In Zuidwest-Europa lopen de spanningen op door aanhoudende droogte, hittegolven en watertekorten. Spanje koopt zelfs boeren uit omdat er onvoldoende water voor hun bedrijfsvoering is. Tegelijkertijd blijkt uit nieuw wetenschappelijk onderzoek dat het grondwaterpeil in delen van Zuid-west Europa niet daalt, maar juist stabiel blijft of zelfs stijgt. Duitse onderzoekers brachten de oorzaken van de variërende grondwaterniveaus in kaart en signaleren mogelijke oplossingen voor duurzaam waterbeheer in Zuidwest-Europa. Ze zijn even nuttig voor andere delen van Europa met watervraagstukken.
Grondwater is van cruciaal belang voor de landbouw, ecosystemen en drinkwatervoorziening. Klimaatverandering - in de vorm van droogtes en hittegolven - en menselijke druk - denk aan landbouw en drinkwatervoorziening - bedreigen de beschikbaarheid van dat grondwater, vooral in Zuidwest-Europa.
Noodtoestand
Zo kondigde de regio Catalonië dit voorjaar zelfs de noodtoestand af, en liepen eind mei de spanningen in de regio op omdat lokale bewoners zich aan strenge beperkingen moeten houden, maar die voor toeristen niet golden. Het protest tegen massatoerisme in Barcelona, waar met waterpistolen werd gespoten, was meer dan symbolisch.
Grondwaterpeil
Ook de landbouw staat bekend als een grote waterslurper. Toch is de relatie tussen dalende grondwaterniveaus, droogte en intensieve landbouw niet overal eenduidig te leggen. Een internationaal onderzoeksteam onder Duitse leiding analyseerde grondwaterpeilgegevens uit Portugal, Spanje, Frankrijk en Italië, en ontdekte dat de situatie veel complexer is dan gedacht. Op de meeste plekken blijven de grondwaterniveaus stabiel of blijken ze zelfs te stijgen.
De onderzoekers gebruikten gegevens van 12.398 grondwaterputten in Portugal, Spanje, Frankrijk en Italië over een periode van 60 jaar (1960-2020). Het is voor het eerst dat op zo'n grote schaal zowel lokale als regionale veranderingen in grondwaterniveaus in kaart zijn gebracht, met behulp van neerslaggegevens, landgebruik en menselijke activiteiten zoals irrigatie en urbanisatie.
Daling bij 12%
Opvallend was dat 'slechts' 12% van de grondwaterlagen een daling liet zien. Dat gebeurde met name in semi-aride gebieden met intensieve landbouw en langdurige zomerse droogte. "Deze vier mediterrane landen zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de fruit-, groente- en graanproductie van de EU, en het grondwater levert 30-50% van de irrigatie," legt onderzoeker Seifeddine Jomaa uit op ScienceDaily. Maar ook in stedelijke gebieden waar het waterverbruik hoog is, dalen de grondwaterspiegels. Zo wijzen de onderzoekers op de bevindingen rondom de Zuid-Franse stad Béziers, een populaire toeristische bestemming. Om aan de vraag van de vele zomerbezoekers te voldoen, wordt hier 's zomers 75% meer water onttrokken. Dit leidt tot een aanzienlijke verlaging van het grondwaterpeil, wat de druk op de lokale watervoorziening verder vergroot.
Bij 68% van de onderzochte putten was het grondwaterniveau over de afgelopen drie decennia stabiel.
Bij 20% van de putten was zelfs een stijging van het grondwaterpeil te zien, voornamelijk in gebieden met gematigd klimaat en hogere neerslag. Maar ook bijvoorbeeld in het lager gelegen Po-rivierbekken in het noorden van Italië. Daar zorgt een combinatie van natuurlijke factoren en menselijke invloed ervoor dat het grondwaterniveau stijgt. Dit kan leiden tot overstromingen, wat vraagt om het afvoeren van oppervlaktewater en het oppompen van grondwater.
De onderzoekers wijzen op het belang van gedetailleerd en lokaal georiënteerd waterbeheer. Als voorbeeld voor hoe dat kan werken, voeren ze de streek La Mancha Oriental in Spanje op. Tot de jaren 1990 daalde het grondwaterpeil daar door overmatige irrigatie. "Als gevolg daarvan droogden delen van de rivier de Júcar in 1994 voor het eerst op. Deze dramatische gebeurtenis zette de boeren ertoe aan om een vereniging van watergebruikers op te richten die de daling van het grondwaterpeil wilde stoppen door een combinatie van monitoring, teledetectie en individuele plannen voor watergebruik." Samenwerking, het monitoren van peilen en delen van data bleken te werken. De dalende grondwaterpeiltrends in de regio zijn omgekeerd. Je moet gewoon niet met z'n allen tegelijk onbesuisd de kraan open willen zetten, lijkt de boodschap
Noodtoestand
Zo kondigde de regio Catalonië dit voorjaar zelfs de noodtoestand af, en liepen eind mei de spanningen in de regio op omdat lokale bewoners zich aan strenge beperkingen moeten houden, maar die voor toeristen niet golden. Het protest tegen massatoerisme in Barcelona, waar met waterpistolen werd gespoten, was meer dan symbolisch.
Grondwaterpeil
Ook de landbouw staat bekend als een grote waterslurper. Toch is de relatie tussen dalende grondwaterniveaus, droogte en intensieve landbouw niet overal eenduidig te leggen. Een internationaal onderzoeksteam onder Duitse leiding analyseerde grondwaterpeilgegevens uit Portugal, Spanje, Frankrijk en Italië, en ontdekte dat de situatie veel complexer is dan gedacht. Op de meeste plekken blijven de grondwaterniveaus stabiel of blijken ze zelfs te stijgen.
De onderzoekers gebruikten gegevens van 12.398 grondwaterputten in Portugal, Spanje, Frankrijk en Italië over een periode van 60 jaar (1960-2020). Het is voor het eerst dat op zo'n grote schaal zowel lokale als regionale veranderingen in grondwaterniveaus in kaart zijn gebracht, met behulp van neerslaggegevens, landgebruik en menselijke activiteiten zoals irrigatie en urbanisatie.
Daling bij 12%
Opvallend was dat 'slechts' 12% van de grondwaterlagen een daling liet zien. Dat gebeurde met name in semi-aride gebieden met intensieve landbouw en langdurige zomerse droogte. "Deze vier mediterrane landen zijn verantwoordelijk voor een groot deel van de fruit-, groente- en graanproductie van de EU, en het grondwater levert 30-50% van de irrigatie," legt onderzoeker Seifeddine Jomaa uit op ScienceDaily. Maar ook in stedelijke gebieden waar het waterverbruik hoog is, dalen de grondwaterspiegels. Zo wijzen de onderzoekers op de bevindingen rondom de Zuid-Franse stad Béziers, een populaire toeristische bestemming. Om aan de vraag van de vele zomerbezoekers te voldoen, wordt hier 's zomers 75% meer water onttrokken. Dit leidt tot een aanzienlijke verlaging van het grondwaterpeil, wat de druk op de lokale watervoorziening verder vergroot.
Bij 68% van de onderzochte putten was het grondwaterniveau over de afgelopen drie decennia stabiel.
Bij 20% van de putten was zelfs een stijging van het grondwaterpeil te zien, voornamelijk in gebieden met gematigd klimaat en hogere neerslag. Maar ook bijvoorbeeld in het lager gelegen Po-rivierbekken in het noorden van Italië. Daar zorgt een combinatie van natuurlijke factoren en menselijke invloed ervoor dat het grondwaterniveau stijgt. Dit kan leiden tot overstromingen, wat vraagt om het afvoeren van oppervlaktewater en het oppompen van grondwater.
De onderzoekers wijzen op het belang van gedetailleerd en lokaal georiënteerd waterbeheer. Als voorbeeld voor hoe dat kan werken, voeren ze de streek La Mancha Oriental in Spanje op. Tot de jaren 1990 daalde het grondwaterpeil daar door overmatige irrigatie. "Als gevolg daarvan droogden delen van de rivier de Júcar in 1994 voor het eerst op. Deze dramatische gebeurtenis zette de boeren ertoe aan om een vereniging van watergebruikers op te richten die de daling van het grondwaterpeil wilde stoppen door een combinatie van monitoring, teledetectie en individuele plannen voor watergebruik." Samenwerking, het monitoren van peilen en delen van data bleken te werken. De dalende grondwaterpeiltrends in de regio zijn omgekeerd. Je moet gewoon niet met z'n allen tegelijk onbesuisd de kraan open willen zetten, lijkt de boodschap