Jumbo trekt de plastic jas uit van paprika, komkommers en bosuien. “Daarmee besparen we 142 ton CO2-uitstoot”, zei de supermarktketen trots. Maar het uittrekken van dat plastic jasje heeft wel weer tot gevolg dat er meer groente wordt verspild. Wat is duurzamer: groenten met of zonder plastic jas? Het antwoord luidt: ga anders kopen en eten.
Jumbo wil in 2030 een emissiereductie van 50% in de productketen realiseren en in 2050 wil het bedrijf volledig klimaatneutraal zijn. Het schrappen van de plastic verpakking om groente en fruit is onderdeel van die strategie. De supermarktketen is zich bewust van het feit dat het uittrekken van dat plastic jasje meer voedselverspilling tot gevolg heeft. Daarom gaat Jumbo minder producten in de winkel leggen en extra kwaliteitscontroles uitvoeren, viel te lezen in het persbericht.
Voedselverspilling vindt voornamelijk plaats bij de consument thuis
“Die maatregelen gaan natuurlijk wel voedselverspilling bij Jumbo zelf tegen,” begint Eelke Westra, Programmamanager Kwaliteit na de Oogst bij Wageningen University & Research, “maar de meeste voedselverspilling vindt bij de consument thuis plaats. De totale voedselverspilling per persoon in Nederland is ongeveer 130 kg per jaar. Zo’n 70 kg daarvan belandt thuis in de vuilnisbak. Een paprika zonder jasje wordt bijvoorbeeld sneller rimpelig op het aanrecht van de consument omdat hij sneller uitdroogt, een komkommer wordt sneller slap en verkleurt van groen naar geel. Jumbo gaat natuurlijk niet bij de mensen thuis controleren", lacht Westra.
“Plastic verpakkingen van groenten afhalen, speelt in op de emoties van de consument. Beelden van plastic verpakkingen die om de nek van zeehonden zitten, blijven bij mensen hangen, terwijl consumenten niet zo’n emotie voelen bij de komkommer die in de groenbak verdwijnt. Terwijl de consument niet weet dat die impact, qua CO2 vele malen groter is.” Westra vertelt ons ook dat de consument niet alles ziet wat bij de supermarkt in de toelevering plaatsvindt: “Als de groenten uit het buitenland komen, zie je nog weleens dat de verpakking dan om de krat of pallet zit, niet per stuk. In de winkel ziet de consument daar natuurlijk niets van.”
"Aan de andere kant is het initiatief van Jumbo natuurlijk goed, omdat het het aantal plastic verpakkingen reduceert", zegt Westra.
Bezaaide kustlijn
Harmen Spek werkte jarenlang als Innovatie Manager bij de Plastic Soup Foundation en is zich zeer bewust van de milieu-impact van plastic afval. “De milieu-impact van plastic bestaat niet alleen maar uit de CO2-uitstoot. Juist plastic vervuiling is misschien wel het grootste probleem. De Europese kustlijn ligt bezaaid met allerlei klein plastic afval, nog maar te zwijgen over de kusten en het milieu wereldwijd. We moeten met zijn allen voorkomen dat er nog meer plastic in het milieu terechtkomt."
Spek nuanceert die uitspraak meteen. "De kans dat het plastic van je komkommer of paprika ergens in de oceaan belandt, is niet groot. Een komkommer en paprika eet je meestal thuis. De verpakking gooi je dus thuis weg. Maar de recyclebaarheid van voedselverpakkingen is laag. Nederland heeft strenge regelgeving rondom het recyclen van voedselverpakkingen, omdat het lastig is om te achterhalen wat er in een verpakking zat. De smaken, vetten en geuren van voedsel kunnen gemakkelijk in het plastic trekken. Dat is vreselijk onhandig voor producenten die het gerecyclede plastic weer om hun verse producten moeten gebruiken”, aldus Spek
“Voedselverpakkingen worden daarom nog steeds veel verbrand. Nu is dat al meer dan 52% van het totaal en die hoeveelheid blijft helaas groeien”, vertelt Spek. "Een andere optie dan verbranden en er stroom van maken is het ‘downcyclen’ van vervuild plastic tot bermpaaltjes, bankjes of vuilniszakken, maar die markt is klein en vraagt veel kennis en kunde." Daar komt nog eens bij dat de kleine stukjes afvalplastic toch al naar de verbrandingsoven gaan. Uitsorteren is een kostbare zaak. Uiteindelijk komt het erop neer dat het plastic van veel voedselverpakkingen na eenmalig gebruik dient als grondstof voor fossiele stroomproductie. Het is tenslotte gemaakt van dezelfde olie als benzine en diesel en eindigt na eenmalig gebruik al in de oven van een energiecentrale.
Microplastics
Spek heeft naast de grote berg afval nog een andere zorg: “Je kunt stellen dat bij alle plastic producten tijdens gebruik of in het milieu microplastics vrijkomen. We weten nog niet precies wat het effect van microplastics is op de gezondheid, maar het aantal onderzoeken met alarmerende resultaten wordt steeds groter. Microplastics zijn overal. Ze zijn inmiddels in het bloed van mensen gevonden, in placenta’s, in spierweefsel van koeien. Op dit moment loopt er een onderzoek naar microplastics in hersenen. Geheid zullen ze wat vinden. Daarom heb ik mijn komkommer liever zonder plastic.”
“Je moet ook niet vergeten dat verpakkingen andere functionaliteiten hebben”, vertelt Westra om de case vóór plastic te onderbouwen. “Producten zijn bijvoorbeeld verpakt om ze makkelijk mee te nemen. Denk aan druiven, champignons, mandarijnen, aardappelen en snoeptomaatjes. Bovendien voorkomt een verpakking dat mensen met hun handen aan een product zitten. Mensen zijn niet altijd even netjes met groenten en fruit, daardoor komen er snel butsen en deuken in en als iemand er met hele vieze handen aan zit is dat ook niet altijd even smakelijk. Natuurlijk blijft het advies wel om al je groenten en fruit te wassen voordat je het eet. “
Westra ziet nog meer functies. “Verpakkingen zijn ook belangrijk in de communicatie. Op een verpakking kan je bijvoorbeeld zeggen wat het is, of waar het product vandaan komt. Soms gebruiken producenten dan stickertjes, maar die zijn ook niet altijd biologisch afbreekbaar. Een aantal nieuwe technologieën zijn het met de laser op de schil inbranden, bordjes, of gebruikmaken van karton en banderollen”, aldus Westra.
“Die nieuwe materialen leveren gek genoeg vaak in het begin een hogere CO2-footprint op, omdat een andere materiaalkeuze dan plastic volgens de huidige afwegingmethodieken (LCA) vaak meer materiaal en CO2 kost”, vertelt Spek. “Maar bijvoorbeeld karton is in basis weer veel beter te recyclen dan plastic. Het probleem met plastic blijft de afvalfase; die wordt nauwelijks meegenomen in de materiaalkeuze tijdens productie." Daar komt nog eens bij dat het heel goedkoop is om nieuw plastic te maken en nogal duur om het te recyclen.
Een voorbeeld van een duurzame verpakking is een verpakking van PLA. “PLA is een grondstof die je kan halen uit zetmeel. Maar PLA heeft een andere vochtbarrière dan plastic. De verpakking houdt vocht minder goed tegen, daardoor droogt het product sneller uit. Op dit moment wordt PLA wel gebruikt, maar dat is voor consumenten lastig te zien, omdat het niet altijd op de verpakking staat. Als het er wel op staat, is dat in kleine lettertjes, met een logo, of met de tekst bioafbreekbare verpakking”, vertelt Westra.
Ander consumptiegedrag
Westra en Spek zien ieder de andere kant van hun schijnbaar tegengestelde verhalen. Plastic verpakkingen zijn een milieuprobleem en voedselverspilling is daarnaast een klimaatuitdaging. De ideale oplossing volgens beide mannen: verandering van consumentengedrag. “Een consument moet leren dat een rimpelige komkommer nog prima te eten is. Dat mogen supermarkten best eens duidelijk maken”, vindt Westra. Spek slaat zijn komkommers niet voor een week in: "als ik een komkommer koop, eet ik die snel op. Groenten zonder plastic jas, zoals wortel, kan ik wat langer bewaren in de koelkast. Die eet ik dan aan het eind van de week op”, vertelt Spek.
Dit artikel afdrukken
Voedselverspilling vindt voornamelijk plaats bij de consument thuis
“Die maatregelen gaan natuurlijk wel voedselverspilling bij Jumbo zelf tegen,” begint Eelke Westra, Programmamanager Kwaliteit na de Oogst bij Wageningen University & Research, “maar de meeste voedselverspilling vindt bij de consument thuis plaats. De totale voedselverspilling per persoon in Nederland is ongeveer 130 kg per jaar. Zo’n 70 kg daarvan belandt thuis in de vuilnisbak. Een paprika zonder jasje wordt bijvoorbeeld sneller rimpelig op het aanrecht van de consument omdat hij sneller uitdroogt, een komkommer wordt sneller slap en verkleurt van groen naar geel. Jumbo gaat natuurlijk niet bij de mensen thuis controleren", lacht Westra.
Pas op positie 53 staat het reduceren van plastic verpakkingen maar juist plastic vervuiling is misschien wel het grootste probleem"Jumbo geeft aan dat ze de maatregel nemen met als doel om de CO2-uitstoot te verminderen, maar dan moeten we ook kijken naar voedselverspilling. En dat weegt qua CO2 eigenlijk zwaarder dan het reduceren van verpakkingsmateriaal”, zegt Westra. Hij wijst ons op een pagina van Project Drawdown. Die laat een overzicht zien van oplossingen die bijdragen aan de vermindering van broeikasgassen. Drawdown berekent hoe de oplossingen zouden kunnen bijdragen aan het beperken van de opwarming van de aarde tot 1,5°C of 2°C tegen 2100. Het reduceren van voedselverspilling staat bovenaan de lijst. Pas op positie 53 staat het reduceren van plastic verpakkingen.
“Plastic verpakkingen van groenten afhalen, speelt in op de emoties van de consument. Beelden van plastic verpakkingen die om de nek van zeehonden zitten, blijven bij mensen hangen, terwijl consumenten niet zo’n emotie voelen bij de komkommer die in de groenbak verdwijnt. Terwijl de consument niet weet dat die impact, qua CO2 vele malen groter is.” Westra vertelt ons ook dat de consument niet alles ziet wat bij de supermarkt in de toelevering plaatsvindt: “Als de groenten uit het buitenland komen, zie je nog weleens dat de verpakking dan om de krat of pallet zit, niet per stuk. In de winkel ziet de consument daar natuurlijk niets van.”
"Aan de andere kant is het initiatief van Jumbo natuurlijk goed, omdat het het aantal plastic verpakkingen reduceert", zegt Westra.
Bezaaide kustlijn
Harmen Spek werkte jarenlang als Innovatie Manager bij de Plastic Soup Foundation en is zich zeer bewust van de milieu-impact van plastic afval. “De milieu-impact van plastic bestaat niet alleen maar uit de CO2-uitstoot. Juist plastic vervuiling is misschien wel het grootste probleem. De Europese kustlijn ligt bezaaid met allerlei klein plastic afval, nog maar te zwijgen over de kusten en het milieu wereldwijd. We moeten met zijn allen voorkomen dat er nog meer plastic in het milieu terechtkomt."
Plastic voor veel voedselverpakkingen dient na eenmalig gebruik als grondstof voor fossiele stroomproductieVervuild plastic na gebruik
Spek nuanceert die uitspraak meteen. "De kans dat het plastic van je komkommer of paprika ergens in de oceaan belandt, is niet groot. Een komkommer en paprika eet je meestal thuis. De verpakking gooi je dus thuis weg. Maar de recyclebaarheid van voedselverpakkingen is laag. Nederland heeft strenge regelgeving rondom het recyclen van voedselverpakkingen, omdat het lastig is om te achterhalen wat er in een verpakking zat. De smaken, vetten en geuren van voedsel kunnen gemakkelijk in het plastic trekken. Dat is vreselijk onhandig voor producenten die het gerecyclede plastic weer om hun verse producten moeten gebruiken”, aldus Spek
“Voedselverpakkingen worden daarom nog steeds veel verbrand. Nu is dat al meer dan 52% van het totaal en die hoeveelheid blijft helaas groeien”, vertelt Spek. "Een andere optie dan verbranden en er stroom van maken is het ‘downcyclen’ van vervuild plastic tot bermpaaltjes, bankjes of vuilniszakken, maar die markt is klein en vraagt veel kennis en kunde." Daar komt nog eens bij dat de kleine stukjes afvalplastic toch al naar de verbrandingsoven gaan. Uitsorteren is een kostbare zaak. Uiteindelijk komt het erop neer dat het plastic van veel voedselverpakkingen na eenmalig gebruik dient als grondstof voor fossiele stroomproductie. Het is tenslotte gemaakt van dezelfde olie als benzine en diesel en eindigt na eenmalig gebruik al in de oven van een energiecentrale.
Microplastics
Spek heeft naast de grote berg afval nog een andere zorg: “Je kunt stellen dat bij alle plastic producten tijdens gebruik of in het milieu microplastics vrijkomen. We weten nog niet precies wat het effect van microplastics is op de gezondheid, maar het aantal onderzoeken met alarmerende resultaten wordt steeds groter. Microplastics zijn overal. Ze zijn inmiddels in het bloed van mensen gevonden, in placenta’s, in spierweefsel van koeien. Op dit moment loopt er een onderzoek naar microplastics in hersenen. Geheid zullen ze wat vinden. Daarom heb ik mijn komkommer liever zonder plastic.”
Een verpakking voorkomt dat mensen met hun handen aan een product zittenVerpakkingen hebben meerdere functies
“Je moet ook niet vergeten dat verpakkingen andere functionaliteiten hebben”, vertelt Westra om de case vóór plastic te onderbouwen. “Producten zijn bijvoorbeeld verpakt om ze makkelijk mee te nemen. Denk aan druiven, champignons, mandarijnen, aardappelen en snoeptomaatjes. Bovendien voorkomt een verpakking dat mensen met hun handen aan een product zitten. Mensen zijn niet altijd even netjes met groenten en fruit, daardoor komen er snel butsen en deuken in en als iemand er met hele vieze handen aan zit is dat ook niet altijd even smakelijk. Natuurlijk blijft het advies wel om al je groenten en fruit te wassen voordat je het eet. “
Westra ziet nog meer functies. “Verpakkingen zijn ook belangrijk in de communicatie. Op een verpakking kan je bijvoorbeeld zeggen wat het is, of waar het product vandaan komt. Soms gebruiken producenten dan stickertjes, maar die zijn ook niet altijd biologisch afbreekbaar. Een aantal nieuwe technologieën zijn het met de laser op de schil inbranden, bordjes, of gebruikmaken van karton en banderollen”, aldus Westra.
“Die nieuwe materialen leveren gek genoeg vaak in het begin een hogere CO2-footprint op, omdat een andere materiaalkeuze dan plastic volgens de huidige afwegingmethodieken (LCA) vaak meer materiaal en CO2 kost”, vertelt Spek. “Maar bijvoorbeeld karton is in basis weer veel beter te recyclen dan plastic. Het probleem met plastic blijft de afvalfase; die wordt nauwelijks meegenomen in de materiaalkeuze tijdens productie." Daar komt nog eens bij dat het heel goedkoop is om nieuw plastic te maken en nogal duur om het te recyclen.
Als ik een komkommer koop, eet ik die snel op. Groenten zonder plastic jas, zoals wortel, kan ik wat langer bewaren. Die eet ik dan aan het eind van de week opDuurzamere oplossingen
Een voorbeeld van een duurzame verpakking is een verpakking van PLA. “PLA is een grondstof die je kan halen uit zetmeel. Maar PLA heeft een andere vochtbarrière dan plastic. De verpakking houdt vocht minder goed tegen, daardoor droogt het product sneller uit. Op dit moment wordt PLA wel gebruikt, maar dat is voor consumenten lastig te zien, omdat het niet altijd op de verpakking staat. Als het er wel op staat, is dat in kleine lettertjes, met een logo, of met de tekst bioafbreekbare verpakking”, vertelt Westra.
Ander consumptiegedrag
Westra en Spek zien ieder de andere kant van hun schijnbaar tegengestelde verhalen. Plastic verpakkingen zijn een milieuprobleem en voedselverspilling is daarnaast een klimaatuitdaging. De ideale oplossing volgens beide mannen: verandering van consumentengedrag. “Een consument moet leren dat een rimpelige komkommer nog prima te eten is. Dat mogen supermarkten best eens duidelijk maken”, vindt Westra. Spek slaat zijn komkommers niet voor een week in: "als ik een komkommer koop, eet ik die snel op. Groenten zonder plastic jas, zoals wortel, kan ik wat langer bewaren in de koelkast. Die eet ik dan aan het eind van de week op”, vertelt Spek.
Duurzaamheid multi-dimensioneel meten
De duurzaamheid van een verpakking is niet via één dimensie te meten. Wat het effect is van het reduceren van plastic verpakkingen, zegt daarom weinig over het daadwerkelijke effect op milieu en natuur. Westra vertelde ons dat Wageningen University & Research daarom een model heeft ontwikkeld om de duurzaamheid van verpakkingen langs verschillende dimensies te meten. De methode houdt rekening met het effect van de productie, voedselverlies en -verspilling, de circulariteit van de verpakking, de (circulaire) recycling van de verpakking en het effect van de verpakking op de vorming van plastic soep door zwerfafval.
De duurzaamheid van een verpakking is niet via één dimensie te meten. Wat het effect is van het reduceren van plastic verpakkingen, zegt daarom weinig over het daadwerkelijke effect op milieu en natuur. Westra vertelde ons dat Wageningen University & Research daarom een model heeft ontwikkeld om de duurzaamheid van verpakkingen langs verschillende dimensies te meten. De methode houdt rekening met het effect van de productie, voedselverlies en -verspilling, de circulariteit van de verpakking, de (circulaire) recycling van de verpakking en het effect van de verpakking op de vorming van plastic soep door zwerfafval.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 4 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 4 juli krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ja Frank Eric, de houvast in tegendraadse ideeën is er inderdaad een waar bepaalde groepen mensen het zoeken. Maar het zoeken van houvast gebeurt net zo goed bij mensen die het heersende paradigma volgen, die graag fact checken of zelfs denken dat "desinformatie" gecensureerd moet worden.
En ja, wat is dan desinformatie? Op 17 maart 2020 werd in Nature een artikel gepubliceerd met de titel The proximal origin of SARS-CoV-2. De eerste auteur was Kristian G. Andersen. In de conclusie schrijven de auteurs: "...we do not believe that any type of laboratory-based scenario is plausible.". Sinds die publicatie werd elk argument dat het een lab leak was desinformatie genoemd. Social media blokkeerde accounts van mensen die zeiden dat het een lab leak was, mensen werden wappie genoemd. Diverse factcheckers, zoals bij Wetenschap in Beeld, noemde de lab leak theorie expliciet fake news. Het is maar goed dat we kunnen vertrouwen op factcheckers!
Maar 'Freedom of information act' verzoeken (de Amerikaanse versie van WOB/WOO) gaven emails tussen de auteurs vrij, zo blijkt in de Senaat hoorzitting de nu plaatsvindt. Enkele dagen voor de bovengenoemde publicatie schreven ze elkaar dat het niet anders kon dan een lab leak zijn. De eerste auteur, Kristian Andersen, schreef bijvoorbeeld: "The lab escape version of this is so friggin’ likely to have happened because they were already doing this type of work and the molecular data is fully consistent with that scenario." Een andere auteur van de paper merkte op: “I really can’t think of a plausible natural scenario when you get from the bat virus, or one very similar to it, COVID–19 where you insert exactly four amino acids, 12 nucleotides, and all have to be added at the exact same time to gain this function. I just can’t figure out how this gets accomplished in nature.". Het kan niet verder tegenovergesteld zijn aan hun conclusie in de publicatie dan dit.
Dus ja, wat is dan desinformatie?
#290 Dick, " mensen die vanuit het bestrijden van desinformatie denken, denken dat er een waarheid buiten hen bestaat (het zijn zgn. realisten) en denken daarom dat ze 'foute waarheid' uit moeten schakelen om één communicatie te kunnen hebben"
Ik heb die indruk niet. In wetenschap bestaat er geen waarheid, slechts waarschijnlijkheid....maar ja, het publiek pikt zoiets dan niet op lijkt het, de desinfo wordt voor waarheid aangezien. Desinfo wordt vaak opgeblazen, met een 'rellerig' toontje van 'zie je wel', of 'kijk eens wat hier gevonden is', met vaak aangedikte te sterke beweringen. Dat spreekt mensen aan, 'foute waarheid'.
#291 Dennis, ja het is moeilijk. Kennelijk zoekt men houvast in rellerige beweringen, op de golven van onvrede en onzekerheid, achterdocht, tegen de mainstream of wetenschap in, waarbij de media, blogosfeer, de zaak nog eens uitvergroten. Misschien nog met Rusland en republikeinen achter allerlei nepnieuws en twijfelzaaierij, wier doel het is om die 'fijne samenleving' te ontwrichten.
Frank Eric #287,
Eens, ook onderzoekers die tegen het heersende paradigma in gaan, kunnen belangen hebben. Evenzo hebben zowel platformen en personen die "fact" checken, als platformen en personen die "de andere kant" laten zien belangen en vinden gretig aftrek.
Dat is precies waarom het zo verrekte moeilijk is: er lopen allerlei niet-inhoudelijke factoren dwars door de alles heen. En dat beide zijden gretig aftrek vinden, heeft volgens mij alles te maken met wat Dick ook noemt: iedereen is naarstig op zoek naar houvast. We kunnen niet omgaan met de inherente eigenschap van het leven en de wereld dat het onzeker is. En in plaats van de route te zoeken die helpt om het enige te verbeteren waar we wèl invloed op hebben, een fijne samen-leving, door in gesprek te gaan, wordt aan alle kanten dé waarheid buiten onszelf gezocht en dat gezien als houvast.
John, maar het is ook begrijpelijk: als mensen van alles vinden en kunnen vinden (omdat waarheid een proces is, dat zich ook nog eens niet-lineair en parallel voltrekt in hoofden van mensen) is er wel een zgn. common denominator nodig waar we allemaal van uit willen gaan.
In mijn simpele analyse als politiek filosoof: mensen die vanuit het bestrijden van desinformatie denken, denken dat er een waarheid buiten hen bestaat (het zijn zgn. realisten) en denken daarom dat ze 'foute waarheid' uit moeten schakelen om één communicatie te kunnen hebben. In werkelijkheid is de uitdaging het vinden van common ground in een wereld van parallele universa. Door die echter uit te sluiten vanuit de behoefte van de realist aan 'echte waarheid' wordt het vinden van common ground ernstig bemoeilijkt. Dat laatste is de olifant in de kamer
Dit zijn van die zinnen die Chat nooit zal kunnen formuleren ;-)
Theo Jonkhart, #288, toch niet. Haha.
Oei Dick, een ministerie van waarheid. Ja Ja, dus de overheid gaat kijken of iets waar of niet waar is.? En gaat dat ongekleurd naar buiten brengen. Mmmm. Vooralsnog is het misschien beter om het het Ministerie van Propaganda te noemen.