![image](/images/uploads/vk-over-kanker-en-overgewic.jpg)
Zaterdag besprak foodlog.nl hier een gevaarlijk bericht in Telegrof-stijl. Diezelfde dag stond bovenstaand berichtje in de Volkskrant. Op verschillende serieuze internationale sites werd het nieuws eerder vorige week al gebracht.
Je kunt even luisteren hoe The Lancet er zelf in een podcast voor het 'gewone' publiek over rapporteert. Hier kun je de samenvatting van het onderzoek nalezen. Hier het volledige onderzoek.
Als je goed leest of luistert, zul je horen dat er geen enkel bewijs is dat je kanker krijgt omdat je dik bent. Dikte en kanker komen samen voor. Er is zelfs sprake van een lineaire relatie tussen toenemende vetbuik en de incidentie (het voorkomen) van specifieke vormen van kanker.
Je krijgt echter geen kanker van dik zijn. Dat bewijst het onderzoek echt niet. Misschien komen kanker en vetbuik voort uit dezelfde oorzaak. Maar welke dan? Het antwoord is nog altijd niet gegeven, maar de conclusies voor het publiek zijn inmiddels duidelijk. Vette mensen zorgen voor meer kanker. Meer kanker kost meer. Vette mensen moeten extra belasting of premie betalen of maar in hun eigen bed ziek zijn en doodgaan.
Dit soort regelrechte feitenmoorden loopt zo langzamerhand de spuigaten uit. Waarom laten wetenschappers zich niet horen met de boodschap dat ze in bescheidenheid hun werk doen en hard moeten werken om überhaupt aan deze gegevens te kunnen komen? Hier wordt dan vaak gezegd: omdat de pers toch niet luistert. Natuurlijk luistert die wel als iemand zich eens flink boos maakt. Da's sappig nieuws! Om het nieuws van het geciteerde berichtje weer op z'n pootjes te laten landen: het is net zoiets als de relatie tussen het voorjaar, insecten, wurmpjes en jonge vogeltjes.
Die wurmpjes worden niet geboren en er zijn niet meer vliegen omdat er jonge vogeltjes zijn. De bindende factor is het voorjaar waarin de temperatuur weer stijgt zodat er zowel wurmpjes en vliegjes als kleine vogeltjes komen. Bij toeval op hetzelfde moment. En ja, kleine vogeltjes die in de winter geboren worden gaan dood. Daarom leggen verstandige oudervogels in de winter geen eieren. Dat wel. De exemplaren die dat wel doen krijgen nl. geen nageslacht en verdwijnen dus. De natuur is heel efficiënt en hoeft daar niks voor te doen. Domoren verdwijnen snel van het toneel.
De epidemiologen achter het onderzoek kennen hun eigen grenzen (hopelijk) wel. Maar de krant - in het dubieuze gezelschap van die serieuze sites - heeft daar duidelijk geen boodschap aan. Die is opgehouden met nadenken over wat er nou eigenlijk beweerd wordt en wat dat zou kunnen betekenen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 3 augustus krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 3 augustus krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ik ben zelf een behoorlijk kritisch lezer, maar met bovenstaand krantenknipsel lijkt me op zich weinig mis. Ik lees daarin in elk geval nergens dat je van dik zijn kanker krijgt, zoals in dit verhaal--over feitenmoord gesproken--wordt beweerd.
Als The Lancet zijn eigen onderzoek samenvat met onder meer de conclusie "Increased BMI is associated with increased risk of common and less common malignancies", dan lijkt het me totaal geoorloofd om te schrijven "Overgewicht verhoogt het risico op kanker". Inderdaad is de formulering van The Lancet zó voorzichtig dat je er strikt genomen geen causaal verband uit kunt halen, maar dan vraag ik me af wat de waarde is van zo'n artikel. In dat geval ga ik een spectaculair verhaal schrijven waarin ik wijs op het feit dat zowel het gebruik van kunststoffen als het voorkomen van Alzheimer in de lift zitten. Nee hoor, ik zeg totaal niet dat er een verband is.
Als dat inderdaad het geval is zoals de redactie (wie is dat in dit geval?) lijkt te willen suggereren, lijkt me dat hier vooral The Lancet iets te verwijten valt. In de Volkskrant is er m.i. met de gegeven informatie integer omgegaan.
Goed. Wat zijn de kandidaten die zowel kanker als overgewicht zouden kunnen veroorzaken? Ik speculeer even: benzoaten.
Soft drinks industry pledges to tackle benzene in drinks
Dit verband was al jaren bekend. Correcter was geweest: mensen met overgewicht krjgen vaker kanker. Ik vind dit wat minder erg dan het eerder besproken Telegrof artikel overigens.
Er zijn veel correlaties, ook tussen inkomen/opleiding en kanker bv maar dat bericht weer wat minder prettig.
Maar je conclusie dat wanneer wetenschappers zich boos zouden maken er wel naar ze wordt geluisterd is helaas niet waar.
In enclaves zoals de NRC wetenschapsbijlage kunnen we ons boos maken maar de nuance blijft in de meeste berichtgeving zoek.
Nee, de Volkskrant verwoordde het niet goed. Het zou moeten zijn: met het stijgen van het gewicht stijgt ook de kans op kanker. Een poos geleden was er een Amerikaans onderzoek waaruit bleek, dat mensen die veel sex hadden ouder werden dan mensen die weinig vertier kenden. Het betrof hier solo- en duo sex. Mensen in mijn omgeving reageerden verheugd: meer neuken, dan werden ze vanzelf ouder. Dat er een ander verband was: gezonde mensen neuken meer én worden ouder, dat hadden ze even over het hoofd gezien.
Het verband tussen menselijke gezondheid en voedsel is zo gecompliceerd dat de wetenschapsredacteuren van mijn krant er niet meer over schrijven. Dat laten ze aan mij over, omdat ik er hard om kan lachen.
Ik begrijp het al. The Lancet heeft hier eigenlijk gezegd "ongezonde mensen zijn ongezond". Over een non-item gesproken. Als je daar dan een persbericht over uitstuurt, vráág je er ook om, dunkt me.