Ondervoeding is een onderbelicht probleem onder ouderen, terwijl het impact heeft op de gezondheid van patiënten en de zorgkosten. De kosten van onbehandelde ondervoeding kunnen oplopen tot wel €3 miljard. De cijfers komen uit een gezondheidseconomisch rapport van onder andere het Kenniscentrum Ondervoeding.
Ondervoeding is een sluimerend probleem dat vaak onopgemerkt blijft. “Het vroegtijdig opsporen en behandelen zit nog niet in ons huidige zorgsysteem”, zegt Marjolein Visser, hoogleraar gezond ouder worden aan de Vrije Universiteit van Amsterdam. We spreken van ondervoeding wanneer iemand onbedoeld afvalt of ondergewicht ontwikkelt. Je kunt je voorstellen dat als je ziek bent of onder behandeling bent, je niet goed kunt eten. Maar ook sociale factoren zoals eenzaamheid en verdriet kunnen leiden tot een verminderde eetlust.

Ondervoeding treft vooral ouderen in ziekenhuizen, zorginstellingen en de thuiszorg. Gemiddeld heeft 1 op de 4 tot 5 patiënten in deze sectoren te maken met ondervoeding. Mensen die ondervoed zijn hebben last van een verminderd immuunsysteem en minder spiermassa. Ook hebben ze een minder succesvol herstel bij medische behandelingen. Visser benadrukt: “Als iemand ondervoed in het ziekenhuis terechtkomt, staat zo iemand eigenlijk al met 1-0 achter.”

Economisch gezien betekent ondervoeding langere ziekenhuisopnames, hogere medische kosten en een grotere kans op heropname. De direct medische kosten van onbehandelde ondervoeding bedragen jaarlijks €3 miljard. Dit bedrag komt neer op 3.4% van de totale Nederlandse zorgkosten. De cijfers komen uit het rapport Ondervoeding in de zorg: behandeling loont in opdracht van onder andere het Kenniscentrum Ondervoeding. Wanneer ook indirecte kosten zoals arbeidsverzuim worden meegerekend, lopen de kosten zelfs op tot €5,4 miljard per jaar.

Onnodige kosten
‘Onnodige kosten’ schrijft Mark Nuijten in het rapport. Er bestaat een richtlijn ondervoeding die een duidelijke aanpak biedt. Volgens de richtlijn begint de behandeling met een speciaal dieet om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen met extra eiwitten en energie. Het signaleren van ondervoeding kan gezondheidsvoordelen opleveren.

Het behandelen van ondervoeding kan niet alleen de gezondheid van patiënten verbeteren, maar ook aanzienlijke kostenbesparingen opleveren. De kosten-batenanalyse uit het rapport toont aan dat elke euro geïnvesteerd in dieetbehandeling, eventueel aangevuld met drinkvoeding, maar liefst €14 oplevert over een periode van vijf jaar. Volgens het onderzoek kan €749 miljoen per jaar bespaard worden. Deze besparingen zijn vooral te realiseren in ziekenhuizen en bij thuiswonende ouderen zonder thuiszorg.

Net als in de strijd tegen obesitas moeten we erkennen dat voorkomen beter is dan genezen, of het nu gaat om te veel of te weinig eten. Uiteindelijk is het besparen op gezondheidszorgkosten door preventie van ziekten geen rocket science. Al het rekenwerk ten spijt, je moet het gewoon doen.