Stijgende voedselprijzen door extreme hitte. In de EU ervoer Spanje vorig jaar voor het eerst nadrukkelijk wat dat betekent. In het Midden-Oosten en andere warme regio's kunnen de effecten zelfs nog groter zijn.
Het woord 'hitteflatie' verwijst naar de sterke stijging van voedselprijzen veroorzaakt door extreme hitte. Het World Economic Forum beschrijft het als een duidelijk fenomeen dat wereldwijd oogsten en voedselprijzen beïnvloedt. Het treft vooral kwetsbare huishoudens en kan ontwikkelingsproblemen bij kinderen veroorzaken.

De tomaat staat in het Midden-Oosten symbool voor hitteflatie. In landen als Irak en Marokko is de tomaat een basisvoedsel dat dagelijks op tafel komt. Het is normaal dat de prijs van dit soort alledaagse producten regelmatig veranderen op lokale markten. Die is namelijk afhankelijk van de oogst, die weer beïnvloed wordt door het weer of droogte, zegt Kholoud Salman in Deutsche Welle. Kleinschalige boeren in Irak hebben bijvoorbeeld vaak geen koeling, waardoor ze hun gewassen direct moeten verkopen. Dat veroorzaakt acute prijsinvloeden. Wat daarbij niet helpt, is het gebruik van traditionele landbouwmethoden, aldus econoom Mohammad al-Fakhri.

De prijzen stijgen nu soms zo hard, dat het alledaagse product onbetaalbaar wordt voor een deel van de huishoudens. Dat vertaalt zich in sociale onrust. Op sociale media doen verhalen de ronde van moeders die hun koelkast bewaken omdat de tomaten zo duur zijn.

In Egypte, een van de grootste exporteurs van uien ter wereld, trof hitteflatie vooral uientelers. Volgens Egyptische media zijn uien met regelmaat te duur voor gewone mensen. Eerder schreef Foodlog over India, waar stijgende tomatenprijzen vorig jaar zomer tot onrust en diefstal leidden.

Onderzoek van het Potsdam Institute for Climate Impact Research voorspelt dat de voedselprijzen door klimaatverandering jaarlijks met 1% tot 3% kunnen stijgen tot 2035. Tegen 2060 kan dit oplopen tot 4,3%. Vooral in warme regio's zoals het Midden-Oosten, Afrika en Zuid-Amerika zullen de effecten dramatischer zijn, verwachten de onderzoekers. “Er bestaat geen twijfel over dat er sprake is van hitteflatie,” zegt Ulrich Volz, hoogleraar economie en directeur van het Center for Sustainable Finance aan SOAS, Universiteit van Londen. “Het empirische bewijs is duidelijk dat klimaatverandering steeds meer invloed heeft op de landbouwproductie en voedselprijzen over de hele wereld.” Natuurlijk zijn er altijd andere factoren die de inflatie beïnvloeden, zoals macro-economische ontwikkelingen en de wisselkoers. Maar Volz verwacht dat de voedselinflatie door klimaatverandering een factor van betekenis zal worden.

Een woordvoerder van het Wereldvoedselprogramma van de VN in het Midden-Oosten noemt hitteflatie in de regio een realiteit. De woordvoerder verwacht dat de kwetsbaarheden waarschijnlijk zullen toenemen door klimaatverandering. "Waardoor het vermogen van de armste gemeenschappen om te voorzien in hun basisbehoeften op het gebied van voedsel en voeding verder in gevaar komt". Dat maakt dat het volgens experts belangrijk is om hitteflatie en de sociale gevolgen daarvan te erkennen.