Jumbo trekt de plastic jas uit van paprika, komkommers en bosuien. “Daarmee besparen we 142 ton CO2-uitstoot”, zei de supermarktketen trots. Maar het uittrekken van dat plastic jasje heeft wel weer tot gevolg dat er meer groente wordt verspild. Wat is duurzamer: groenten met of zonder plastic jas? Het antwoord luidt: ga anders kopen en eten.
Jumbo wil in 2030 een emissiereductie van 50% in de productketen realiseren en in 2050 wil het bedrijf volledig klimaatneutraal zijn. Het schrappen van de plastic verpakking om groente en fruit is onderdeel van die strategie. De supermarktketen is zich bewust van het feit dat het uittrekken van dat plastic jasje meer voedselverspilling tot gevolg heeft. Daarom gaat Jumbo minder producten in de winkel leggen en extra kwaliteitscontroles uitvoeren, viel te lezen in het persbericht.
Voedselverspilling vindt voornamelijk plaats bij de consument thuis
“Die maatregelen gaan natuurlijk wel voedselverspilling bij Jumbo zelf tegen,” begint Eelke Westra, Programmamanager Kwaliteit na de Oogst bij Wageningen University & Research, “maar de meeste voedselverspilling vindt bij de consument thuis plaats. De totale voedselverspilling per persoon in Nederland is ongeveer 130 kg per jaar. Zo’n 70 kg daarvan belandt thuis in de vuilnisbak. Een paprika zonder jasje wordt bijvoorbeeld sneller rimpelig op het aanrecht van de consument omdat hij sneller uitdroogt, een komkommer wordt sneller slap en verkleurt van groen naar geel. Jumbo gaat natuurlijk niet bij de mensen thuis controleren", lacht Westra.
“Plastic verpakkingen van groenten afhalen, speelt in op de emoties van de consument. Beelden van plastic verpakkingen die om de nek van zeehonden zitten, blijven bij mensen hangen, terwijl consumenten niet zo’n emotie voelen bij de komkommer die in de groenbak verdwijnt. Terwijl de consument niet weet dat die impact, qua CO2 vele malen groter is.” Westra vertelt ons ook dat de consument niet alles ziet wat bij de supermarkt in de toelevering plaatsvindt: “Als de groenten uit het buitenland komen, zie je nog weleens dat de verpakking dan om de krat of pallet zit, niet per stuk. In de winkel ziet de consument daar natuurlijk niets van.”
"Aan de andere kant is het initiatief van Jumbo natuurlijk goed, omdat het het aantal plastic verpakkingen reduceert", zegt Westra.
Bezaaide kustlijn
Harmen Spek werkte jarenlang als Innovatie Manager bij de Plastic Soup Foundation en is zich zeer bewust van de milieu-impact van plastic afval. “De milieu-impact van plastic bestaat niet alleen maar uit de CO2-uitstoot. Juist plastic vervuiling is misschien wel het grootste probleem. De Europese kustlijn ligt bezaaid met allerlei klein plastic afval, nog maar te zwijgen over de kusten en het milieu wereldwijd. We moeten met zijn allen voorkomen dat er nog meer plastic in het milieu terechtkomt."
Spek nuanceert die uitspraak meteen. "De kans dat het plastic van je komkommer of paprika ergens in de oceaan belandt, is niet groot. Een komkommer en paprika eet je meestal thuis. De verpakking gooi je dus thuis weg. Maar de recyclebaarheid van voedselverpakkingen is laag. Nederland heeft strenge regelgeving rondom het recyclen van voedselverpakkingen, omdat het lastig is om te achterhalen wat er in een verpakking zat. De smaken, vetten en geuren van voedsel kunnen gemakkelijk in het plastic trekken. Dat is vreselijk onhandig voor producenten die het gerecyclede plastic weer om hun verse producten moeten gebruiken”, aldus Spek
“Voedselverpakkingen worden daarom nog steeds veel verbrand. Nu is dat al meer dan 52% van het totaal en die hoeveelheid blijft helaas groeien”, vertelt Spek. "Een andere optie dan verbranden en er stroom van maken is het ‘downcyclen’ van vervuild plastic tot bermpaaltjes, bankjes of vuilniszakken, maar die markt is klein en vraagt veel kennis en kunde." Daar komt nog eens bij dat de kleine stukjes afvalplastic toch al naar de verbrandingsoven gaan. Uitsorteren is een kostbare zaak. Uiteindelijk komt het erop neer dat het plastic van veel voedselverpakkingen na eenmalig gebruik dient als grondstof voor fossiele stroomproductie. Het is tenslotte gemaakt van dezelfde olie als benzine en diesel en eindigt na eenmalig gebruik al in de oven van een energiecentrale.
Microplastics
Spek heeft naast de grote berg afval nog een andere zorg: “Je kunt stellen dat bij alle plastic producten tijdens gebruik of in het milieu microplastics vrijkomen. We weten nog niet precies wat het effect van microplastics is op de gezondheid, maar het aantal onderzoeken met alarmerende resultaten wordt steeds groter. Microplastics zijn overal. Ze zijn inmiddels in het bloed van mensen gevonden, in placenta’s, in spierweefsel van koeien. Op dit moment loopt er een onderzoek naar microplastics in hersenen. Geheid zullen ze wat vinden. Daarom heb ik mijn komkommer liever zonder plastic.”
“Je moet ook niet vergeten dat verpakkingen andere functionaliteiten hebben”, vertelt Westra om de case vóór plastic te onderbouwen. “Producten zijn bijvoorbeeld verpakt om ze makkelijk mee te nemen. Denk aan druiven, champignons, mandarijnen, aardappelen en snoeptomaatjes. Bovendien voorkomt een verpakking dat mensen met hun handen aan een product zitten. Mensen zijn niet altijd even netjes met groenten en fruit, daardoor komen er snel butsen en deuken in en als iemand er met hele vieze handen aan zit is dat ook niet altijd even smakelijk. Natuurlijk blijft het advies wel om al je groenten en fruit te wassen voordat je het eet. “
Westra ziet nog meer functies. “Verpakkingen zijn ook belangrijk in de communicatie. Op een verpakking kan je bijvoorbeeld zeggen wat het is, of waar het product vandaan komt. Soms gebruiken producenten dan stickertjes, maar die zijn ook niet altijd biologisch afbreekbaar. Een aantal nieuwe technologieën zijn het met de laser op de schil inbranden, bordjes, of gebruikmaken van karton en banderollen”, aldus Westra.
“Die nieuwe materialen leveren gek genoeg vaak in het begin een hogere CO2-footprint op, omdat een andere materiaalkeuze dan plastic volgens de huidige afwegingmethodieken (LCA) vaak meer materiaal en CO2 kost”, vertelt Spek. “Maar bijvoorbeeld karton is in basis weer veel beter te recyclen dan plastic. Het probleem met plastic blijft de afvalfase; die wordt nauwelijks meegenomen in de materiaalkeuze tijdens productie." Daar komt nog eens bij dat het heel goedkoop is om nieuw plastic te maken en nogal duur om het te recyclen.
Een voorbeeld van een duurzame verpakking is een verpakking van PLA. “PLA is een grondstof die je kan halen uit zetmeel. Maar PLA heeft een andere vochtbarrière dan plastic. De verpakking houdt vocht minder goed tegen, daardoor droogt het product sneller uit. Op dit moment wordt PLA wel gebruikt, maar dat is voor consumenten lastig te zien, omdat het niet altijd op de verpakking staat. Als het er wel op staat, is dat in kleine lettertjes, met een logo, of met de tekst bioafbreekbare verpakking”, vertelt Westra.
Ander consumptiegedrag
Westra en Spek zien ieder de andere kant van hun schijnbaar tegengestelde verhalen. Plastic verpakkingen zijn een milieuprobleem en voedselverspilling is daarnaast een klimaatuitdaging. De ideale oplossing volgens beide mannen: verandering van consumentengedrag. “Een consument moet leren dat een rimpelige komkommer nog prima te eten is. Dat mogen supermarkten best eens duidelijk maken”, vindt Westra. Spek slaat zijn komkommers niet voor een week in: "als ik een komkommer koop, eet ik die snel op. Groenten zonder plastic jas, zoals wortel, kan ik wat langer bewaren in de koelkast. Die eet ik dan aan het eind van de week op”, vertelt Spek.
Dit artikel afdrukken
Voedselverspilling vindt voornamelijk plaats bij de consument thuis
“Die maatregelen gaan natuurlijk wel voedselverspilling bij Jumbo zelf tegen,” begint Eelke Westra, Programmamanager Kwaliteit na de Oogst bij Wageningen University & Research, “maar de meeste voedselverspilling vindt bij de consument thuis plaats. De totale voedselverspilling per persoon in Nederland is ongeveer 130 kg per jaar. Zo’n 70 kg daarvan belandt thuis in de vuilnisbak. Een paprika zonder jasje wordt bijvoorbeeld sneller rimpelig op het aanrecht van de consument omdat hij sneller uitdroogt, een komkommer wordt sneller slap en verkleurt van groen naar geel. Jumbo gaat natuurlijk niet bij de mensen thuis controleren", lacht Westra.
Pas op positie 53 staat het reduceren van plastic verpakkingen maar juist plastic vervuiling is misschien wel het grootste probleem"Jumbo geeft aan dat ze de maatregel nemen met als doel om de CO2-uitstoot te verminderen, maar dan moeten we ook kijken naar voedselverspilling. En dat weegt qua CO2 eigenlijk zwaarder dan het reduceren van verpakkingsmateriaal”, zegt Westra. Hij wijst ons op een pagina van Project Drawdown. Die laat een overzicht zien van oplossingen die bijdragen aan de vermindering van broeikasgassen. Drawdown berekent hoe de oplossingen zouden kunnen bijdragen aan het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5°C of 2°C tegen 2100. Het reduceren van voedselverspilling staat bovenaan de lijst. Pas op positie 53 staat het reduceren van plastic verpakkingen.
“Plastic verpakkingen van groenten afhalen, speelt in op de emoties van de consument. Beelden van plastic verpakkingen die om de nek van zeehonden zitten, blijven bij mensen hangen, terwijl consumenten niet zo’n emotie voelen bij de komkommer die in de groenbak verdwijnt. Terwijl de consument niet weet dat die impact, qua CO2 vele malen groter is.” Westra vertelt ons ook dat de consument niet alles ziet wat bij de supermarkt in de toelevering plaatsvindt: “Als de groenten uit het buitenland komen, zie je nog weleens dat de verpakking dan om de krat of pallet zit, niet per stuk. In de winkel ziet de consument daar natuurlijk niets van.”
"Aan de andere kant is het initiatief van Jumbo natuurlijk goed, omdat het het aantal plastic verpakkingen reduceert", zegt Westra.
Bezaaide kustlijn
Harmen Spek werkte jarenlang als Innovatie Manager bij de Plastic Soup Foundation en is zich zeer bewust van de milieu-impact van plastic afval. “De milieu-impact van plastic bestaat niet alleen maar uit de CO2-uitstoot. Juist plastic vervuiling is misschien wel het grootste probleem. De Europese kustlijn ligt bezaaid met allerlei klein plastic afval, nog maar te zwijgen over de kusten en het milieu wereldwijd. We moeten met zijn allen voorkomen dat er nog meer plastic in het milieu terechtkomt."
Plastic voor veel voedselverpakkingen dient na eenmalig gebruik als grondstof voor fossiele stroomproductieVervuild plastic na gebruik
Spek nuanceert die uitspraak meteen. "De kans dat het plastic van je komkommer of paprika ergens in de oceaan belandt, is niet groot. Een komkommer en paprika eet je meestal thuis. De verpakking gooi je dus thuis weg. Maar de recyclebaarheid van voedselverpakkingen is laag. Nederland heeft strenge regelgeving rondom het recyclen van voedselverpakkingen, omdat het lastig is om te achterhalen wat er in een verpakking zat. De smaken, vetten en geuren van voedsel kunnen gemakkelijk in het plastic trekken. Dat is vreselijk onhandig voor producenten die het gerecyclede plastic weer om hun verse producten moeten gebruiken”, aldus Spek
“Voedselverpakkingen worden daarom nog steeds veel verbrand. Nu is dat al meer dan 52% van het totaal en die hoeveelheid blijft helaas groeien”, vertelt Spek. "Een andere optie dan verbranden en er stroom van maken is het ‘downcyclen’ van vervuild plastic tot bermpaaltjes, bankjes of vuilniszakken, maar die markt is klein en vraagt veel kennis en kunde." Daar komt nog eens bij dat de kleine stukjes afvalplastic toch al naar de verbrandingsoven gaan. Uitsorteren is een kostbare zaak. Uiteindelijk komt het erop neer dat het plastic van veel voedselverpakkingen na eenmalig gebruik dient als grondstof voor fossiele stroomproductie. Het is tenslotte gemaakt van dezelfde olie als benzine en diesel en eindigt na eenmalig gebruik al in de oven van een energiecentrale.
Microplastics
Spek heeft naast de grote berg afval nog een andere zorg: “Je kunt stellen dat bij alle plastic producten tijdens gebruik of in het milieu microplastics vrijkomen. We weten nog niet precies wat het effect van microplastics is op de gezondheid, maar het aantal onderzoeken met alarmerende resultaten wordt steeds groter. Microplastics zijn overal. Ze zijn inmiddels in het bloed van mensen gevonden, in placenta’s, in spierweefsel van koeien. Op dit moment loopt er een onderzoek naar microplastics in hersenen. Geheid zullen ze wat vinden. Daarom heb ik mijn komkommer liever zonder plastic.”
Een verpakking voorkomt dat mensen met hun handen aan een product zittenVerpakkingen hebben meerdere functies
“Je moet ook niet vergeten dat verpakkingen andere functionaliteiten hebben”, vertelt Westra om de case vóór plastic te onderbouwen. “Producten zijn bijvoorbeeld verpakt om ze makkelijk mee te nemen. Denk aan druiven, champignons, mandarijnen, aardappelen en snoeptomaatjes. Bovendien voorkomt een verpakking dat mensen met hun handen aan een product zitten. Mensen zijn niet altijd even netjes met groenten en fruit, daardoor komen er snel butsen en deuken in en als iemand er met hele vieze handen aan zit is dat ook niet altijd even smakelijk. Natuurlijk blijft het advies wel om al je groenten en fruit te wassen voordat je het eet. “
Westra ziet nog meer functies. “Verpakkingen zijn ook belangrijk in de communicatie. Op een verpakking kan je bijvoorbeeld zeggen wat het is, of waar het product vandaan komt. Soms gebruiken producenten dan stickertjes, maar die zijn ook niet altijd biologisch afbreekbaar. Een aantal nieuwe technologieën zijn het met de laser op de schil inbranden, bordjes, of gebruikmaken van karton en banderollen”, aldus Westra.
“Die nieuwe materialen leveren gek genoeg vaak in het begin een hogere CO2-footprint op, omdat een andere materiaalkeuze dan plastic volgens de huidige afwegingmethodieken (LCA) vaak meer materiaal en CO2 kost”, vertelt Spek. “Maar bijvoorbeeld karton is in basis weer veel beter te recyclen dan plastic. Het probleem met plastic blijft de afvalfase; die wordt nauwelijks meegenomen in de materiaalkeuze tijdens productie." Daar komt nog eens bij dat het heel goedkoop is om nieuw plastic te maken en nogal duur om het te recyclen.
Als ik een komkommer koop, eet ik die snel op. Groenten zonder plastic jas, zoals wortel, kan ik wat langer bewaren. Die eet ik dan aan het eind van de week opDuurzamere oplossingen
Een voorbeeld van een duurzame verpakking is een verpakking van PLA. “PLA is een grondstof die je kan halen uit zetmeel. Maar PLA heeft een andere vochtbarrière dan plastic. De verpakking houdt vocht minder goed tegen, daardoor droogt het product sneller uit. Op dit moment wordt PLA wel gebruikt, maar dat is voor consumenten lastig te zien, omdat het niet altijd op de verpakking staat. Als het er wel op staat, is dat in kleine lettertjes, met een logo, of met de tekst bioafbreekbare verpakking”, vertelt Westra.
Ander consumptiegedrag
Westra en Spek zien ieder de andere kant van hun schijnbaar tegengestelde verhalen. Plastic verpakkingen zijn een milieuprobleem en voedselverspilling is daarnaast een klimaatuitdaging. De ideale oplossing volgens beide mannen: verandering van consumentengedrag. “Een consument moet leren dat een rimpelige komkommer nog prima te eten is. Dat mogen supermarkten best eens duidelijk maken”, vindt Westra. Spek slaat zijn komkommers niet voor een week in: "als ik een komkommer koop, eet ik die snel op. Groenten zonder plastic jas, zoals wortel, kan ik wat langer bewaren in de koelkast. Die eet ik dan aan het eind van de week op”, vertelt Spek.
Duurzaamheid multi-dimensioneel meten
De duurzaamheid van een verpakking is niet via één dimensie te meten. Wat het effect is van het reduceren van plastic verpakkingen, zegt daarom weinig over het daadwerkelijke effect op milieu en natuur. Westra vertelde ons dat Wageningen University & Research daarom een model heeft ontwikkeld om de duurzaamheid van verpakkingen langs verschillende dimensies te meten. De methode houdt rekening met het effect van de productie, voedselverlies en -verspilling, de circulariteit van de verpakking, de (circulaire) recycling van de verpakking en het effect van de verpakking op de vorming van plastic soep door zwerfafval.
De duurzaamheid van een verpakking is niet via één dimensie te meten. Wat het effect is van het reduceren van plastic verpakkingen, zegt daarom weinig over het daadwerkelijke effect op milieu en natuur. Westra vertelde ons dat Wageningen University & Research daarom een model heeft ontwikkeld om de duurzaamheid van verpakkingen langs verschillende dimensies te meten. De methode houdt rekening met het effect van de productie, voedselverlies en -verspilling, de circulariteit van de verpakking, de (circulaire) recycling van de verpakking en het effect van de verpakking op de vorming van plastic soep door zwerfafval.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 3 augustus krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 3 augustus krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Die butsen en deuken enz zat ik ook aan te denken wat sowieso bij de supers voorkomt. Mensen voelen en knijpen overal in en leggen het dan terug, lijkt een beetje op kinderen die 10 koekjes uit de trommel pakken en er 9 terugleggen........Ik kan me nog herinneren, lang geleden, dat supermarkten nog een vleeswaren en groenteafdeling hadden waar je bediend werd, zoals bij de slager en groenteboer. Dat is de enige manier om bij groente en fruit te voorkomen dat men het al verpest voor je het in huis haalt. Zorgt ook weer voor banen, maar wie zet je dan daar neer? De jeugd kan geen komkommers van courgettes onderscheiden, weten ook niet hoeveel een ons of half pond is, lopen te zoeken naar de juiste spullen, terwijl jij het al 10x gepakt had kunnen hebben.....
PLA? Ook van aardappelen kun je onverwoestbaar lichaamsvreemd plastic maken. En van steenkool kun je weer boter maken las ik laatst irt U-boot voedsel? Biologisch afbreekbaar onder invloed van vocht of zonlicht is (blijkbaar) wat anders dan biologisch opneembaar in levensprocessen. Zie discussie over OXO plastics en bv maaidraad. Eerst maar eens eerlijk leren communiceren want waar hebben we het over.
Als je wat breder kijkt naar wat er over klimaatverandering bekend is, dan kun je ernstige vraagtekens zetten bij het hele CO2 verhaal. Zelfs als je daar desondanks toch in wilt geloven, is er een verschil tussen de korte en lange cyclus en is plastic dat hoofdzakelijk uit aardolie komt een ander verhaal dan CO2 die vrijkomt bij wegdoen van groenten of fruit.
Daarentegen zijn de problemen van plasticsoep en microplastics wèl heel reëel. De keuze lijkt me eenvoudig.
‘Jumbo wil in 2030 een emissiereductie van 50% in de productketen realiseren en in 2050 wil het bedrijf volledig klimaatneutraal zijn’ is niet het hele verhaal. Of ze wil is nog maar de vraag.
Jumbo MOET dit gedwongen door richtlijnen vanuit onze overheid, die deze op haar beurt vanuit Genève ontvangt. Supermarktwinsten schijnen volgens de rondzingende verhalen slechts marginaal te zijn. De kosten die Jumbo moet maken om de zogenaamde klimaatdoelstelling te halen worden daarom (al dan niet geheel) vergoed door het Voedingscentrum vanaf het bordje van de hardwerkende Nederlander. Zoals ook AH, het snelste jongetje. Plus, Dirk, DEKA, Boni/Nettorama, de Duitsers en nog wat gaan vooralsnog minder voortvarend te werk heb ik de indruk.
Als ze maar op de afgesproken tijdstippen over de finish gaan.
Volg de geldstromen.
Theo, ik denk dat de supermarktorganisaties die hier meelezen heel benieuwd zijn naar het loket bij het Voedingscentrum waar ze hun nota kunnen indienen. Kun je daar meer over vertellen?