als het gaat om tegenwicht tegenover inkopers blijkt die marktmacht toch onvoldoende te zijn om een reële prijs te krijgen” zegt ze in een interview met Nieuwe Oogst. Verburg ziet een belangrijke rol weggelegd voor LTO Nederland Glaskracht. ,,Die organisatie zou ervoor moeten zorgen dat de krachten worden gebundeld op momenten waarop dat nodig is. Zodat je voorkomt dat je door wie dan ook wordt uitgespeeld.”

Uit: Nieuwe Oogst (de krant van de Nederlandse boeren), vrijdag 15 augustus 2008
Dit artikel afdrukken